Shayboniylar daxmasi (Samarqand)
Shayboniylar daxmasi — oʻrta asr meʼmoriy yodgorligi. Shayboniylar oʻzbek sulolasi vakillari dafn etilgan daxma — marmar sufa. XVI asrda bunyod etilgan. Oʻzbekistonda Samarqandning Registon maydonida joylashgan.
| Shayboniylar daxmasi | |
|---|---|
 Shayboniylar daxmasi | |
| Joylashuvi | Registon maydoni, Samarqand, Oʻzbekiston |
| Koordinatalar | 39°39′19″N 66°58′34″E / 39.655374203833816°N 66.97621080938472°E |
| Konfessiya | islom |
| Turi | xilxona |
| Qurilish boshlanishi | XVI asr |
| Holati | davlat himoyasida |
| Balandligi | 10–11 metr |
| Qurilish materiali | marmar va pishgan gʻisht |
 Shayboniylar daxmasi xaritada | |
| Shayboniylar daxmasi (Samarqand) | |
Daxmaning har bir tomoni uzunligi 10—11 metrlar boʻlib, ustida 36 qabrtosh mavjud boʻlgan. Dastlab Mehr Sulton xonim koʻrsatmasi bilan Shayboniyxon madrasasi hovlisining oʻrtasida joylashgan qabrlar alohida oilaviy daxma — baland marmar sufa koʻrinishiga keltirilgan[1]. Bibixonim masjidiga olib boriladigan yoʻl ochilganda daxma 70—80 metrlar janubi sharqqa koʻchirilgan. Uning egallab turgan maydoni ancha qisqargan. 1960—1962-yillarda shaharni qayta taʼmirlashda daxma ikkinchi marta — Registon maydoniga koʻchirilgan.
Unga avval 1504-yilda shahid boʻlgan Mahmud Sulton birinchi dafn etilgan. 1509-yilda Buxorodan Muhammad Shayboniyning onasini Oq Qoʻzi begimning jasadi koʻchirib kelib dafn etilgan. 1510-yilda Muhammad Shayboniy oʻzi, 1511-yilda Mahdiy, Hamza hamda Abulxayr sultonlar, 1514-yilda Muhammad Temur sulton, 1526-yilda Yodgor sulton, 1530-yilda Shoh Sulton xonim, 1535-yilda Shaxribonu xonim, 1545-yilda Qutlugʻ Muhammad sulton, 1586-yilda Suyunch Muhammad sulton va boshqa shayboniy sultonlar va malikalar dafn etilganlar[2].
Shayboniylar daxmasi Oʻzbekiston moddiy va madaniy meʼrosining koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan — davlat himoyasiga olingan[3].
Manbalar
tahrirAdabiyot
tahrir- Abu Tohirxoja Samarqandiy. Samariya (Samarqand mozorlari zikri). Toshkent: Yangi asr avlodi, 2009 — 208-bet. ISBN 978-9943-08-382-0.
- Muqimov Z.. Shayboniylar davlati va huquqi (Tarixiy-huquqiy tadqiqot). Toshkent: Adolat, 2007 — 156-bet. ISBN 978-9943-332-04-2.
| Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |