Racha-Lechxumi va Quyi Svanetiya
Racha-Lechxumi va Quyi Svanetiya[1] yoki Racha-Lechxumi va Kvemo Svanetiya (gruzincha: რაჭა-ლეჩხუმის და ქვემო სვანეთის მხარე) – Gruziya shimolidagi oʻlka (mxare). Markazi va eng katta shahri – Ambrolauri.
|
| ||
| Oʻlka | ||
|---|---|---|
| Maʼmuriy markazi | Ambroulari sh. | |
| Yirik shahari | Oni | |
| Boshqa yirik shaharlari | Oni (2656 k.), Ambroulari (2047 k.), Tsageri (1320 k.) | |
| Rasmiy tili | gruzin tili | |
| Aholi (2018) | 30 246 (11-oʻrin) | |
| Zichligi | 7 kishi./km² | |
| Millatlar tarkibi | gruzinlar 99,65 % | |
| Dinlar tarkibi | pravoslavlar 99,16 % | |
| Maydoni | 4568 km² (8-oʻrin) | |
| Kod ISO 3166-2 | GE-RL | |
| Xaritada | ||
 | ||
| 42°38′0″N 43°8′0″E / 42.63333°N 43.13333°E | ||
Oʻlka Gruziyaning bir nechta tarixiy mintaqalari: Quyi Svaneti (Kvemo-Svaneti), Lechxumi va Racha hududlarini egallaydi. Mintaqaning bir qismi qisman tan olingan Janubiy Osetiya Respublikasi tomonidan nazorat qilinadi.
Tarixi
tahrirUzoq vaqt davomida mintaqaning tarkibiy qismlari – Racha – Lechxumi va Quyi Svaneti tarixi alohida oʻtdi. XIX asrning boshlariga kelib, Quyi Svanetiya Megreliya knyazligining bir qismi edi (Yuqori Svanetiyaning haqiqiy mustaqil jamiyatlaridan farqli oʻlaroq), Racha-Lechxumi esa Imeretiya qirolligi tarkibiga kirdi. Ular bilan birgalikda 1803 va 1804-yillarda mos ravishda Rossiya imperiyasining bir qismi boʻldi.
1840-yilda Racha-Lechxumi Gruziya-Imereti guberniyasi tarkibiga kirdi, Quyi Svaneti esa maʼmuriy jihatdan alohida Megreliya knyazligining bir qismi boʻlib qoldi. 1846-yilda Gruziya-Imereti guberniyasi tarqatib yuborilganda, mintaqaning ikkala qismi ham bitta maʼmuriy birlik – Kutaisi provinsiyasiga aylandi. Bir nechta islohotlardan va Megreliya knyazligi tugatilgandan soʻng (1867-yilda), 1886-yilda oʻlka hududi taxminan Kutaisi provinsiyasining ikkita – Lechxumi (shu jumladan Quyi Svaneti) va Racha (markazi – Oni) okrugiga toʻgʻri kelardi.
Maʼmuriy boʻlinishi
tahrirMaʼmuriy jihatdan, Racha-Lechxumi va Quyi Svanetiya toʻrtta munitsipalitetdan iborat. 2016-yildan 2018-yilgacha Ambrolauri shahri munitsipalitetga tenglashtirildi (u mintaqaviy boʻysungan shahar edi).
| Munitsipalitet | maydoni, km² |
2002-yilgi aholini roʻyxatga olish boʻyicha[2] | 2014-yilgi aholini roʻyxatga olish boʻyicha[3] | 2018-yilgi aholini roʻyxatga olish boʻyicha[4] | markazi |
|---|---|---|---|---|---|
| Ambrolauri | 1142 | 16 079 | 11 186 | 10 745 | Ambrolauri sh. |
| Lentexi | 1344 | 8 991 | 4 386 | 4 231 | Lentexi sh. t. pos |
| Oni | 1326 | 9 277 | 6 130 | 5 883 | Oni sh. |
| Tsageri | 755 | 16 622 | 10 387 | 9 387 | Tsageri sh. |
| oʻlka, umumiy | 4568 | 50 969 | 32 089 | 30 246 | Ambroulari sh. |
Oni munitsipalitetining sharqiy qismi Janubiy Osetiyaning Java tumanining gʻarbiy qismiga toʻgʻri keladi va uning kuchlari, shu jumladan Gruziyada Kvaisi shahar tipidagi aholi punkti deb ataladigan Kvaisa shahri tomonidan toʻliq nazorat qilinadi.
Shaharlar : Oni (2656 kishi, 2014-yil), Ambrolauri (2047 kishi), Tsageri (1320 kishi).
Shahar tipidagi aholi punktlari : Lentexi (947 kishi, 2014-yil), Xaristvala (1991-yilgi zilziladan keyin doimiy aholi yoʻq).
