Vikipediya

Rolf Carls

Rolf Hans Wilhelm Karl Carls (1885-yil 29-may — 1945-yil 24-aprel) Ikkinchi jahon urushi davrida yuqori martabali nemis admirali edi. U fashistlar Germaniyasining Temir xochining ritsar xochini olgan.

Rolf Carls
Rolf Carls.jpg
Tavalludi 29-may 1885-yil
Vafoti 24-aprel 1945-yil(1945-04-24)
(59 yoshda)
Fuqaroligi  {{{name}}} (to 1919)
 Ottoman Empire (1914 to 1917)
Andoza:Country data Weimar Republic (to 1933)
Andoza:Country data Nazi Germany
Qoʻshin turlari  Germaniya imperiyasi Navy
 Ottoman Navy
Andoza:Country data Weimar Republic
Andoza:Country data Nazi Germany
Xizmatdagi yillari 1903-43
Unvoni Generaladmiral
Harbiy  qism Andoza:SMS
Andoza:SMS
Andoza:SMS
Andoza:SMS
Qoʻmondonlik qilgan Andoza:SMU
Hessen
Jang/urush

World War I

World War II
Mukofotlari Knight's Cross of the Iron Cross

Carls Flottenchef (Flot qoʻmondoni), Kriegsmarinening eng yuqori martabali maʼmuriy ofitseri va Oberkommando der Marine (Dengiz kuchlari oliy qoʻmondonligi) aʼzosi boʻlib xizmat qilgan. Karls Weserübung operatsiyasi, Daniya va Norvegiyaga bostirib kirish paytida Germaniya dengiz kuchlarini rejalashtirishda muhim rol oʻynadi. Buyuk admiral Erich Raeder 1943-yil boshida Kriegsmarine bosh qoʻmondoni lavozimidan isteʼfoga chiqqanida, u Carlsni uning oʻrniga potentsial nomzod sifatida taklif qildi. Admiral Karl Donitz Raederning oʻrniga kelganidan soʻng, Carls dengiz flotidan boʻshatildi. Carls 1945-yil 24-aprelda Bad Oldesloe shahriga Britaniya havo hujumida halok boʻldi.

Erta hayot va martaba

tahrir
 
Kapitänleutnant Carls (oʻngda) Dardaneldagi dengiz artilleriyasini kuzatish postida, 1915-yil

Rolf Carls leytenant Friedrich Wilhelm Anton Carls va uning rafiqasi Martha Victoria Wilhelmine Anna Sophie Poggening oʻgʻli edi. U 1885-yil 18-iyulda Rostok garnizon cherkovida suvga choʻmgan. Carls 1903-yil 1-aprelda Germaniya Imperator Harbiy-dengiz flotiga dengiz kursanti sifatida qoʻshildi va SMS Stein korvetida kemada oʻqidi. 1905-yilda u Sharqiy Osiyo eskadroniga tayinlangan va u yerda 1906-yil 28-sentabrda leytenant unvoniga koʻtarilgan. U 1907-yilgacha SMS Fürst Bismark katta kreyserida, keyin esa Taku torpedo kemasida xizmat qilgan. 1907-yil oktabr oyida Germaniyaga qaytganidan soʻng, u 1914-yilda Oʻrta yer dengizi boʻlimiga tayinlanishdan oldin turli kemalarda joylashtirilgan.

Birinchi jahon urushi boshlanganda, Carls SMS Breslau kreyserida kapitan leytenant boʻlib xizmat qildi. 1914-yil 4-avgustda Breslaudan iborat Oʻrta yer dengizi boʻlinmasi SMS Goeben jangovar kreyseri bilan birga Qirollik dengiz floti kuchlari tomonidan taʼqib qilindi, ammo ular 1914-yil 7-avgustda Dardanel orqali doʻst Usmonli imperiyasiga oʻtgandan keyin qoʻlga tushmadi. Breslau Usmonli dengiz flotiga topshirilgandan soʻng, Carls birinchi artilleriya ofitseri sifatida xizmat qilgan Midilli deb oʻzgartirilgan kreyser bortida qoldi. Usmonli dengiz floti bilan Qora dengizda Rossiya imperiyasiga qarshi qilgan xizmatlari uchun Karls Temir xochning ikkala darajasi, Gelibolu yulduzi, Saber bilan kumush Imtiaz medali va IV darajali Usmoniya ordeni bilan taqdirlangan[1].

