Vikipediya

Suceava okrugi

Suceava okrugi (rumincha: Județul Suceava) – Ruminiya okrugi (rumincha: județ)). Hududining katta qismi tarixiy Bukovina viloyatining janubiy qismida, qolgan qismi esa Gʻarbiy Moldaviyaning bir qismidadir.

Suceava okrugi
rumincha: Județul Suceava

Gerb
Gerb
Okrug (Județ)
Maʼmuriy markazi Suceava
Yirik shahari Suceava
YAIM (2015) 3.188 millard US$
Aholi (2018) 757,679 (8-oʻrin)
Maydoni 8,553 km² (2-oʻrin)
Vaqt mintaqasi UTC +2
Qisqacha SV
Kod ISO 3166-2 RO-SV
Telefon kodi (+40) 230 yoki (+40) 330[1]
Rasmiy sayti http://www.cjsuceava.ro/
http://www.prefecturasuceava.ro/
Xaritada
Suceava okrugi xaritada
47°34′48″N 25°45′36″E / 47.58000°N 25.76000°E / 47.58000; 25.76000

Okrug markazi tarixiy Suceava shahri (nemischa: Suczawa, shuningdek Sotschen yoki Sutschawa ; tarixan qadimgi nemis tilida Sedschopff nomi bilan ham tanilgan)[2] oʻrta asrlarning oxirlarida Moldaviya knyazligining poytaxti boʻlgan, keyin esa Gabsburg/Avstriya imperiyasi va Avstriya-Vengriyaning asosiy, asosan nemis tilida soʻzlashuvchi savdo shahri boʻlgan. 1918-yilgacha kechki zamonaviy asr davomida Ruminiya Qirolligi bilan chegarasi boʻlgan.

Bukovina tarixiy-geografik mintaqasining bir qismi boʻlgan Suceava okrugi baʼzan „Sharqiy Yevropa Shveytsariyasi“ deb taʼriflanadi[3][4][5]. Ziyoli jamoatchilik fikrida u „Sharqiy Yevropa Shveytsariyasi“ sifatida ham tanilgan[6].

Demografiyasi

tahrir

2011-yilda Suceava okrugida 634,810 aholi istiqomat qilgan, aholi zichligi 74/km² edi. Quyida har bir etnik guruhning nisbati koʻrsatilgan[7]:

  • Ruminlar – 96,14 %
  • Roman loʻlilar- 1,92 %
  • Ukrainlar (jumladan, hutsullar va rusinlar) – 0,92 %
  • Lipovanlar – 0,27 %
  • Nemislar (Bukovina, Zipser va Regat nemislari) – 0,11 %
  • Gʻarbiy slavyanlar (yaʼni Polyaklar, slovaklar va chexlar), shuningdek, boshqa etnik guruhlar – 0,5 %
Yil Okrug aholisi[8]
1948 439 751▬
1956 507 674 
1966 572 781 
1977 633 899 
1992 700 799 
2002 688 435 
2011 634 810 
2016 743 645 
2018 757 679 
2022 Toʻliq hisoblanmagan

Geografiyasi

tahrir
 
Suceava okrugining koʻp qismi janubiy Bukovinada joylashgan boʻlib, u ushbu xaritada qorongʻi hudud bilan ifodalanadi. Okrugning qolgan hududi Gʻarbiy Moldaviya tarkibiga kiradi.
 
Fundu Moldoveidagi Suceava okrugi qishloqlarining goʻzal qishloq landshaftiga misol (nemischa: Luisenthal )

Okrugning uchdan ikki qismi tarixiy Bukovina hududining janubiy qismida joylashgan boʻlsa, qolgan qismi Gʻarbiy Moldaviya hududlarini oʻz ichiga oladi.

Umumiy maydoni 8553 km² boʻlib, maydoni boʻyicha Banatdagi Timiș okrugidan keyingi ikkinchi oʻrinni egallaydi.

Okrugning gʻarbiy tomoni Sharqiy Karpat guruhidagi: Rodna, Rarau, Giumalau togʻlaridan va Bukovina tizmalaridan iborat.

Okrugning balandligi sharqqa qarab pasayib boradi, eng past balandligi esa Siret daryosi vodiysida joylashgan. Okrug hududidan Siret daryosi va uning irmoqlari: Moldova, Suceava va Bistrita daryolari kesib oʻtadi.

