Temur Poʻlatov
Temur Po‘latov (1939-yil 22-iyun; Buxoro, O'zbekiston SSR) — yozuvchi, jurnalist, munaqqid, publitsist. 1989-yildan O‘zbekiston SSR hamda Tojikiston xalq yozuvchisi. Sayot-Nova (Armaniston), Vaja Psheval (Gruziya) adabiyot muokofotlari laureati[1]. Temur Poʻlatov, shuningdek, Sholoxov nomidagi xalqaro mukofot sohibi. Rossiya Prezidenti Yelsin tomonidan adabiy faoliyati uchun 1996-yil „Xalqlar do‘stligi“ ordeni bilan taqdirlangan. 1998-yil Monarx uyi yetakchisi knyaz Bugayev Timur Po‘latovga maxsus graflik unvonini bergan[2].
| Temur Poʻlatov | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi | 22-iyun 1939-yil |
| Kasbi | 1964-yildan bugunga qadar |
| Ijod qilgan tillari | Rus tili |
| Fuqaroligi |
.svg){kind=small} O‘zbekiston SSR Rossiya |
| Janr |
Roman Povest |
| Shoh asari |
"Taroziy toshbaqasi" |
| Mukofotlari |
Vaja Psheval (Gruziya)  — Xalqlar doʻstligi ordeni |
Hayoti va ijodiy faoliyati
tahrirTemur Poʻlatov 1939-yil Buxoroda tug‘ilgan. Buxoro Davlat pedagogika institutida tahsil olgan (1963). Moskvadagi kinostsenariyoliy kursida tahsil olgan (1967). „O‘zbekfilm“ kinostudiyasi muharriri sifatida faoliyat olib borgan[3]. Temur Poʻlatov bir qancha badiiy filmlarning ssenariysi muallifi boʻlgan. Temur Po‘latov tomonidan yozilgan „Qo‘mondonning qaytishi“ nomli qissa asosida 1968-yil rejissyor D. Salimov „Bu kelishgan yigit“ va 1972-yil rejissyor E. Xachaturov, „G‘oyibning so‘nggi sayohatlari“ nomli shunday nomdagi Poʻlatov qissasi asosida film suratga olgan.
Dastlab yozuvchining ilk qissasi „Ne xodi po obochine“ 1964-yil „Zvezda Vostoka“ jurnalida chop etilgan[3]. 1968-yil Temur Po‘latov SSSR Yozuvchilar uyushmasining aʼzosi boʻlgan. Temur Po‘latov rus ilida yozadigan o‘zbek yozuvchilaridan bo‘lganligi sababli asar, qissa va romanlari Toshkent hamda Moskvada rus va o‘zbek tillarida nashr etib kelinadi. Temur Poʻlatov 1986-yilda yaratgan qissalari va romani uchun Hamza nomidagi Davlat mukofotiga sazovor bo‘lgan. Shuningdek, unga 1989-yilda Oʻzbekiston xalq yozuvchisi unvoni berilgan[3][4].
1991-yildan SSSR Yozuvchilar uyushmasining birinchi kotibi etib saylangan. SSSR Yozuvchilar uyushmasi 1992-yildan boshlab Rossiya va MDH mamlakatlarining Xalqaro Yozuvchilar Uyushmalari Jamiyatiga o‘zgartirilgach, Temur Po‘latov sobiq SSSR hududlariga qarashli ushbu xalqaro tashkilotda Ijroiya qo‘mitaning birinchi kotibi sifatida faoliyat olib borgan. Poʻlatov 1994-yildan soʻng 6 yil davomida Xalqaro Yozuvchilar Uyushmasiga rahbarlik qilgan. Tashkilot sobiq sovet respublikalari orasida adabiy faoliyatni tashkil etish maqsadida faoliyat koʻrsatgan. Shu davr mobaynida milliy respublikalarda ijod qilgan yozuvchi va shoirlarning 200 yaqin sheʼriy va nasriy asarlar chop etila boshlangan. Rossiya va MDH mamlakatlari yozuvchilarining eng mashhur asarlari uchun A. Platonov, Boris Pasternak, Alisher Navoiy, Umar Xayyom, S. Vurgun va boshqa shu kabi milliy mukofotlar, MDH, Osiyo va Afrika davlatlari yozuvchilari uchun „Lotus“ xalqaro adabiy mukofoti joriy etilgan. 1998-yildan boshlab rus tilida Hamdo‘stlik mamlakatlari yozuvchilari asarlari asosida yuritiladigan „Adabiy Yevroosiyo“ gazetasi nashr etila boshlangan. 90-yillarning boshlarida to‘xtab qolgan xalqaro adabiy aloqalar Germaniya, Bolgariya, Slovakiya, Chexiya, Xitoy kabi mamlakatlar bilan qayta yoʻlga qoʻyilgan[2].