1917-yil yanvar oyining oʻrtalarida u Germaniyaga qaytarildi va 1917-yil 15-aprelda suv osti kemalari qoʻmondoni sifatida oʻqishni tugatdi. U-1918-yil 31-martda oʻzining U-9 kemasining birinchi qoʻmondonligini oldi, 1918-yil 21-iyulda U-124 ni qabul qilishdan oldin, u urush oxirigacha qoʻmondonlik qildi.

Urushlararo davr

tahrir
 
Carls polshalik general Tadeusz Kutrzeba bilan ogʻir Deutschland kreyserida, Kiel, 1935-yil

Urushdan keyin Carls freikorps dengiz piyoda-brigadasi fon Loevenfeld diviziyasiga qoʻshildi va kompaniya komandiri va batalon qoʻmondoni boʻlib xizmat qildi. 1922-yilda Carls yangi tashkil etilgan Veymar Respublikasining Reyxsmarinega oʻtkazildi. 1927-yil 18-martdan boshlab Carls dengiz maʼmuriyatida turli lavozimlarda xizmat qildi. 1930-yil 1-oktabrda Carls dengiz qoʻmondonligi shtab boshligʻi boʻlib ishladi va u yerda admiral Erich Raederning eng yaqin yordamchilaridan biriga aylandi. Karls 1932-yil 27-sentabrda qoʻrqinchli " Hessen " jangovar kemasining qoʻmondoni etib tayinlandi. 1933-yil 3-oktabrda u flot shtab boshligʻi etib tayinlandi. 1934-yil 29-sentabrda Carls Linienschiff qoʻmondoni etib tayinlandi, u 1936-yil 24-noyabrgacha uning qoʻmondonligi Panzerschiff qoʻmondoni etib oʻzgartirilgandan keyin bu lavozimni saqlab qoldi.

Carls Ispaniya fuqarolar urushi paytida 1936-yil sentabrgacha Ispaniya yaqinidagi nemis dengiz kuchlari qoʻmondoni sifatida ishlagan. 1936-yil 2-avgustda Carls qoʻmondonligi ostida " Deutschland " kreyseri va " Luchs " torpedo kemasi Millatchilar nazorati ostidagi Seuta portiga tashrif buyurdi. U yerda Carls Francisco Franco va boshqa millatchi harbiy boshliqlar bilan uzoq vaqt yashirin uchrashuvlar oʻtkazdi, ularda Germaniyaning keyingi harbiy yordami tartiblari muvofiqlashtirildi[2]. 1936-yil 19-avgustda Britaniya kontr-admirali James Somerville boshchiligida Britaniya, Italiya va Germaniya harbiy kemalari Palma-de-Malyorka bandargohidan evakuatsiya qilish uchun yagona eskadron tuzdilar. Tajriba Karlsni Somervillega „Yevropa xalqlari bir-biri bilan hamkorlik qilsalar yaxshi boʻlardi, chunki ularning kemalari bu yerda birga suzib yurgan boʻlsa yaxshi boʻlardi“ deb ishora qilishga undadi. Somervilning javobi bu umidni tasdiqladi[3].