Qoʻshni hududlar

tahrir

Suceava okrugi quyidagi hududiy birliklar bilan chegaradosh:

Tarixiy okrugi

tahrir

Ruminiya Qirolligida XX asr boshidan 1940-yillarning oxirigacha okrugning hajmi va aholisi kam boʻlgan. Zamonaviy Suceava okrugi tarixiy Bukovina provinsiyasidan boshqa yana kichik sobiq Ruminiya okruglarining qoʻshilishi natijasi tashkil etilgan boʻlib, ular asosan urushlararo davrda faoliyat koʻrsatgan (masalan Rădăuţi yoki Campulung okruglari).

Hozirgi Suceava okrugi ham Baia okrugining bir qismini oʻz ichiga oladi. Qirol Carol II davrida 1938-yilgi maʼmuriy islohotga koʻra, Ruminiya Qirolligidagi Bukovinani boʻlgan barcha okruglar Ținutul Suceava deb nomlangan kattaroq yerga birlashtirilgan. Keyinchalik, Ikkinchi Jahon urushi paytida, Suceava okrugi Ruminiyaning Bukovina gubernatorligi tarkibiga kiritilgan.

Tarixiy urushlararo Suceava okrugiga kelsak, bu maʼmuriy birlik mos ravishda Buyuk Ruminiyaning shimoliy qismida va Bukovina tarixiy viloyatining janubiy qismida joylashgan. Hududi butunlay hozirgi Suceava okrugi chegaralarida joylashgan boʻlib, hozirgi nomdosh okrugning markaziy-sharqiy qismini tashkil qiladi. Urushlararo davrda 1,309 square kilometre (505 kv mi) egallagan va hududi boʻyicha Katta Ruminiyaning eng kichik okrugi boʻlgan.

 
Suceava okrugining kommunistik gerbi

Kommunizm davrida Suceava okrugi bir nuqtada tarqatib yuborildi (1950-yil 6-sentyabrdagi 5-sonli qonunga binoan Ruminiyaning boshqa barcha okruglari kabi), keyin Suceava viloyatiga aylantirildi va 1968-yildan boshlab yana okrug sifatida qayta tashkil etiladi.

Sharqda Dorohoi va Botoşani, shimolda Rădăuţi, gʻarbda Campulung va janubda Baia okrugilari bilan chegaradosh.

Maʼmuriyati

tahrir
 
1938-yilda tuzilgan Suceava okrugining xaritasi.

1930-yildan boshlab okrug maʼmuriy jihatdan uchta tumanga (plăși) boʻlingan[9]:

  1. Arbore, markazi – Arbore
  2. Dragomirna, markazi – Dragomirna
  3. Ilișeshti, markazi – Ilișești

1938-yilda okrug maʼmuriy jihatdan quyidagi tumanlarga aylantirildi:

  1. Arbore, markazi – Solka (15 qishloqni oʻz ichiga oladi)
  2. Bosancea, markazi – Bosancea (shu jumladan 36 qishloq)
  3. Ilișesti, markazi – Ilișești (shu jumladan 17 qishloq)

Aholisi

tahrir

1930-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, okrug aholisi 121,327 kishini tashkil etdi, ular etnik jihatdan ruminlar (79,5 %), nemislar (birinchi navbatda, bukovina nemislari, shuningdek, zipserlar) (8,2 %), yahudiylar (5,5 %), polyaklar (2,7 %), ukrainlar (1,7 %, shuningdek, boshqa etnik ozchiliklarni tashkil etagan[10].

Til boʻyicha okrug rumin (76,5 %), nemis (9,4 %), ukrain (5,5 %), yahudiy (4,3 %), polyak (2,5 %) va boshqa tillarga boʻlingan. Diniy nuqtai nazardan aholini sharqiy pravoslav (80,1 %), rim-katolik (8,4 %), yahudiy (5,5 %), yevangelist-lyuteran (3,3 %), yunon-katolik (1,4 %), shuningdek, boshqa kichiklar dinlar tashkil etgan[11].

