Teodoro Obiang Nguema Mbasogo
Teodoro Obiang Nguema Mbasogoʻ (1942-yil 5 iyunda tugʻilgan) - Ekvatorial Gvineya askari va siyosatchisi. Mbasogo 1979-yildan buyon Afrikadagi Ekvatorial Gvineya davlatining prezidenti.
U oʻz mamlakatining materik qismida joylashgan, oʻsha paytda Mbini deb nomlangan Ispaniya mustamlakasi boʻlgan Akoakam-Esanguida tugʻilgan . Gabondan koʻchib kelgan oilada tugʻilgan oʻnta bolaning uchinchisi, Mbasago Fang etnik guruhining aʻzosi. Mongomoda boshlangʻich maktab taʻlimidan soʻng u Batadagi ispan diniy maktabiga tashrif buyurdi. 1963-yilda mamlakati cheklangan muxtoriyatga ega boʻlgach, u mintaqaviy ittifoq tarkibiga kiritildi va oʻsha yili Ispaniyadagi harbiy maktabga yuborildi. 1965-yilda oʻz mamlakatiga qaytib, Mbasago ikkinchi leytenant unvoni bilan Kamerun chegarasidagi maxsus boʻlinma jamoasiga qoʻshildi.
U oʻsha paytda prezident boʻlgan amakisi Fransisko Makias Nguema qoʻl ostida turli lavozimlarda ishlagan, jumladan Obiang Bioko gubernatori, Black Beach qamoqxonasi rahbari, Milliy gvardiya rahbari.
1979-yil 3 avgustda amakisi Makias Nguemani qonli harbiy toʻntarish natijasida ag'dargan Mbasago, Makiasning soʻnggi oʻn yildagi faoliyati uchun sudga tortilishi va oʻlimga hukm qilinishi bilan yakunlandi. Boobiesga qarshi genotsid bu qarorda samarali boʻldi va u 1979-yil 29 sentyabrda otishma guruhi tomonidan qatl etildi. Oʻsha paytda sodir boʻlishi mumkin boʻlgan sehrdan qoʻrqqan Ekvatorial Gvineya askarlari oʻrniga, Makias Nguemaning qatl etilishi Marokash askarlar tomonidan amalga oshirildi[1]. Obiang rasman 1979-yil oktyabr oyida prezidentlik lavozimini egallab, Makias shafqatsiz va zulmkor rejimdan keyin yangi hukumatni boshlashini eʻlon qildi.
1982-yilda qabul qilingan yangi konstitutsiya doirasida prezidentlik muddati yetti yilga uzaytirildi va 1989-yilgi ilk saylovlarda yagona nomzod sifatida qatnashgan Mbasogo yana yetti yil davomida bu vazifani oʻz zimmasiga oldi. Mamlakatdagi boshqa partiyalar faoliyatiga qayta ruxsat berilishi bilan xalqaro kuzatuvchilar muxolifat partiyalari ishtirok etgan 1996 va 2002-yilgi saylovlarda noqulayliklar kuzatildi. Mbasogo, 2009-yilda Ekvatorial Gvineyadagi saylovlarda muxolifat yetakchisi Plasido Miko Abogo ustidan gʻalaba qozongan, unga qarshi firibgarlik va qoʻrqitish ayblovlariga qaramay. U 97% ovoz bilan yetti yillik muddatga prezidentlikka qayta saylandi. Bu muddat oxirida 2016-yilgi saylovlarda g‘alaba qozongan Mbasago rasmiy bayonotda 94 foiz ishonchli ovoz to‘plab, yana yetti yil hokimiyatda qolishini kafolatladi[2].
Mbasago Afrika qitʻasida, shuningdek, dunyodagi eng uzoq muddat xizmat qilgan prezidentdir.
2021-yil noyabr oyida Teodoro Obiang Nguema Mbasogo oʻz partiyasining qurultoyida 2023-yilgi saylovda oltinchi muddatga nomzod etib tayinlandi.[manba kerak]
Moliya
tahrirObiang Vashingtonda joylashgan Riggs Bank bilan yaqin munosabatlarga ega edi. Aytilishicha, uni Riggsning yuqori martabali amaldorlari kutib olishgan va uning sharafiga tushlik qilishgan[3]. Keyinchalik bu munosabatlar haqidagi reklama Riggsning qulashiga yordam berdi.
2010-yil 10-noyabrda Fransiya Oliy sudi Transparency International tomonidan 2008-yil 2-dekabrda Fransiyada berilgan shikoyat u yerdagi sud tizimiga qabul qilinganligi haqida qaror chiqardi. Qaror tergov sudyasini tayinlash va Obiangning Fransiyada xususiy mulkni sotib olish uchun davlat mablag‘laridan foydalangani haqidagi ayblovlar bo‘yicha sud tekshiruvini o‘tkazish imkonini berdi[4].
2010-yilda Forbes jurnalida chop etilgan maqolada Obiang AQShdagi bank hisoblari orqali mamlakat boyligining qariyb 700 million dollarini toʻplagani aytilgan[5].
Kannibalizm haqidagi daʻvolar
tahrirObiangning raqiblari uni kannibalizmda ayblashdi[6]. Surgundagi raqib siyosatchi Severo Motoning aytishicha, Obiang "siyosiy raqiblarini tizimli ravishda yeydi" va bir marta politsiya komissarining "miyasi va moyaklarini" yeydi[7].
Manba
tahrir- ↑ John B. Quigley (2006) The Genocide Convention: An International Law Analysis, Ashgate Publishing, Ltd Sayfa 31-32
- ↑ „Mbasago 2016 yılında gerçekleştirilen seçimlerden de galip ayrıldı“. 29-aprel 2016da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-aprel 2016.
- ↑ „Critics Say Allbritton Ruined Bank He Loved“. Washington Post (17-iyul 2004). 6-oktyabr 2008da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 8-iyul 2008.
- ↑ Newstime Africaʻ', 22 November 2010.
- ↑ „Unesco suspends Obiang prize“. Al Jazeera (21-oktyabr 2010). 23-oktyabr 2010da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-aprel 2015.
- ↑ „The world's enduring dictators: Teodoro Obiang Nguema Mbasogo, Equatorial Guinea“. CBS. 30 dekabr 2019da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-sentaybr 2020.
- ↑ „Teodoro Obiang Nguema: A brutal, bizarre jailer“. The Independent (2007-yil 13-may). 1-aprel 2009da asl nusxadan arxivlangan.