Qozogʻiston milliy kutubxonasi
Qozogʻiston Respublikasi Milliy kutubxonasi (NLRK) — Qozogʻistonda nashr etilgan kitoblar, respublika va viloyat maʼlumotlari, tuman jurnallari, gazetalar va boshqa bosma mahsulotlarning yuridik nusxalarini bepul sotib oladi. 2009-yilda arxitektor Bjarke Ingels Ostonadagi Davlat auditoriyasining janubida joylashgan va „gigant metall donut“ga o‘xshab ketadigan yangi Qozog‘iston Milliy kutubxonasi loyihasini yaratdi. [1]
Tarixi
tahrir1910-yil 31-dekabr NLRKning tashkil etilgan kuni hisoblanadi. Shu kuni Verniy shahar dumasi ashaddiy tarafdorlari yordamida Verniy shahrida shahar kutubxonasini ochishga qaror qildi. Keyinchalik Verniy nomi Olma-Ota viloyati deb oʻzgartirildi. 1931-yilda u Qozogʻiston SSR Davlat ommaviy kutubxonasi deb oʻzgartirildi. Shu vaqtdan boshlab kutubxona respublikada davlat milliy kitob ombori sifatida faoliyat yuritmoqda. Birinchi direktori O‘raz Jandosov bo‘lgan. U „Qozoq tilidagi barcha bosma mahsulotlarni va Qozog‘iston haqidagi barcha adabiyotlarni“ saqlashni kutubxona faoliyatining eng muhim vazifasi deb hisobladi. 1937-yilda kutubxonaga A.S.Pushkin nomi berildi.
1991-yilda kutubxona oʻz nomini Qozogʻiston Respublikasi Milliy kutubxonasiga (NLRK) oʻzgartirdi va respublikaning oʻta qimmatli madaniy obyekti sifatida alohida davlat va jamoat ahamiyatiga ega boʻldi. NLRK toʻplamlari dunyoning 100 tilidagi 5,5 million nashrlarni oʻz ichiga oladi. Noyob kitoblar va qo‘lyozmalar kolleksiyasi tadqiqotchilarni o‘ziga jalb qiladi. XI asrdan XVIII asrgacha va XIX asrning birinchi yarmigacha qozoq, rus, Sharq va Gʻarbiy Yevropa tillarida bular 25 mingga yaqin jildni tashkil etadi.
2020-yilda Qozog‘iston Respublikasi Prezidenti Qosim Jomart Toqayevning 2020-yil 20-noyabrdagi "Ayrim madaniyat tashkilotlariga „Milliy“ maqomi berish to‘g‘risida"gi qaroriga asosan Qozog‘iston Respublikasi kutubxonasi „Milliy“ maqomi berildi. Ayni paytda Qozog‘iston Respublikasi Milliy kutubxonasining kitob fondida 7 milliondan ortiq kitob mavjud. Oʻquvchilarning yillik tashrifi 1 milliondan ortiq kishini, kredit esa 2 millionga yaqinni tashkil etadi.
2020-yil boshida kutubxonada Abay adabiy markazi ochildi, u yerda Abay sheʼrlari baland ovozda o‘qiladi, adabiyotga oid sharhlar, turli tadbirlar o‘tkaziladi. Shuningdek, kutubxonada mutafakkirning ilmiy asarlari bilan tanishish va chuqur o‘rganish, tadbirlar o‘tkazishga ham ruxsat berilgan. Buyuk faylasuf va mutafakkir Al Farobiy tavalludining 1150 yilligiga bag‘ishlangan ilmiy markazi ham ochilgan. Markaz Al Forobiy asarlari va u haqidagi nashrlarning doimiy ochiq koʻrgazmasidir. [2]
- Jandosov OK
- Shmeleva E. N.
- Dauletova N.K
- Berdigalieva Roza Amangalievna (1987-2003)
- Murat Muxtarovich Auezov (2003-2007)
- Isoxov Oʻrinbasar (2007-2011).
- Balabekova Gulisa Kabarovna (2011-2014)
- Asqar Alibek (2014-2016)
- Seydumanov Janat Turarovich (2016-yildan)
- Ospanova Baxitjamal Qayirbekovna (2019-yildan)
Boʻlimlar
tahrirKutubxona ishi uning uzoq muddatli dasturlari: „Xalq xotirasi“, „Kitob va qoʻlyozma yodgorliklarini saqlash va asrash“, „Respublika avtomatlashtirilgan kutubxona-axborot tizimi“ bilan belgilanadi. Har yili kutubxona 36 mingdan ortiq kitoblar, davriy nashrlar va hujjatlarni oladi. Toʻplamlarga qozoq tilidagi nashrlari bilan doimiy qoʻshimchalar kiritish Milliy kutubxona faoliyatining asosiy yoʻnalishi hisoblanadi.
NLRK yangi aloqalarni rivojlantirish va xorijiy mamlakatlar bilan anʼanaviy madaniy aloqalarni qoʻllab-quvvatlashga katta eʼtibor beradi. NLRK koʻp yillar davomida MDHning 200 kutubxonasi va 40 ta davlatning 80 ta madaniyat tashkiloti bilan kitob almashinuvini yoʻlga qoʻygan. Bu borada Kongress kutubxonasi, Garvard universiteti kutubxonasi, Hindiston, Ispaniya, Misr, Fransiya, Buyuk Britaniya, Norvegiya, Avstriya, Germaniya, Eron, Turkiya, Xitoy, Koreya kabi davlatlar bilan doimiy hamkordir. NLRK IFLA — Xalqaro kutubxonalar assotsiatsiyalari federatsiyasining aʼzosi.
Poytaxtning Olmaotadan Ostonaga koʻchirilishi natijasida NLRK S.Seyfullin nomidagi viloyat universal ilmiy kutubxonasi negizida filial tashkil etdi. Kutubxona ichida NLRK tashabbusi bilan tashkil etilgan Qozogʻiston Respublikasi Kutubxonalar uyushmasi (LARK) shtab-binosi joylashgan.
Manbalar
tahrir- ↑ Mayhew, Bradley. Central Asia. Lonely Planet, 1 November 2010 — 177-bet. ISBN 978-1-74179-148-8. Qaraldi: 2012-yil 10-oktyabr.
- ↑ „История библиотеки“ (ru). www.nlrk.kz. Qaraldi: 2021-yil 14-dekabr.
- ↑ „Главное книгохранилище Казахстана - здесь оберегают рукописи Яссауи, рисунки Эйзенштейна...“ (ru). mk-kz.kz. Qaraldi: 2022-yil 24-iyul.