Shahar aholisi

tahrir

Okrugning shahar aholisi 19 850 kishidan iborat (Suceavada 17028 va Solkada 2822) boʻlib, etnik jihatdan ruminlar (61,5 %), yahudiylar (18,7 %), nemislar (13,9 %), polyaklar (2,6 %) va boshqa etniklar ozchiliklarni tashkil etgan[12].

Shahar aholisi ona tili sifatida rumin tili (60,4 %), undan keyin nemis (18,7 %), yahudiy (13,8 %), ukrain (3,2 %), polyak (2,2 %), shuningdek, boshqa kichik soʻzlashuv tillari ustunlik qilgan. Diniy nuqtai nazardan shahar aholisining 60,6 % sharqiy pravoslavlar, 18,8 % yahudiylar, 15,3 % rim katoliklari, 2,0 % yunon katoliklari, 1,7 % yevangelist lyuteran, 0,7 % baptistlar va boshqa konfessiyaviy ozchiliklardan iborat boʻlgan[13].

Iqtisodiyoti

tahrir

Okrugda asosiy sanoat/iqtisodiy tarmoqlar quyidagilardan iborat:

  • Yogʻoch – Ruminiyadagi eng katta yogʻoch massasini ishlab chiqarish;
  • Ovqatlanish va pishirish;
  • Mexanik komponentlar;
  • Qurilish materiallari;
  • Konchilik;
  • Toʻqimachilik va teri.

Suceava Ruminiyada aholiga eng koʻp savdo maskanlari toʻgʻri keladigan shaharlar orasida birinchi oʻrinni egallaydi[14]. Yuqorida aytib oʻtilgan iqtisodiy sohalar bilan bogʻliq boʻlgan mashhur supermarketlar zanjirlari: Metro, Carrefour, Auchan, Selgros, Kaufland va Lidl (Ruminiyadagi eng yirik supermarketlar tarmogʻi) kabilar mavjud.

2022-yil iyun oyida Milliy liberal partiyaning (PNL) sobiq prezidenti vazifasini bajaruvchi/muvaqqat prezidenti Georghe Flutur tomonidan PNRR/ Yevropa Ittifoqining keyingi avlod rejasidan Suceava okrugi uchun 1 milliard yevroga teng loyihalar borligi xabar qilindi[15].

Turizmi

tahrir
 
Moldovita kommunasidagi Mocăniţa -Huţulca- Moldoviţa tor oʻlchovli bugʻ poyezdi (2013-yil iyul), Suceava okrugining mashhur sayyohlik maskani.

2017-yilda Suceava Ruminiyada turistlarni jalb etish boʻyicha Braşov va Konstansa okruglaridan keyin 3-oʻrinni egalladi[16]. Bundan tashqari, bir yil oʻtgach, 2018-yilda Suceava okrugi Yevropa Komissiyasi (EC) tomonidan „Yevropaning mukammallik hududi“ deb topilgan[17].

 

 
Suceava yaqinidagi haydaladigan yerlar (2012)
 
Suceava oʻrta asrlar qalʼasi (2015)
 
Suceava okrugi qishki manzaralari (2012)
 
Gotika uslubidagi Bogdana monastiri, Rădăuți (2010)

Okrugning asosiy turistik diqqatga sazovor joylari:

  • Oʻrta asr istehkomlari bilan Suceava shahri;
  • Shimoliy Moldaviyadagi boʻyalgan cherkovlar va ularning monastirlari:
    • Voronet monastiri;
    • Putna monastiri;
    • Moldova monastiri;
    • Sucevita monastiri;
    • Rădăuţi shahridan Bogdana monastiri;
    • Hazil monastiri;
    • Arbore monastiri;
    • Probota monastiri;
    • Dragomirna monastiri;
  • Oʻrta asrlardagi Cacica tuz koni (polyakcha: Kaczyka);
  • Avstriya davrida, Moldovita kommunasi va okrugning boshqa qishloq joylarida qurilgan Mocăniță tor oʻlchovli bugʻ poyezdlar tarmogʻi;
  • Vatra Dornei kurorti;
  • Rădăuţi, Fălticeni, Câmpulung Moldovenesc, Gura Humorului va Siret shaharlari va shaharlari.