1936-yil dekabr oyining oxirida u Flottenchef (Flot qoʻmondoni) etib tayinlandi. 1936-yil 1-noyabrda Carls Boltiq dengizi flotiga qoʻmondonlikni qabul qildi. Filo qoʻmondoni, Kriegsmarinening eng yuqori martabali maʼmuriy xodimi va Oberkommando der Marine aʼzosi sifatida Carls Germaniyaning urushdan oldingi dengiz urushi rejalarini ishlab chiqishda muhim rol oʻynagan. 1938-yilning yozida Adolf Hitlerning tajovuzkor tashqi siyosatiga oʻta maxfiy baho berib, Carls Germaniyaning Yevropa ustidan gegemonligini, Afrikada mustamlaka imperiyasini qayta tiklashni va Atlantika dengizining asosiy yoʻllarini himoya qilishni nazarda tutgan edi. Xususan, Carlsning taʼkidlashicha, bunday milliy siyosat Fransiya va Sovet Ittifoqi bilan, shuningdek, „koʻp sonli chet el davlatlari bilan, boshqacha qilib aytganda, butun dunyoning 1/2 yoki 2/3 qismi bilan“ urushga olib keladi[4]. Carlsning taʼkidlashicha, bunday tashabbus faqat harbiylar siyosatchilarga strategik muvaffaqiyat kafolati boʻlgan taqdirdagina mumkin boʻladi[5]. Admiral Erich Raeder Buyuk Britaniya va Qoʻshma Shtatlarni bitta anglo-sakson etnik va iqtisodiy bloki sifatida koʻrdi, bunda Buyuk Britaniya „kichik“ hamkor edi. Natijada, Raeder va uning dengiz urushi shtabi boshidanoq Berlin va London oʻrtasidagi har qanday mojaro AQShni yana Britaniya tomoniga olib kelishini kutishgan[4]. 1938-yilda Harbiy dengiz floti oliy qoʻmondonligi tomonidan oʻtkazilgan jangovar oʻyinlardan soʻng, Carls Sovet hududi tubidagi operatsiyalarga shubha bilan qaradi. U Sovet Ittifoqi bilan yuzaga kelishi mumkin boʻlgan mojaro haqida shunday baho berdi: „… na Germaniya, na Rossiya bir-biriga qarshi hal qiluvchi miqyosdagi operatsiyalarni amalga oshirishga qodir emas. Germaniyaning Rossiyaga boʻlgan operatsiyalari oʻz hududining kengligida tugaydi, shu bilan birga Rossiyaning Germaniyaga qarshi operatsiyalari, menimcha, ruslar hozirda oʻsishga qodir emas, Germaniya mudofaasiga putur yetkazadi“[5].

Ikkinchi jahon urushi

tahrir
 
Carls va kontr-admiral Theodor Burchardi Sharqiy frontdagi portga tashrif buyurishdi, 1942-yil may
 
Carls suv osti kemasi komandirlari Siegfried Strelow (oʻngda) va Herbert Schultze (2-chapda), 1942-yil noyabr

1939-yil 1-oktabrda Carls Admiral Raederga Norvegiyaning nemis floti uchun muhimligini maslahat berdi. Bir necha kundan soʻng, 10-oktabr kuni Raeder Hitler bilan uchrashdi va uni Britaniyaning Norvegiyani bosib olish xavfi borligiga ishontirdi[6]. Carls 1939-yil 31-oktabrda vitse-admiral Conrad Albrecht oʻrniga Sharqiy dengiz piyodalari guruhi qoʻmondonligining bosh qoʻmondoni etib tayinlandi. Ushbu qoʻmondonlik shtab-kvartirasi Kilda joylashgan edi, lekin Vilgelmshavenga koʻchirildi va Shimoliy dengiz guruhi qoʻmondonligi deb oʻzgartirildi. Weserübung operatsiyasining bir qismi sifatida, Daniya va Norvegiyaga bostirib kirish, Carls Daniya va Norvegiya yaqinidagi dengiz operatsiyalarini tayyorlash uchun mas’ul edi. Buning uchun u 1940-yil 14-iyunda Temir xochning ritsar xochi bilan taqdirlangan. 1940-yil avgustda unga Germaniya dengiz kuchlarining Germaniya buxti, Daniya va Norvegiyadagi operativ qoʻmondonligi ham ishonib topshirildi. 1941-yil kuzida uning qoʻmondonligi ostidagi boʻlinmalar Boltiq dengizi boʻylab yurishlarda va Sovetlar tomonidan bosib olingan Boltiqboʻyi orollarini bosib olishda, Barbarossa operatsiyasi, Sovet Ittifoqiga bostirib kirishda qatnashdi.

