Vyetnam ismlari

Toʻliq Vyetnam ismi odatda uchta (kamdan-kam toʻrtta) qismdan iborat: otaning familiyasi (kamroq onaning familiyasi), otasining ismi yoki „taxallusi“ va tegishli ism . Sharqiy Osiyo shaxsiy ismlar tizimiga koʻra, Vyetnamda toʻliq ism anʼanaviy ravishda yuqoridagi tartibda (xitoy, yapon, koreys va boshqalar kabi) qurilgan. Vyetnamliklar bitta familiyani ismsiz ishlatishlari va yozishlari odatiy hol emas. Familiyasiz ism juda tez-tez ishlatiladi.

Vyetnam ismini rus tiliga tarjima qilishda har bir qismni alohida yozish uchun va bosh harf bilan yozish shart, masalan, Pham Van Dong (xitoycha ismni tarjima qilishdan farqli oʻlaroq, otasi va familiyasi bir soʻzga birlashishi mumkin, masalan, Mao Zedong) va umumiy qoidalarga rioya qilinadi transkripsiya.

Ammo shuni aytish kerakki, amalda rasmiy transkripsiya qoidalari har doim ham kuzatilmasligini koʻramiz.

Familiya

Toʻliq ismning birinchi qismi otasining familiyasidir.

Familiya toʻliq ismning boshida joylashgan boʻlib, u otasidan bolalariga oʻtadi. Umumiy foydalanishda yuzga yaqin familiyalar borligi taxmin qilinmoqda, garchi ularning baʼzilari boshqalardan koʻra koʻproq ishlatiladi.

Vyetnam familiyalari anʼanaviy ravishda hukmron sulolalarning familiyalariga toʻgʻri keladi. Yaʼni, Li sulolasi hukmronligi davrida bu familiya eng katta mashhurlikka erishgan. Hozirgi vaqtda Vyetnamliklarning 40% ga yaqini Vyetnamning soʻnggi imperator sulolasidan „Nguyen“ familiyasiga ega.

Quyida Vyetnamdagi eng koʻp tarqalgan 14 ta familiya roʻyxati keltirilgan. Ular birgalikda Vyetnam familiyalarining 90% ni tashkil qiladi. Familiyalar ularning xitoycha ekvivalentlari va soʻzlashuvchilar soni foiz sifatida berilgan:

Vetnam familiyalarining taxminiy foizi



</br> (~11% – qolganlari). 2005 yil

•  – Nguyễn (38,4 %)
•  – Trần (11 %)
• — Lê (9,5 %)
• — Phạm (7,1 %)
•  – Huỳnh/Hoàng (5,1 %)
•  – Phan (4,5 %)
• / – Vũ/Võ (3,9 %)
•  – Đặng (2,1 %)
•  – Bùi (2 %)
•  – Đỗ (1,4 %)
•  – Hồ (1,3 %)
•  – Ngô (1,3 %)
•  – Dương (1 %)
•  – Lý (0,5 %)

Qolgan 10% esa familiyalar orasida xitoylarga tegishli boʻlganlar va Vyetnamda yashovchi qolgan kichik xalqlarga tegishli boʻlganlar bor. Ammo, xitoylik familiyalar odatda uzoq ajdoddan meros boʻlgan boʻlsada, endi begona deb tan olinmaydi.

Boshqa familiyalardan baʼzilari:

•  – Văn
•  – Đoàn
• On – Ôn
•  – Lâm
•  – Tôn
•  – Phùng
•  – Hà
•  – Trương
•  – Trịnh
•  – Đinh
•  – Thích – Buddist rohiblar tomonidan qabul qilingan familiya

Aksariyat Vyetnamliklar bir xil familiyaga ega boʻlganligi sababli, Vyetnamliklar bitta familiyani ismsiz ishlatishlari va yozishmaydi.

Ism

Otasini ismi

Odddiy ism (tên đệm yoki tên lót) ota-onalar tomonidan juda tor doiradan tanlanadi. Ilgari, otasining ismi bolaning jinsini koʻrsatdi: barcha ayollarning oʻrta ismi Thị (Thi) edi. Erkaklar uchun koʻplab oddiy ismlar mavjud edi, 20-asrga kelib quyidagilar eng koʻp uchraydi: Van (Van), Việt (Viet), Đan (Dan), Đình (Ding), Ðức (Duc), Duy (Zui), Minh (Min), Ngọc (Ngoc), Sĩ (Shi), Xuân (Xuan), Phú (Fu), Hữu (Huu). Hozirgi vaqtda erkak va ayol ota ismlarining asosiy vazifasi oilada bir avlodga mansubligini koʻrsatishdir (aka-uka va opa-singillar oldingi va keyingi avlodlardan farq qiladigan bitta ota ismiga ega).