Siyosiy va mahalliy boshqaruvi

tahrir

1992-1996-yillar

tahrir

Okrug kengashining prezidenti etib Konstantin Sofroni (FSN) saylangan[18]. 1992-yilgi mahalliy saylovlarda saylangan Suceava okrugi kengashi quyidagi partiyaviy tarkibiga ega 45 maslahatchidan iborat boʻlgan[19]:

    Partiya Oʻrin Hozirgi okrug kengashi
  Milliy Najotkor Fronti (FSN) 17                                  
  Ruminiya Demokratik Partiyasi (CDR) 13                                
  Ruminiya Agrar Demokratik Partiyasi (PDAR) 8                                  
  Ruminiya Ekologik harakati (MER) 2                                  
  "Yoshlar qanoti" milliy liberal partiyasi (PNL-AT) 1                                  
Milliy Ekologik Partiya (PNE) 1                                
  Buyuk Ruminiya Partiyasi (PRM) 1                                  
  Ruminiya Sotsial Demokratik Partiyasi (PSDR) 1                                  
  Mustaqil siyosatchilar (MS) 1                                  

1996-2000-yillar

tahrir

Okrug kengashining prezidenti etib Gavril Marza (PDSR) saylandi. 1996-yilgi mahalliy saylovlarda saylangan Suceava okrugi kengashi quyidagi partiyaviy tarkibiga ega 45 maslahatchidan iborat edi[20]:

    Partiya Oʻrinlar Hozirgi okrug kengashi
  Ruminiya Demokratik Konvensiyasi (CDR) 8                
  Sotsial Demokratik Partiya (USD) 7                
  Ruminiya Sotsial Demokratik Partiyasi (PDSR) 7                
  Ruminiya Agrar Demokratik Partiyasi (PDAR) 3                
  Sotsial Ishchilar Partiyasi (PSM) 2                
  Buyuk Ruminiya Partiyasi (PRM) 2                
Rumin Diasporasi Demokrat Pensionerlari Partiyasi (PDPRD) 2            
  Civic Ittifoqi Partiyasi (PAC) 2            
  Ruminiya Erkin Ishlab Chiqaruvchilar Milliy Partiyasi (PNPLR) 1                
  Ruminiya Ekologik Harakati (MER) 1                
  Haydovchilar Milliy Partiyasi (PNAR) 1                
  Pensionerlar Partiyasi (PP) 1                
Sotsialistlar Partiyasi (PS) 1              
Milliy Xristian Demokratik Partiyasi (PNDC) 1              
Ruminiya Yangi Jamiyat Partiyasi (PRNS) 1              
  Ruminiya Milliy Birlik Partiyasi (PUNR) 1                
  Ruminiya Polyaklari Ittifoqi (UPR) 1                
  Liberal Partiya (PL '93) 1                
  Câmpeanu Milliy Liberal Partiyasi (PNL-C) 1                
  Yevropa Integratsiyasi Harakati (MIE) 1                

2000-2004-yillar

tahrir

Okrug kengashining prezidenti etib Gavril Marza (PDSR) saylandi. 2000-yilgi mahalliy saylovlarda saylangan Suceava okrugi kengashi quyidagi partiyaviy tarkibiga ega 45 maslahatchidan iborat edi:

    Partiya Oʻrinlar Hozirgi okrug kengashi
  Sotsial Demokratik Partiya (PDSR) 16                                
  Buyuk Ruminiya Partiyasi (PRM) 4                                
Ruminiya Ittifoqi (ApR) 4                        
  Democratik Partiya (PD) 4                                
  Ruminiya Demokratik Konvensiyasi (CDR 2000) 4                                
  Milliy Liberal Partiya (PNL) 3                                
Milliy Xristian Demokratik Partiyasi (ANCD) 2                            
  Ruminiya Sotsial Demokratik Partiyasi (PSDR) 2                                
Ruminiya Miliy Partiyasi (PNR) 2                            
  Ruminiya Pensionerlar Partiyasi (PPR) 2                                
  Ruminiya Milliy Birlik Partiyasi (PUNR) 2                                

2004-2008-yillar

tahrir

Okrug kengashining prezidenti etib Gavril Marza (PSD) saylandi. 2004-yilgi mahalliy saylovlarda saylangan Suceava okrugi kengashi quyidagi partiyaviy tarkibiga ega 37 maslahatchidan iborat edi:

