Shanlar

Shanlar (Shan tilida: တႆး, [tɑ́ɪ]; birma tilida: ရှမ်းလူမျိုး, [ʃánlùmjóʊ]; tay tilida: ไทใหญn, tay tilida: ฉาน; anʼanaviy xitoy yozuvida: 傣族; osonlashtirilgan ieroglifda: 掸族; pinin: dǎizú) — Janubi-sharqiy Osiyodagi laoslar va taylar bilan qardosh boʻlgan xalq. U Myanmaning Shan milliy okrugi (sobiq federal davlat) hududida, shuningdek, Xitoy, Tailand va Laosning qoʻshni hududlarida yashaydi. Shan tili tay-kaday tillariga mansub.

Shan ayoli, Inle koʻli hududi

Madaniyat

Shanlarning etnik jamoasi 7 qabiladan iborat boʻlib, umumiy soni 3 milliondan ortiq kishini tashkil qiladi. Shanlarning aksariyati buddizmga e’tiqod qiladi. Xoʻjalikda dehqonlar sholi va tropik mevalar yetishtiradi, tovuq va choʻchqa boqadi. Shan jang san’atlari mashxur: shang-chi va mahalliy boks, bando turlari.

Birmaning birinchi prezidenti Sao Shwe Thaik millati shan edi.

Tarix

XIII-XVI asrlarda shanliklar bir-biri bilan doʻstona munosabatda boʻlgan bir qancha knyazliklarda yashagan.

Shan shtati aholisi uzoq yillardan beri Myanma hukumati bilan oʻz davlatini yaratish uchun kurashib keladi. Qurolli kurash mahalliy qishloq xoʻjaligining asosini tashkil etuvchi koʻknoridan ishlab chiqarilgan yuqori sifatli opiyning ulgurji savdosidan olingan mablagʻlar hisobidan moliyalashtiriladi. Shanliklar opiyni "qora dori" deb atashadi va undan oʻz-oʻzini davolash uchun keng qoʻllanadi.

1994 va 2005-yillarda Shan valiahd shahzodasi Niyang-She (Yaunghe) surgundagi So Xan Pa (Surxanpa) bilan kelishilgan holda, Shan oqsoqollari Shan Davlatlari Federatsiyasining mustaqilligini e’lon qilishdi.

Havolalar

• Независимая медиагруппа государства Шан

Adabiyotlar

• Шан, народ // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.