Shaxsiy ism

Bu nom vyetnamliklar orasida asosiy murojaat shaklidir. Ismlar ota-onalar tomonidan tanlanadi va odatda Vyetnam tilida soʻzma-soʻz maʼnoga ega. Ayollar uchun ismlar koʻpincha goʻzallikni ifodalaydi, masalan, qushlar yoki gullarning nomlari. Erkaklarning ismlari koʻpincha ota-onalar farzandlarida boʻlishini xohlaydigan, axloqiy fazilatlar kabi kerakli fazilatlarni va xususiyatlarni aks ettiradi.

Masalan, toʻrtta ayollik fazilatlarini aks ettiruvchi ismlar „toʻplamlari“ mavjud:Kong (Vyetnam Qoʻshiq , mohir, yaxshi ishlaydigan), Zung (Vyetnam goʻng , goʻzal), Xan (Vyetnam Hạnh , yaxshi xulqli), Ngon (Vyetnam Ngon , muloyim) ; toʻrtta afsonaviy mavjudot: Li (Vyetnam Ly , qilin), Kuy (Vyetnam Qui , toshbaqa), Fiong (Vyetnam Phượng , feniks), Long (Vyetnam uzoq , ajdaho) .

Toʻliq ism toʻrt qismdan iborat

Baʼzan otasining familiyasidan keyin bolaga onaning familiyasi beriladi. Keyin uning toʻliq ismi toʻrt qismdan iborat.

Oʻrta yoki toʻgʻri ism qoʻsh boʻlishi mumkin boʻlgan holatlar ham mavjud. Keyin biz Nguyễn Thị Trà My kabi toʻrt qismli ismni olamiz, bu yerda Nguyễn – familiya, Thi (Thị) – ikkinchi ism va Cha Mi (Trà My) – „kameliya“ degan maʼnoni anglatuvchi shaxsiy ism.

Ismning imlo va manzilda ishlatilishi

Aksariyat Vyetnamliklar bir xil familiyaga ega boʻlganligi sababli, Vyetnamliklar bitta familiyani ismsiz ishlatish va yozish odatiy hol emas. Familiyasiz ism juda tez-tez ishlatiladi va qoida tariqasida, bu holda Nguyen familiyasi nazarda tutiladi, ammo boshqa variantlar mavjud.

Qoidaga koʻra, Vyetnamliklar hatto rasmiy holatlarda ham bir-birlarini shaxsiy ismlar bilan atashadi, garchi kerak boʻlganda " usta ", „xonim“ va boshqalar ham ishlatiladi. Bu familiya rasmiy vaziyatlarda qoʻllaniladigan boshqa koʻplab madaniyatlardagi vaziyatdan farq qiladi.

Toʻliq ismning qismlarini aniqlash

Vyetnam toʻliq ismining qaysi qismi familiya ekanligini va qaysi qismi oʻrta yoki shaxsiy ism ekanligini aniqlash juda qiyin.

Birinchidan, Van(Văn) kabi baʼzi soʻzlar ham familiya (Van Tien Dung) yoki oddiy yoki shaxsiy ism (Nguyen Van Cao) sifatida ishlatilinadi.

Ikkinchidan, Veytnamliklarning katta qismi hozirda Vyetnamdan tashqarida yashaydi. Ularning ismlari familiyalardan voz kechish va toʻliq ismning qismlarini gʻarbiy usulda teskari tartibda oʻzgartirish shaklida oʻzgartirilishi mumkin. Baʼzan, Vyetnam familiyasi oʻrniga, ismning Yevropa versiyasi qoʻshiladi. Misol uchun, Vyetnamlik mashhur aktyor Nguyen Tian Ming Chi butun dunyoda Jonni Nguyen nomi bilan tanilgan va uning hamkasbi Ngo Than Van Veronika Ngonomi bilan mashhur.

Bunday nomlarni tushunish uchun siz eng keng tarqalgan Vyetnam familiyalari va ismlari roʻyxatini eslab qolishingiz kerak boʻladi va barcha shubhali holatlarda Vyetnamda yashovchi ota-onalar yoki qarindoshlarning ismlariga eʼtibor bersangiz, ularning toʻliq ismlari buzilmagan.

Havolalar

• Vetnam nomlari, ularning maʼnolari^(ingl.) )