    Partiya Oʻrinlar Hozirgi okrug kengashi
  Sotsial Demokratik Partiya (PSD) 17                                  
  Adolat va Haqiqat Ittifoqi (DA) 14                                  
  Buyuk Ruminiya Partiyasi (PRM) 3                                  
  Gumanist Partiyasi (PUR) 3                                  

2008-2012-yillar

tahrir

Okrug kengashining prezidenti etib Georghe Flutur (PDL) saylandi. 2008-yilgi mahalliy saylovlarda saylangan Suceava okrugi kengashi quyidagi partiyaviy tarkibiga ega 36 maslahatchidan iborat edi:

    Partiya Oʻrinlar Hozirgi okrug kengashi
  Demokratik Liberal Partiya (PDL) 18                                    
  Sotsial Demokratik Partiya (PSD) 14                                    
  Milliy Liberal Partiya (PNL) 4                                  

2012-2016-yillar

tahrir

Okrug kengashining prezidenti etib Cătălin Nechifor (PSD/USL) saylandi. 2012-yilgi mahalliy saylovlarda saylangan Suceava okrugi kengashi quyidagi partiyaviy tarkibiga ega 36 maslahatchidan iborat edi:[21]

    Partiya Oʻrinlar Hozirgi okrug kengashi
  Sotsial Liberallar Partiyasi (USL) 18                                    
  Demokratik Liberal Partiya (PDL) 15                                    
  Dan Diaconescu Xalq Partiyasi (PP-DD) 3                                    

2016-2020-yillar

tahrir

Okrug kengashining prezidenti etib Georghe Flutur (PNL) saylandi. 2016-yilgi mahalliy saylovlarda saylangan Suceava okrug kengashi quyidagi partiyaviy tarkibiga ega 37 maslahatchidan iborat edi:[22]

    Partiya Oʻrinlar Hozirgi okrug kengashi
  Milliy Liberal Partiya (PNL) 21                                          
  Sotsial Demokratik Partiya (PSD) 16                                          


2020-2024-yillar

tahrir
 
2020-yilgi Ruminiya mahalliy saylovlaridan keyin Suceava okrugining siyosiy xaritasi.

Okrug kengashining saylangan prezidenti – Georghe Flutur (PNL). 2020-yilgi mahalliy saylovlarda yangilangan Suceava okrug kengashi quyidagi partiyaviy tarkibiga ega 36 okrug maslahatchisidan iborat:[23]

    Partiya Oʻrinlar Hozirgi okrug kengashi
  Milliy Liberal Partiya (PNL) 18                                    
  Sotsial Demokratik Partiya (PSD) 13                                    
  Inson Harakati Partiyasi (PMP) 5                                    

Maʼmuriy boʻlinmalari

tahrir
 
Suceava (nemischa: Suczawa or Sutschawa )
 
Câmpulung Moldovenesc (nemischa: Kimpolung )
 
Gura Humorului (nemischa: Gura Humora )
 
Rădăuţi (nemischa: Radautz )
 
Vatra Dornei (nemischa: Dorna-Watra )
 
Siret (nemischa: Sereth )
 
Fălticeni (nemischa: Foltischeni )
 
Solka (nemischa: Solka )
 
Yakobeni (nemischa: Jakobeny )
 
Cârlibaba (nemischa: Mariensee yoki Ludwigsdorf )
 
Pojorata (nemischa: Pozoritta yoki Poschoritta )
 
Ilișești (nemischa: Illischestie )

Suceava okrugida 5 ta munitsipalitet, 11 ta shahar va 98 ta kommuna mavjud.

