Tiro
Tiro (dr. Pars) — yunon mifologiyasidagi qahramon. Poseydonning sevgilisi, Krefeyning rafiqasi, Peliy va Neleyning onasi.
Kelib chiqishi
tahrirTiro Eliddagi Salmoniya shahrining oʻzi tomonidan tashkil etilgan Eolidlarning oilasidan Salmoniyning qizi edi. Otasiga soʻzlariga koʻra, u Ellin va Prometeydan (uchinchi va beshinchi tizzalarda) kelib chiqqan. Uning onasi Alkidika, Arkadiya shohi Aleyning qizi edi.
Manbalar va adabiyotlar
tahrirZevs chaqmoq bilan urgan Salmoneyning vafotidan keyin, Zevs Tironni oʻzining amakisi[1] boʻlgan Krefeyning Fesaliyadagi qirol Iolkga tarbiyalash uchun berdi (boshqa versiyasiga koʻra, birinchi Tiro otasining yana bir akasi, Deioney bilan yashagan[1]). Malika Daryo xudosi Enipeyni sevib qoldi, lekin u unga javob bermadi.
Poseydon bundan foydalandi: Tironing goʻzalligiga aldanib, Enipey qiyofasini oldi va uni egallab oldi. Poseydondan Tiro Neleus va Pelias egizaklarini dunyoga keltirdi[2].
Keyingi voqealar haqida qadimiy mualliflar turli yoʻllar bilan yozadilar. Ferekid va psevdo-Apollodorga koʻra, tiro oʻgʻillarining tugʻilishi haqiqatini yashirgan: u bolalarni dalaga tashlagan, u yerda ularni choʻpon topib olgan va asrab olgan[3]. Ammo Gomerning xabar berishicha, Poseydon Tiroga oʻgʻillarining haqiqiy otasi[4] kimligini hech kimga aytmasdan, sevgi bilan tarbiyalashni buyurgan Tez orada malika Krefeyga turmushga chiqdi (muqobil versiyaga koʻra, u Poseydondan[4] homilador boʻlganida turmushga chiqdi) va egizaklar saroyda tugʻilib, Shoh Iolkning qonuniy oʻgʻillari sifatida tarbiyalangan. Nihoyat, Sitsiliya Diodorusiga koʻra, Tiro egizaklarni ochiqchasiga dunyoga keltirdi va bu Poseydonning bolalari ekanini aytdi; bu Salmoneyning hayoti davomida va uning shohligida sodir boʻldi va Salmoney qiziga ishonmadi. Bu voqealardan keyin uning Tiroga yomon munosabati uning oʻlimiga sabab boʻldi[5].
Krefeydan Tiro yana uchta oʻgʻil tugʻdi — Eson, Feret va Amifaon[5]. Keyingi yillarda, bir versiyaga koʻra, uning hayoti bir xil Sidero — yoki Krefeyning ikkinchi rafiqasi yoki Tironing oʻgay onasi tomonidan har qanday tarzda uni haqorat qilgan. Ammo Peliy va Neley katta boʻlib, onalarini topib, Sideroni oʻldirishdi[6].
Afsonaning bir versiyasiga koʻra, Yeiro Korinf qahramoni Sisifdan yana ikki oʻgʻil tugʻdi va ularni oʻldirdi — "Apollon[7] Orakliga koʻra „yoki“ otasi uchun"[8]. Vizantiyalik Stefan Perrebiyada xuddi shu nomdagi shaharga asos solgan Tironing qizi Falang haqida yozadi.
Madaniyatda
tahrirTiro Aidadagi tosh ustida oʻtirgan Delflardagi Polignot rasmining Pavsaniya tomonidan tasvirlangan taʼrifi saqlanib qolgan[9]. Gomer „Odyssey“ da Tiro, Alkmen va Mikena bilan birga eng aqlli ayollar qatoridan deb aytadi (garchi ularning barchasi shoirga koʻra, Penelopdan past boʻlgan boʻlsa-da)[10]. TBunday yuqori baho nima bilan bogʻliq, nomaʼlum[10].
Tiro bir qancha qadimiy pyesalar bosh qahramoniga aylandi. Xususan, bu Sofoklning bir xil nomdagi ikkita tragediyasi boʻlib, ulardan bir qancha parchalari saqlanib qolgan; Bu bir xil syujetning ikkita moslashuvi yoki mifologik biografiyaning ikki xil epizodlari haqidagi hikoyalar ekanligi aniq emas[10].
Manbalar
tahrirHavolalar
tahrir- „Аполлодор. Мифологическая библиотека“. Сайт «История Древнего Рима». Qaraldi: 2018-yil 7-aprel.
- „Гесиод. Каталог женщин“. Сайт «История Древнего Рима». Qaraldi: 2018-yil 7-aprel.
- „Гай Юлий Гигин. Мифы“. Qaraldi: 2018-yil 7-aprel.
- „Гомер. Одиссея“. Сайт «История Древнего Рима». Qaraldi: 2018-yil 7-aprel.
- „Диодор Сицилийский. Историческая библиотека“. Qaraldi: 2018-yil 7-aprel.
- „Павсаний. Описание Эллады“. Сайт «История Древнего Рима». Qaraldi: 2018-yil 7-aprel.
Adabiyotlar
tahrir- Greyvs R. Mifi Drevney Gresii. — Yekaterinburg: U-Faktoriya, 2005. — 1008 s. — ISBN 5-9709-0136-9.
- Radke G. Tyro // Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. — Stuttg. : J. B. Metzler, 1948. — Bd. II, 14. — Kol. 1869—1875.