Kriegsmarine bosh qoʻmondoni Großadmiral Erich Raeder 1943-yil boshida Hitler bilan toʻqnashuvdan soʻng isteʼfoga chiqqanida, u Carls va suv osti kemalari qoʻmondoni admiral Karl Donitzni oʻz oʻrniga nomzod sifatida taklif qildi[7]. Hitler 1943-yil yanvar oyida dengiz flotining oliy qoʻmondoni boʻlgan yoshroq va kuchliroq Donitzni tanladi. Ehtimol, dengiz rahbariyati oʻrtasidagi kelishmovchilikni oldini olish uchun Carls 1943-yil 31-mayda faol xizmatdan sharaf bilan ozod qilindi[7].

Oʻlim

tahrir

Admiral Carls 1945-yil 24-aprelda Qirollik havo kuchlarining Bad Oldesloe kurort shaharchasiga havo reydida, urush tugashiga atigi ikki hafta qolganda halok boʻldi. [Notes 1] Carls va yana 49 kishi[10] Königstrassedagi kasb- hunar maktabi (Präparandeum) yertoʻlasida oʻldirilgan[11]. Bad Oldesloe deyarli vayron boʻldi va 700 dan 1000 gacha nemislar, asosan, ayollar va bolalar hayotini yoʻqotdi[12].

Ragʻbat

tahrir
  • 1903-yil 1-aprel Seekadett (ekipaj 03)
  • 1904-yil 15-aprel Fähnrich zur See
  • 1906-yil 28-sentabr Leutnant zur See
  • 1909-yil 27-yanvar Oberleutnant zur See
  • 1914-yil 16-dekabr Kapitänleutnant
  • 1921-yil 1-dekabr Korvettenkapitän
  • 1928-yil 1-oktabr Fregattenkapitän
  • 1930-yil 1-may Kapitän zur See
  • 1934-yil 1-aprel Konteradmiral
  • 1936-yil 17-dekabr Vizeadmiral (RDA vom 1937-yil 1-yanvar)
  • 1937-yil 26-may Admiral (RDA vom 1937-yil 1-iyun)
  • 1940-yil 19-iyul Generaladmiral
  • 1943-yil 31-may, Auser Dienst (a. D.)

Mukofotlar

tahrir
  • Toj ordeni (Prussiya), 4-darajali (1912-yil 19-sentabr)
  • Temir xoch (1914) 1-sinf (1915-yil 19-may)[13]
  • Usmonli urush medali (1915-yil 12-avgust)[13]
  • Farqlanish ordeni (Usmonli imperiyasi) Kumush rangdagi qilichli
  • 4-darajali Usmoniy ordeni (1917-yil fevral)
  • Sileziya burguti 2 va 1-sinf (1920-yil 27-yanvar)[13]
  • 1914/1918-yillardagi jahon urushining faxriy xochi (1934-yil 24-dekabr)[13]
  • Wehrmacht uzoq xizmat mukofoti, 4-dan 1-sinfgacha
  • Medalla de la Campaña
  • Oltin qilichli ispan xochi (1939-yil 6-iyun)[14]
  • Mehdauia ordeni, Buyuk Xoch
  • Harbiy xizmatlari uchun ordeni (Bolgariya), toj va qilichli Buyuk ofitser xochi
  • Finlandiyaning Oq atirgul ordeni, birinchi darajali qoʻmondon
  • Vengriya Respublikasining xizmatlari uchun ordeni, Buyuk Xoch
  • Italiya toji ordeni, ritsar Grand Cordon
  • Temir xochga qisqich (1939) 2 va 1-sinf
  • Oltin nemis xochi 1943-yil 2-fevralda Nord Marinegruppenkommandoda generaladmiral sifatida[15]
  • 1940-yil 14-iyunda Admiral va Marinegruppenbefehlshaber Ost nomidagi Temir xochning ritsar xochi[16]
  • Finlandiyaning 1-darajali Ozodlik xochi ordeni, yulduz va qilichli (1942-yil 27-aprel)[14]

