Si (nota)
Si (lotincha: si) — diatonik tovushqatorning yettinchi tovushi va uning belgisi[1].
Lotincha „H“ harfi bilan belgilanadi. Bir qator mamlakatlarda, xususan, Angliya, Gollandiya, AQSHda lotincha „B“ harfi qoʻllanadi; bunda klassik musiqa nazariyasida „B“ belgisi si-bemol notaga mos kelishini yodda tutish kerak[2]. Si-diez — His. Si la dan butun ton va do dan yarim ton pastda. Birinchi oktavada tovush chastotasi (teng temperament qatori): 494 gerts.
Nomining kelib chiqishi
tahrirNotaning nomi (SI) suvga choʻmdiruvchi Yahyoga bagʻishlangan madhiyaning oxirgi qatoridagi soʻzlarning birinchi harflari bilan berilgan "Ut queant laxis" — S ancte I ohannes. Qolgan notalarning nomlaridan kechroq paydo boʻldi[3], chunki qolgan notalarning nomlarini ixtirochisi Gvido Aretinskiy dastlab olti bosqichli shkaladan foydalangan.
Nota yozuvida
tahrir| Birinchi oktavada: |   
|
| Kichik oktavada: |  
|
| Katta oktavada: | 
|
Si-diyez
tahrirSi-diyez notasi „his“ harfiy koʻrsatkichi bilan ifodalanadi[4][5].
| Oktava | Chastota (Gs) | Nota yozuvida |
|---|---|---|
| Subsubkontr oktava | 8.176 |  |
| Sunkontr oktava | 16.352 |  |
| Kontr oktava | 32.703 |  |
| Katta oktava | 65.406 |  |
| Kichik oktava | 130.813 |  |
| Birinchi oktava | 261.626 |  |
| Ikkinchi oktava | 523.251 |  |
| Uchinchi oktava | 1046.502 |  |
| Toʻrtinchi oktava | 2093.005 |  |
| Beshinchi oktava | 4186.009 |  |
| Oltinchi oktava | 8372.018 |  |
| Yettinchi oktava | 16744.036 |  |
Si-bemol
tahrirSi-bemol notasi „B“ (lotincha: be) harfiy koʻrsatkichi bilan ifodalanadi[4][5].
| Oktava | Chastota (Gs) | Nota yozuvida |
|---|---|---|
| Subsubkontr oktava | 14.568 |  |
| Sunkontr oktava | 29.135 |  |
| Kontr oktava | 58.27 |  |
| Katta oktava | 116.541 |  |
| Kichik oktava | 233.082 |  |
| Birinchi oktava | 466.164 |  |
| Ikkinchi oktava | 932.328 |  |
| Uchinchi oktava | 1864.655 |  |
| Toʻrtinchi oktava | 3729.31 |  |
| Beshinchi oktava | 7458.62 |  |
| Oltinchi oktava | 14917.24 |  |
| Yettinchi oktava | 29834.481 |  |
Manbalar
tahrir- ↑ O‘zbek tilining izohli lug‘ati. Toshkent: G‘afur G‘ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2023 — 964-bet. ISBN 978-9943-8834-4-4.
- ↑ Kruntyaeva T. S. i dr. Slovar inostrannix muzikalnix terminov. — L.: Muzika, 1985. — 143 s. — S. 17.
- ↑ „Происхождение названий нот и история нотации“ (ru). muz-teoretik.ru. Qaraldi: 2018-yil 11-fevral.
- ↑ 4,0 4,1 I. A. Akbarov. Музика луғати. Toshkent: Gʻafur Gʻulom nomidagi Adabiyot va sanʼat nashriyoti, 1987.
- ↑ 5,0 5,1 I. A. Akbarov. Мусиқа луғати. Toshkent: Oʻqituvchi nashriyoti, 1997 — 384-bet. ISBN 5-645-02422-2.
Havolalar
tahrir- Solovyov N. F. Eslatmalar / / Brokxaus va Efronning entsiklopedik lugʻati : 86 tonnada (82 tonna va 4 ta qoʻshimcha). — Sankt-Peterburg., 1890-1907.
- Onlayn musiqa nazariyasi: shtatlar, kalitlar va ovoz balandligi(Inglizcha) ).
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
