Qalmoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi

SSSR tarkibidagi avtonom respublika
(Qalmogʻiston ASSRdan yoʻnaltirildi)

Qalmoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi (Qalmoq ASSR, Qalmogʻiston ASSR; qalmoqcha: Хальмг Автономн Советск Социалистическ Республик) — RSFSR tarkibida 19351943 va 1958—1991-yillarda mavjud boʻlgan avtonom respublika. Uning nomi 1991-yilning may oyida Qalmogʻiston Sovet Sotsialistik Respublikasiga, 1992-yil fevralda esa Qalmogʻiston Respublikasiga oʻzgartirilgan.

Qalmoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi
(qalmoqcha: Хальмг Автономн Советск Социалистическ Республик)

Gerb
Gerb
Bayroq
Bayroq
Avtonom respublika
Tarkibida

{{ {{{1}}} | alias = Rossiya SFSR | shortname alias = Rossiya SFSR | flag alias = Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic.svg | flag alias-1918 = Flag RSFSR 1918.svg | flag alias-1937 = Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic (1937–1954).svg | flag alias-1954 = Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic.svg | flag alias-civil = Civil ensign of the Russian SFSR (1920-1923).svg | flag alias-naval = Naval Ensign of RSFSR (1920-1923).svg | flag alias-navy = Naval Ensign of RSFSR (1920-1923).svg | border-naval = | border-navy = | link alias-naval = Soviet Navy | link alias-navy = Soviet Navy | countryname = Rossiya SFSR | size = | name = | sport = | variant = | altlink =

}} RSFSR
Maʼmuriy markazi Elista
Yirik shaharlari Elista, Kaspiy, Gorodovikovsk
Rasmiy tillar qalmoq tili & rus tili
Aholi (1989) 322 589[1]
Millatlar tarkibi qalmoqlar, ruslar va boshqalar
Maydoni 74 731 km²
Balandligi
dengiz sathidan
 Baland choʻqqisi
 Eng past joyi


 222 m
 -28 m
Xaritada
Qalmoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi xaritada
46°19′0″N 44°16′0″W / 46.31667°N 44.26667°W / 46.31667; -44.26667

Tarixi

tahrir

Urushdan oldingi davr

tahrir

Qalmoq ASSR SSSR Markaziy ijroiya qoʻmitasi prezidiumining 1935-yil 20-oktyabrdagi farmoni asosida shu nomdagi avtonom okrugn nomini oʻzgartirish yoʻli orqali tashkil etilgan. Qaror Qalmoq Muxtor viloyatining 15 yilligiga atab eʼlon qilingan. Ushbu qaror xoʻjalik va madaniy qurilish, respublikaning sotsialistik iqtisodiyoti va madaniy qurilishiga rahbarlik qilishga qodir milliy kadrlar tayyorlashdagi ulkan muvaffaqiyatlar bilan asoslangan. 1936-yil 20-fevralda Qalmogʻiston ASSR sovetlarining I Respublika Syezdi boʻlib oʻtgan[2].

1937-yilda Qalmogʻiston ASSR Konstitutsiyasi qabul qilindi[3]. Butunrossiya markaziy ijroiya qo'mitasining 1938-yil 24-yanvardagi „Qalmogʻiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasida yangi uluslarni (viloyatlarni) tashkil etish toʻgʻrisidagi“ farmoni bilan, Yashalta (Gʻarbiy Ulusning parchalanishi natijasida), Yustinskiy (Volga ulusining parchalanishi natijasida), Ulan-Xolskiy uluslari (Dolbanskiy va Laganskiy uluslarining parchalanishi tufayli), Priyutinskiy va Troitskiy (Markaziy ulusning yoʻq qilinishi tufayli), Malo-Derbetovskiy va Ketchenerovskiy uluslari (Sarpinskiy ulusining parchalanishi tufayli) tashkil etildi[4].

1939-yilda Qalmoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasining umumiy aholisi 179,4 ming kishini tashkil etgan[5].

Aholisi

tahrir

1939-yilgi milliy tarkib (tumanlar va Elista shahri boʻyicha)[6]:.

Millat Elista Dolbanskiy viloyati Zapadniy viloyati Ketchenerovskiy viloyati Laganskiy viloyati Malo-Derbetovskiy viloyati Privoljskiy viloyati Priyutinskiy viloyati Sarpinskiy viloyati Troitskiy viloyati Ulan-Xolskiy viloyati Cherno-zemelskiy viloyati Yustinskiy viloyati Yashaltinskiy viloyati
Qalmoqlar 3 494 (20,4%) 8 297 (33,3%) 3 982 (35%) 10 545 (81%) 9 113 (47,5%) 7 861 (40,6%) 10 100 (61,8%) 8 638 (47,6%) 4299 (34%) 6 046 (51,4%) 12 875 (79%) 10 906 (69,1%) 8 218 (93,8%) 3 543 (20,3%)
Ruslar 13 074 (76,3%) 15 548 (62,4%) 6 205 (54,5%) 2 214 (17,2%) 9 004 (46,7%) 11 286 (58,6%) 4 178 (25,5%) 8 638 (51,2%) 8 191 (64,6%) 5 544 (47,1%) 2 427 (14,6%) 3 915 (24,8%) 469 (5,4%) 10 121 (57,9%)
Qozoqlar 242 (1%) 712 (3,7%) 909 (5,6%) 510 (3,1%) 207 (1,3%)
Tatarlar 603 (2,4%) 154 (0,8%) 1 018 (6,2%) 304 (1,9%)
Nemislar 971 (8,5%) 2 979 (17%)
Gruzinlar 447 (2,8%)
Estonlar 425 (2,4%)
Ukrainlar 187 (1,1%) 106 (0,7%)
Jami 17 128 24 919 11 387 12 875 19 171 19 360 16 348 16 877 12 629 11 745 16 228 15 777 8 751 17 480
100 dan ortiq kishisi bo'lgan xalqlar ko'rsatilgan

Manbalar

tahrir
  1. „Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей“. 2011-yil 22-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 24-mart.
  2. „История Калмыкии“. 2019-yil 24-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-fevral.
  3. „История Калмыкии“. 2019-yil 24-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-fevral.
  4. „Устаревший или неподдерживаемый веб-обозреватель“. 2015-yil 5-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 22-mart.
  5. Kalmiskaya Avtonomnaya Sovetskaya Sotsialisticheskaya Respublika // Demograficheskiy ensiklopedicheskiy slovar / redkoll., gl. red. D. I. Valentey. M., „Sovetskaya ensiklopediya“, 1985. str.172-173
  6. „Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей“. 2015-yil 22-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 5-avgust.

Adabiyotlar

tahrir
  • Gorodovikov B. B. Ordenosnaya Kalmikiya . 2-nashr. — Elista, 1972-yil.
  • Kalmikiya v godi Velikoy Otechestvennoy voyni. — Elista: APP „Jangar“, 2005. — 312 bet

Havolalar

tahrir