Manbalar

tahrir
  1. ↑ Wolf, Klaus. Gallipoli 1915 : das deutsch-türkische Militärbündnis im Ersten Weltkrieg. Sulzbach/Ts.: Report Verlag, 2008 — 238-bet. ISBN 978-3-932385-29-2. OCLC 310425394. 
  2. ↑ Frank Jr., Willard C. (1996). „Multinational Naval Cooperation in the Spanish Civil War, 1936“. Naval War College Review. 47-jild, № 2 (SPRING 1994). 90-bet.
  3. ↑ Frank Jr. 1996.
  4. ↑ 4,0 4,1 Herwig, Holger H. (1986). „Miscalculated Risks: The German Declaration of War against the United States, 1917 and 1941“. Naval War College Review. 39-jild, № 4 (Autumn 1986). 90-bet.
  5. ↑ 5,0 5,1 Müller, Rolf-Dieter. Enemy in the East : Hitler's secret plans to invade the Soviet Union, Alexander Starritt, London, 2015 — 86-87-bet. ISBN 978-1-78076-829-8. OCLC 898330127. 
  6. ↑ Greene, Jack. Hitler Strikes North: the Nazi invasion of Norway & Denmark, 9-aprel 1940-yil.. Frontline Books, 2020. ISBN 1-5267-8184-0. OCLC 1190859459. 
  7. ↑ 7,0 7,1 Salewski, Michael. Die Deutschen und die See [Teil 1.], Stuttgart, 1998 — 310–318-bet. ISBN 978-3-515-07319-6. OCLC 833321020. 
  8. ↑ „60 Jahre nach dem Feuersturm auf Hamburg: Kreisarchiv Stormarn erhält einmaligen Fotofund“ (de). Kreis Stormarn. Qaraldi: 14-yanvar 2011-yil.
  9. ↑ Scherzer 2007, p. 257.
  10. ↑ „Zeitreise in die Jahre des Schreckens“ (de). Stormarner Tageblatt. sh:z (23-aprel 2015-yil).
  11. ↑ Hitler’s Navy: The Ships, Men and Organisation of the Kriegsmarine 1935 — 1945
  12. ↑ 24. April 1945 — Oldesloes schwarzer Tag, LN Online, 10 September 2014
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Dörr 1995, p. 119.
  14. ↑ 14,0 14,1 Dörr 1995, p. 120.
  15. ↑ Patzwall & Scherzer 2001, p. 72.
  16. ↑ Fellgiebel 2000, p. 152.

Adabiyotlar

tahrir

 

  • Dörr, Manfred. Die Ritterkreuzträger der Überwasserstreitkräfte der Kriegsmarine—Band 1: A–K (de). Osnabrück, Germany: Biblio Verlag, 1995. ISBN 978-3-7648-2453-2. 
  • Fellgiebel, Walther-Peer. Die Träger des Ritterkreuzes des Eisernen Kreuzes 1939–1945 — Die Inhaber der höchsten Auszeichnung des Zweiten Weltkrieges aller Wehrmachtteile (de). Friedberg, Germany: Podzun-Pallas, 2000. ISBN 978-3-7909-0284-6. 
  • Patzwall, Klaus D.; Scherzer, Veit. Das Deutsche Kreuz 1941 – 1945 Geschichte und Inhaber Band II (de). Norderstedt, Germany: Verlag Klaus D. Patzwall, 2001. ISBN 978-3-931533-45-8. 
  • Scherzer, Veit. Die Ritterkreuzträger 1939–1945 Die Inhaber des Ritterkreuzes des Eisernen Kreuzes 1939 von Heer, Luftwaffe, Kriegsmarine, Waffen-SS, Volkssturm sowie mit Deutschland verbündeter Streitkräfte nach den Unterlagen des Bundesarchives (de). Jena, Germany: Scherzers Militaer-Verlag, 2007. ISBN 978-3-938845-17-2. 
Andoza:S-mil
Oʻtmishdoshi:
Admiral Richard Foerster [de] 		Fleet commander of the Kriegsmarine
1936-yil 21-dekabr — 1938-yil 31-oktabr 		Vorisi:
Admiral Hermann Boehm


Manba xatosi: <ref> tags exist for a group named "Notes", but no corresponding <references group="Notes"/> tag was found 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Rolf_Carls&oldid=5180684" dan olindi