Ssintilatsiya hisoblagichi

Sintilatsiya hisoblagichi – bu ionlashtiruvchi nurlanishni sintillovchi materialga tushgan nurlanishning qoʻzgʻatuvchi taʼsiridan foydalangan holda oʻlchash va natijada yorugʻlik impulslarini aniqlash uchun asbob.

Sxematik koʻrinishdagi yuqori energiyali fotonning porlash kristaliga tegib, past energiyali fotonlarning chiqishini qoʻzgʻatadi, ular keyinchalik fotoelektronlarga aylanadi va fotomultiplikatorda koʻpaytiriladi.

U tushayotgan nurlanishga javoban chaqnash orqali fotonlar hosil qiluvchi sintillyatordan, sezgir fotodetektordan (odatda fotokoʻpaytiruvchi naycha (PMT), zaryad bilan bogʻlangan qurilma (CCD) kamerasi yoki fotodiod)dan iborat boʻlib, yorugʻlikni elektr signaliga aylantiradi va bu signalni qayta ishlash va kuchaytirish uchun qurilma.

Sintillyatsiya hisoblagichlari radiatsiyadan himoya qilish, radioaktiv materiallarni tahlil qilish va fizik tadqiqotlarida keng qoʻllanadi. Chunki ular arzon, ammo yaxshi kvant samaradorligi bilan amalga oshirilishi mumkin va tushayotgan nurlanishning intensivligini va energiyasini oʻlchashi mumkin.

Yorqin kristall, fotokoʻpaytiruvchi va maʼlumotlarni yigʻish komponentlari boʻlgan apparat.

fotokoʻpaytiruvchi trubkadan foydalangan holda radiatsiya sintillyatsiyasi hisoblagichining animatsiyasi.

Ionlashtiruvchi zarracha sintilator materialiga kelib tushganda, atomlar yoʻl boʻylab qoʻzgʻaladi. Zaryadlangan zarralar uchun yoʻl zarrachaning oʻzi yoʻlidir. Gamma nurlari (zaryadsiz) uchun ularning energiyasi fotoelektrik effekt, Komptonning tarqalishi yoki juft ishlab chiqarish orqali energetik elektronga aylanadi.

Sintilatordagi atom qoʻzgʻalishi odatda koʻrinadigan spektrning koʻk uchiga yaqin boʻlgan koʻplab kam energiyali fotonlarni hosil qiladi. Miqdori ionlashtiruvchi zarracha tomonidan toʻplangan energiyaga mutanosib boʻladi. Ular fotoelektrik effekt tufayli har bir kelgan foton uchun koʻpi bilan bitta elektron chiqaradigan fotokoʻpaytiruvchi trubaning fotokatodiga yoʻnaltirilishi mumkin. Bu birlamchi elektronlar guruhi elektrostatik ravishda tezlashtirilgan va elektr potentsiali tomonidan fokuslangan boʻlib, ular fotokatoddan chiqib quvurning birinchi dinodiga uriladi. Yagona elektronning dinodga taʼsirida bir qancha ikkilamchi elektronlar ajralib chiqadi, ular oʻz navbatida ikkinchi dinodga urilish uchun tezlashadi. Har bir keyingi dinod zarbasi qoʻshimcha elektronlarni chiqaradi va shuning uchun har bir dinod bosqichida joriy kuchaytiruvchi effekt mavjud. Har bir dinod bosqichlari tezlashuv maydonini taʼminlash uchun avvalgisidan yuqori potentsialga ega.

Aniqlash materiallari

Sintilator shaffof kristalldan, odatda fosfor, plastmassadan (odatda antrasenni oʻz ichiga oladi) yoki organik suyuqlikdan iborat boʻlib, u ionlashtiruvchi nurlanish taʼsirida lyuminestsentlar hosil qiladi.

Seziy yodid (CsI) kristall shaklda protonlar va alfa zarralarini aniqlash uchun sintilator materiali sifatida ishlatiladi. Tarkibida oz miqdorda talliy boʻlgan natriy yodid (NaI) gamma toʻlqinlarini aniqlash uchun sintillyator sifatida, sink sulfid (ZnS) esa alfa zarrachalarining detektori sifatida keng qoʻllanadi. Sink sulfid – bu Ruterford oʻzining sochilish tajribasini oʻtkazish uchun foydalangan materialdir. Litiy yodid (LiI) neytron detektorlarida ishlatiladi.

Sintillyatsion hisoblagich yordamida gamma-nurlar spektrini oʻlchash. Yuqori kuchlanish hisoblagichni boshqaradi, u signallarni koʻp kanalli analizator (MCA) va kompyuterga beradi.

Foydalanilgan adabiyotlar

Curran, Samuel C. (1949). Counting tubes, theory and applications. Academic Press (New York). p. 235. OL 17868379M.
Oxford Dictionary of National Biography
Joerges, Bernward (2001). Instrumentation Between Science, State and Industry (Sociology of the Sciences Yearbook, 22). Kluwer Academic Publishers. p. 270. ISBN 978-1402002427
"Automatic Radiation Detection and Monitoring System". Archived from the original on 2014-08-14.
"Automatic Radiation Detection Vehicles". Archived from the original on 2014-08-14.
Portable MicroR Survey Meters Archived 2009-12-07 at the Wayback Machine
"Selection, use and maintenance of portable monitoring instruments" (PDF). Health & Safety Executive. 2001. Archived from the original on 6 October 2012. Retrieved 6 October 2012.
Glenn F Knoll. Radiation Detection and Measurement, third edition 2000. John Wiley and sons, ISBN 0-471-07338-5