  • Munitsipalitetlari:
    • Campulung Moldovenesc
    • Fălticeni
    • Rădăuţi
    • Suceava – markaz; shahar aholisi: 124 161 kishi (2018-yil holatiga koʻra)[24]
    • Vatra Dornei

Galereya

tahrir

 

Manbalar

tahrir
  1. ↑ The number used depends on the numbering system employed by the phone companies on the market.
  2. ↑ Johann Schiltberger.
  3. ↑ Sophie A. Welsch. „The Bukovina-Germans During the Habsburg Period: Settlement, Ethnic Interaction, Contributions“ (1986-yil mart). Qaraldi: 2021-yil 6-oktyabr.
  4. ↑ Gaëlle Fisher (20 November 2018). "Looking Forwards through the Past: Bukovina's "Return to Europe" after 1989–1991". Lean Library 33: 196–217. doi:10.1177/0888325418780479. https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/0888325418780479. Qaraldi: 6 October 2021. Suceava okrugi]]
  5. ↑ David Rechter (16 October 2008). "Geography is destiny: Region, nation and empire in Habsburg Jewish Bukovina". Journal of Modern Jewish Studies 7 (3): 325–337. doi:10.1080/14725880802405027. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14725880802405027. Qaraldi: 6 October 2021. Suceava okrugi]]
  6. ↑ „Ștefan cel Mare” University of Suceava (USV). „Bucovina. Past, present and perspectives“. „Ștefan cel Mare” University of Suceava (USV). Qaraldi: 2022-yil 26-sentyabr.
  7. ↑ National Institute of Statistics, „Populația după etnie“ (Wayback Machine saytida 2009-08-16 sanasida arxivlangan)
  8. ↑ National Institute of Statistics, „Populația la recensămintele din anii 1948, 1956, 1966, 1977, 1992 și 2002“
  9. ↑ Portretul României Interbelice – Județul Suceava
  10. ↑ Recensământul general al populației României din 29 decemvrie 1930, Vol.
  11. ↑ Recensământul general al populației României din 29 decemvrie 1930, Vol.
  12. ↑ Recensământul general al populației României din 29 decemvrie 1930, Vol.
  13. ↑ Recensământul general al populației României din 29 decemvrie 1930, Vol.
  14. ↑ Sandrinio Neagu. „Suceava pe primul loc la nivel național în privința spațiilor comerciale“ (ro). Monitorul de Suceava (2018-yil 4-may). Qaraldi: 2020-yil 23-oktyabr.
  15. ↑ Monica Bonea. „Gheorghe Flutur: Proiecte de un miliard de euro din PNRR pentru Suceava“ (ro). Digi24.ro (2022-yil 10-iyun). Qaraldi: 2022-yil 11-iyun.
  16. ↑ „Județul Suceava pe locul trei ca număr de structuri de primire turistică după Brașov și Constanța (in Romanian)“. News Bucovina. Qaraldi: 2020-yil 22-mart.
  17. ↑ Dan Coman. „Flutur a primit, la Bruxelles, premiul "Suceava, destinație europeană de excelență" (in Romanian)“. Radio România Internațional. Qaraldi: 2020-yil 22-mart.
  18. ↑ Dan Coman. „Consiliul Judeţean Suceava a împlinit 25 de ani de la înfiinţare“ (ro). Monitorul de Suceava (2017-yil 26-aprel). Qaraldi: 2022-yil 12-oktyabr.
  19. ↑ Biroul Electoral Central (BEC). „Comunicat din 9 februarie 1992 cu privire la rezultatul alegerilor locale din România, care au avut loc la data de 9 februarie 1992“ (ro). Monitorul Oficial nr. 191 din 10 august 1992 (1992-yil 10-avgust). Qaraldi: 2022-yil 12-oktyabr.
  20. ↑ „Alegeri locale 1996, Voturi pe județul Suceava“ (ro). Autoritatea Electorală Permanentă. Qaraldi: 2022-yil 9-oktyabr.
  21. ↑ „Voturi pe județul SUCEAVA“ (Romanian). Alegeri locale 2012. Autoritatea Electorală Permanentă. Qaraldi: 2022-yil 6-oktyabr.
  22. ↑ „Mandate de CJ pe județe și competitori“ (Romanian). Biroul Electoral Central (2016-yil 10-iyun). 2018-yil 5-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-iyun.
  23. ↑ „Rezultatele finale ale alegerilor locale din 2020“ (ro) (Json). Autoritatea Electorală Permanentă. Qaraldi: 2020-yil 2-noyabr.
  24. ↑ „HARTĂ INTERACTIVĂ - Câți mai suntem în România? Populația în fiecare județ și în fiecare municipiu din țară“ (ro). INSSE (2019-yil 6-may). Qaraldi: 2019-yil 6-may. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Suceava_okrugi&oldid=5302532" dan olindi