Shafik, Doria
Doria Shafik( 1908 yil 14 dekabr - 1975 yil 20 sentyabr) yashab ijod qilgan misrlik faol, shoira, ayollar huquqlari uchun "Nil qizi" ijtimoiy harakati asoschisi [1] .
| Shafik, Doria | |
|---|---|
| Tavalludi | 14-dekabr 1908 |
| Vafoti | 20-sentyabr 1975 |
| Fuqaroligi | Misr |
Shafik Tanta shahrida muhandis oilasida tug‘ilgan va fransuz missionerlik maktabida o‘qigan. Shafik fransuz bakalavriatini tamomlagan eng yosh misrlik ayol bo'ldi (to'liq o'rta ta'limga to'g'ri keladi). 1928-yilda u Shafiqni feministik g'oyalar bilan tanishtirgan va uni ta'lim olishga intilishga undagan Khuda Shaaravi bilan uchrashdi [2] . Shu yili Shafik Misr taʼlim vazirligidan Sorbonnada oʻqish uchun stipendiya oldi va Parijga joʻnab ketdi [3] .
1935-yilda Shafik “Misr go‘zali” tanlovida qatnashdi va bu ko‘pchilikni hayratda qoldirdi, chunki ilgari hech bir musulmon ayol ishtirok etmagan [4] . Shafikning yozishicha, ishtirok etishiga uning nafaqat intellektual, balki “ayol” sohasida ham o‘zini ko‘rsatish istagi sabab bo‘lgan [2] . Keyin Shafik Parijda oʻqishni davom ettirdi va 194-yilda fan nomzodi ilmiy darajasini oldi [4] .
O'qishni tugatgandan so'ng, Shafik Misrga qaytib keldi. U Qohira universitetida “juda zamonaviy” deb topilgani uchun o‘qituvchilik lavozimidan voz kechildi [3] .
1945- yilda Shafik fransuz La Femme Nouvelle jurnalining bosh muharriri bo'ldi. O'sha yili u "Bint en-Nil" jurnaliga asos
soldi— "Nil qizi" ) arab tilida. Jurnalning asosiy maqsadi ayollar muammolarini yoritish edi [5] . 1948-yilda Shafik shu nomdagi tashkilot tuzib, ijtimoiy muammolar, xotin-qizlar o‘rtasida savodsizlik va ishsizlikni bartaraf etish bilan shug‘ullanadi, ayollarning saylash va parlamentga saylanish huquqi uchun kurashadi.Qohira
1951-yil 18-fevralda Shafik va yana bir yarim mingga yaqin ayollarning ijtimoiy-iqtisodiy huquqlarini talab qilib, Misr parlamenti oldida namoyishga chiqdi. Senat rahbari namoyishchilarga ularning da'volarini qisman qondirishga va'da berdi, biroq ishlab chiqilgan tuzatishlar hech qachon qabul qilinmadi [3] .
1952 yil inqilobidan keyin Nil qizi siyosiy partiyaga aylandi.
1954-yil 12-martda Shafik ayollar ishtirokisiz konstitutsiyaviy qoʻmita tuzilishiga qarshi norozilik sifatida ochlik eʼlon qildi. Ochlik 8 kun davom etdi. Natijada amaldagi prezident Muhammad Nagib ayollarga mamlakat siyosiy hayotida to‘liq ishtirok etish imkoniyatini berishga va’da berdi [4] .
Shundan so'ng, Shafik Misrdagi ayollar harakati haqida ma'ruzalar o'qib, xalqaro gastrol safariga chiqdi. U Italiya, Fransiya, Buyuk Britaniya, AQSh, Yaponiya, Gonkong, Pokiston, Hindiston va Seylonga tashrif buyurdi .
Uning sa’y-harakatlari bilan 1956-yilda qabul qilingan konstitutsiya asosida ayollar saylov huquqiga ega bo‘ldi. Biroq ayollarning saylovlarda ishtirok etishiga erkaklarda bo‘lmagan cheklovlar qo‘yildi.
1957-yilda Shafik Gamal Abdel Nosirning avtoritar hukumatiga qarshi ochlik e'lon qildi. Bu safar u jamoatchilik tomonidan qo'llab-quvvatlanmadi. Shafik Bint an-Nildan haydalib, uy qamog'iga olindi va uning nomini matbuotda tilga olish taqiqlandi.
- ↑ Bonnie G. Smith. The Oxford Encyclopedia of Women in World History. Oxford University Press, 2008. ISBN 978-0-19-514890-9.
- ↑ 2,0 2,1 Cynthia Nelson. Doria Shafik Egyptian Feminist : A Woman apart. American Univ in Cairo Press, 1996. ISBN 978-977-424-413-1.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 „Doria Shafik Feminist Activist Egypt, Womens Rights“ (en). doria-shafik.com. Qaraldi: 2021-yil 2-fevral.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 „Overlooked No More: Doria Shafik, Who Led Egypt’s Women’s Liberation Movement (Published 2018)“. The New York Times (2018-yil 22-avgust). Qaraldi: 2021-yil 2-fevral.
- ↑ „Bint al-Nil Journal“. digitalcollections.aucegypt.edu. Qaraldi: 2021-yil 3-fevral.