Aholisi
tahrirMintaqaning milliy tarkibi
(2014-yilgi aholini roʻyxatga olish)[5]
| Aholi soni | % | |
|---|---|---|
| Jami | 32 089 | 100.00 % |
| gruzinlar | 31 977 | 99,65 % |
| ruslar | 29 | 0,09 % |
| osetinlar | 28 | 0,09 % |
| yahudiylar | oʻn toʻrt | 0,04 % |
| armanlar | 9 | 0,03 % |
| ukrainlar | 9 | 0,03 % |
| yunonlar | 7 | 0,02 % |
| boshqa | 16 | 0,05 % |
2018-yil 1-yanvar holatiga koʻra viloyat aholisi 30 246 kishini tashkil etgan[6], 2014-yil 1-yanvar holatiga koʻra esa – 45 900 aholi yashaydi[7] (Janubiy Osetiyaning Java tumanining bir qismi bundan mustasno).
Oʻlka aholisi 2014-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra 32 089 kishi[8], 2002-yil aholi roʻyxatiga koʻra – 50 969 kishi(mamlakat aholisining 1,2 %), 2008-yil 1-yanvar holatida – 48200 kishi[9], 2009-yil 1-yanvar holatida esa – 47,7 ming aholiga ega[10].
Racha-Lechxumi va Quyi Svanetiya aholisining katta qismi bir nechta etnografik guruhlar bilan ifodalangan gruzinlardir (99,65 % yoki 31 977 kishi. 2014-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra). Mintaqaning janubida rachalar, janubi-gʻarbiy qismida lechxumilar, shimolda esa alohida svan tilida gapiradigan svanlar yashaydi.
Osetinlar Gruziya tomonidan oʻz hududi deb hisoblangan, lekin aslida Janubiy Osetiyaning Java tumanining bir qismi boʻlgan Oni munitsipalitetining sharqiy qismining asosiy aholisini tashkil qiladi. Bundan tashqari, 22 osetin (yoki munitsipalitetning 0,36 %i).
Racha-Lechxumi va Quyi Svanetiya va uning munitsipalitetlari aholisining milliy tarkibi (2014) [11]
| Munitsipalitet | Jami | gruzinlar | % | ruslar | % | osetinlar | % | yahidiylar | % | armanlar | % | ukrainlar | % | greklar | % | boshqalar | % |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ambrolauri | 11 186 | 11 152 | 99,70 % | 13 | 0,12 % | 4 | 0,04 % | 1 | 0,01 % | 2 | 0,02 % | 6 | 0,05 % | 5 | 0,04 % | 3 | 0,03 % |
| Lentexi | 4386 | 4382 | 99,91 % | 2 | 0,05 % | 0 | 0,00 % | 0 | 0,00 % | 0 | 0,00 % | 0 | 0,00 % | 0 | 0,00 % | 2 | 0,05 % |
| Oni | 6130 | 6073 | 99.07 % | 6 | 0,10 % | 22 | 0,36 % | 12 | 0,20 % | 6 | 0,10 % | 1 | 0,02 % | bitta | 0,02 % | 9 | 0,15 % |
| Tsageri | 10 387 | 10 370 | 99,84 % | 8 | 0,08 % | 2 | 0,02 % | 1 | 0,01 % | 1 | 0,01 % | 2 | 0,02 % | 1 | 0,01 % | 2 | 0,02 % |
| oʻlka, jami | 32 089 | 31 977 | 99,65 % | 29 | 0,09 % | 28 | 0,09 % | 14 | 0,04 % | 9 | 0,03 % | 9 | 0,03 % | 7 | 0,02 % | 16 | 0,05 % |
Onida qadimdan gruzin yahudiylari jamoalari ham yashab keladi.
Manbalar
tahrir- ↑ „Грузия“, Энциклопедия Кольера. Открытое общество, 2000.
- ↑ Etnicheskiy sostav Gruzii po perepisi 2002 goda Andoza:Архивировано (ingl.)
- ↑ „Итоги переписи населения Грузии 2014 года (2014 General Population Census Main Results General Information)“. 2014 GENERAL POPULATION CENSUS RESULTS (en) (deadlink). Национальная статистическая служба Грузии. 2016-yil 8-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 28-aprel.
- ↑ „Численность населения краёв и муниципалитетов Грузии на начало года в 1994—2018 гг.“ (en) (deadlink). Национальная статистическая служба Грузии. 2018-yil 23-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 29-oktyabr.
- ↑ „Национальный состав по краям Грузии (Total population by regions and ethnicity)“ (en). Национальная статистическая служба Грузии. 2019-yil 15-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 28-aprel.
- ↑ „Численность населения краёв и муниципалитетов Грузии на начало года в 1994—2018 гг.“ (en). Национальная статистическая служба Грузии. 2018-yil 23-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 29-oktyabr.
- ↑ „Оценка населения Грузии на 2004—2014 гг. по муниципалитетам по данным Департамента статистики Грузии“ (en). 2014-yil 22-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Итоги переписи населения Грузии 2014 года (2014 General Population Census Main Results General Information)“ (en). Национальная статистическая служба Грузии. 2016-yil 8-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 28-aprel.
- ↑ „Оценка населения Грузии на 2003—2008 гг. по районам по данным Департамента статистики Министерства экономического развития Грузии“ (en). 2008-yil 18-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Оценка населения Грузии.Депстат Грузии“. 2009-yil 13-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Национальный состав по краям Грузии (Total population by regions and ethnicity)“ (en). Национальная статистическая служба Грузии. 2019-yil 15-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 28-aprel.