SSSR Rassomlar uyushmasi

Lenin ordenli SSSR Rassomlar uyushmasi (SSSR Rassomlar ittifoqi) Sovet Ittifoqi mavjud bo‘lgan davrda Sovet rassomlari va sanʼatshunoslarini birlashtirgan ijodiy uyushma hisoblangan.

Rassomlar uyushmasi o‘zining oldiga „barcha turdagi va janrdagi g‘oyaviy, yuksak badiiylikka ega sanʼat asarlari hamda sanʼat tarixiga oid asarlarni yaratish, SSSRda kommunizm qurilishiga ko‘maklashish, shuningdek, SSSR Rassomlar uyushmasi aʼzolari o‘rtasidagi aloqani mustahkamlash“ni maqsad qilib qo‘ygan. Shu bilan birga, Sovet rassomlari faoliyatida vatanparvarlik va proletar internatsionalizmi g‘oyalarini mustahkamlashni ko‘zlagan.

Tarixi

Sovet Rassomlar jamiyatining birinchi ko‘rgazmasi 1931-yil 15-aprelda Moskva Rassomlar uyushmasining ko‘rgazmalar zalida (Kuznetskiy most koʻchasi 11-uy) ochilgan.

Butunittifoq Bolsheviklar Kommunistik partiyasi Markaziy Komitetining 1932-yil 23-apreldagi „Adabiy-sanʼat tashkilotlarini qayta qurish to‘g‘risida“gi qarori asosida turli davrlarda Ittifoq va avtonom respublikalari hamda viloyat va shaharlarda sovet rassomlari uyushmalari tashkil etilgan.

1957-yilda kelib esa SSSR birlashgan rassomlar uyushmasi tuzilib, uning birinchi s’ezdi o‘tkazilgan. Uyushmaning oliy boshqaruv organi sanalgan Butunittifoq qurultoyi hamda ijroiya organlarning Boshqaruv va Kotibiyati tuzilgan.

SSSR Rassomlar uyushmasi yig‘ilishlari, konferensiyalari va ko‘rgazmalari o‘tkazilgan. Xodimlarni qo‘llab-quvvatlash maqsadida ijodiy uchrashuvlar tashkil etilib, uyushma tomonidan moliyalashtirilgan. Bundan tashqari, aʼzolarga bepul mahorat darslari va hududlar bo‘ylab ijodiy sayohatlar tashkillashtirilgan.

Bosma tashkilotlar: „Sanʼat“ (SSSR Madaniyat vazirligi va SSSR Badiiy akademiyasi bilan hamkorlikda 1933-yildan nashr etila boshlangan), „ijodkorlik“ (1957-yildan), „SSSR dekorativ sanʼati“ (1957-yildan) jurnallari.

SSSR Rassomlar uyushmasi tasarrufida ko‘rgazmalar direksiyasi, Eksperimental studiya, „Agitplakat“, SSSR Badiiy fondi, „Sovet rassomi“ nashriyoti  mavjud bo‘lgan.

Ushbu uyushma 1968-yilda Lenin ordeni bilan taqdirlangan.

SSSR Rassomlar uyushmasi 1992-yilning yanvar oyida o‘tkazilgan VIII Kongressda o‘z faoliyatini to‘xtatgan. Ammo ularning faoliyati davomchisi sifatida 15 ta yangi davlatning Rassomlar uyushmalari belgilangan (RSFSRda Rossiya Rassomlar uyushmasi, Moskva va Leningrad Rassomlar uyushmalari ularning vorislari bo‘lib qolgan). Shu kuni Respublika Rassomlar uyushmalari tomonidan tashkil etilgan Xalqaro rassomlar uyushmalari konfederatsiyasida SSSR Rassomlar uyushmasining 8 ta obyekti, jumladan, Moskvadagi Rassomlar markaziy uyi, Podolskdagi sanʼat kombinati va ijodiy asarlar saqlanadigan „Senej“ va „Xosta“ sanʼat uylari, Moskva „Galart“ nashriyoti hamda SSSR Rassomlar uyushmasining qolgan mol-mulki respublika birlashmalariga berilgan („Pravda“ gazetasining 2016-yil 26-27-yanvardagi nashri).

Rahbarlari

• 1939-1954-yillarda — A. M. Gerasimov
• 1957-1958-yillarda — K. F. Yuon
• 1958-1964-yillarda — S. V. Gerasimov
• 1964-1968-yillarda — B. V. Ioganson
• 1968-1971-yillarda — Y. F. Belashova
• 1971-1988-yillarda — N. A. Ponomaryov
• 1988-1991-yillarda — A. V. Vasnesov

Tanqid

Vaqti-vaqti bilan SSSR Rassomlar uyushmasi aʼzolarini qoralab, tanqid qilib turishgan. Masalan, Mixail Shemyakin SSSR Rassomlar uyushmasining ko‘plab faxriy aʼzolarining jazolovchi hokimiyat bilan hamkorligi haqida bir necha bor taʼkidlagan. Dmitriy Gordonga tashrif buyurganida, u „KGB o‘z tashabbusi bilan emas, balki dissidentlarni taʼqib va so‘roq qilgan hamda qamoqqa tashlagan“ deb taʼkidlagan. Lekin sanʼat ahlining bir-biriga nisbatan qoralash va shikoyatlari haqida „Madaniyat“ kanalining „Shaxsiy vaqt“ dasturida Rassomlar uyushmasiga xos bo‘lgan qiyin munosabatlar ko‘rsatib berilgan. SSSR:

"…Rassomlar uyushmasi sizni ozodlikda yashashingizga yo‘l qo‘ymaydi, biz esa jazo vazifasini bajaruvchi organlar sizni qamoqqa tashlashga majbur bo‘lamiz". Bu hasad emas, hech qanaqa hasad emas! Butun rassomlar, musiqachilar, shoirlar toʻdasi atrofida aylanib yurgan qo‘rquv edi, xuddi shu narsa Bastakorlar uyushmasida, Yozuvchilar uyushmasida sodir bo‘ldi. Shuning uchun, albatta, taʼbir joiz bo‘lsa, umuman olganda, Rassomlar uyushmasi ana shu kvotalar, ustaxonalar uchun kurash olib bordi, har yili Rassomlar uyushmasi aʼzosi bo‘lgan har bir rassomning asarlarini davlat sotib olishi kerak edi. Ijodiy xizmat safarlari, naqd pul, bularning barchasi davlat tomonidan to‘langan! Tabiiyki, xudo asrasin, biz ufqda paydo bo‘lishimiz uchun obro‘liroq bizon yosh, qiziqarli ijodkorlarni taʼqib qilardi va ular o‘zlarining hayvoniy instinktlari bilan o‘zlarini orqada qolganliklarini, bir „burchak“dam saqlanib qolganliklarini anglab yetdilar. Yosh qiziqarli rassomlar oldinga siljiydilar, ular oʻlishadi. Aynan shu mashhurlik uchun kurash bor edi.

— Mixail Shemyakin, „Madaniyat“, „Shaxsiy vaqt“.

Yana qarang

• Rassomlar uyushmasining Leningrad boʻlimi
• Rassomlar uyushmasining Moskva tashkiloti
• Rossiya Rassomlar uyushmasi
• Boshqirdiston Respublikasi Rassomlar uyushmasi (Bashqirdiston Respublikasi „Rossiya rassomlar ittifoqi“ Butunrossiya ijodiy jamoat tashkilotining mintaqaviy boʻlimi)

Havolalar

• SSSR ijodiy uyushmalari (mavjud havola — tarix, nusxa)