1996-yilda „Zamonaviy yozuvchi“ nashriyoti tomonidan Temur Poʻlatovning uch tomlik sara asari nashr etilgan. 1999-yilga kelib yana shu nashriyot Poʻlatovning maqolalarini, Rossiya, Armaniston, Ozarbayjon, Qozog‘iston, Gruziya, Checheniston Respublikasining yozuvchilari va adabiyotshunoslarining uning ijodi haqda bildirgan fikrlari, shuningdek, xorijiy OAVlarda yozuvchining ijodi borasida chiqqan xabarlarni jamlagan 4-tomni nashrga chiqargan[1].
2000-yilda Timur Po‘latov Xalqaro Yozuvchilar Uyushmalari Jamiyati raisi vazifasini bajarishdan bosh tortgan. Poʻlatov raislikdan ketgach, ijod qiishga qaytgan. Yozuvchining mashhur asari „Taroziy toshbaqasi“ sanaladi.
Sarguzasht qissalari
tahrir- „Bo‘lak manzilgohlar“
- „Bolalar xori“
- „Dushan qaysarning ko‘rgan-kechirganlari“
Epik polotnolari
tahrir- „Buxoro xonadonining kechmishlari“
- „Mulk“
- „Kunda-shunda“
- „Gʻoyibning ikkinchi safari“
- „Yetti huzur-halovat va qirq qaygʻu alam“
- „Gʻoyibning qaytishi“
- „Taroziy toshbaqasi“
Maqolalari nashr etiladigan oynomalari
tahrir- „Sharq yulduzi“
- „Zvezda Vostoka“
- „Literaturnoe obozrenie“
- „Drujba narodov“
Temur Poʻlatovning koʻp maqolalari tabiat muhofazasiga, xususan Orolga oiddir. U ayni chogʻda o‘zbek adiblari asarlarini rus tiliga, rus tilidagi adabiyotlarni oʻzbek tiliga tarjima qilishda ham faoliyat koʻrsatmoqda.
Qissalari
tahrir- „Mulk“
- „Gʻoyibning ikkinchi safari“
- „Kunda-shunda“
Romani
tahrir- „Buxoro xonadonining kechmishlari“ trilogiyasi.
Oilasi
tahrirTemur Poʻlatov 1991-yildan bugunga qadar Moskva shahrida yashab keladi. Oilali, farzand va nevaralari bor.
Manbala
tahrir- ↑ 1,0 1,1 „Po‘latov Temur Isxakovich“. 2023-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 11-aprel.
- ↑ 2,0 2,1 „Po‘latov Temur Isxakovich“. 2023-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 11-aprel.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 „Temur Po‘latov (1939)“. 2023-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 11-aprel.
- ↑ Sobir Marvaliyev. Oʻzbek adiblari. T.: "Fan", 1993
Havolalar
tahrir- Temur Poʻlatov haqida qoʻshimcha maʼlumot[sayt ishlamaydi]
- Oʻzbek ziyolilari
- Yuklab olish: Shinavanda qissasi. pdf
- Temur Poʻlatov „Buyuk shaxslar“ boʻlimida (Wayback Machine saytida 2016-04-18 sanasida arxivlangan)