Xitoy — Qirgʻiziston munosabatlari
Xitoy — Qirgʻiziston munosabatlari — Xitoy va Qirgʻiziston oʻrtasidagi ikki tomonlama munosabatlar. Ikkala davlat ham BMTga aʼzo. Mamlakatlar oʻrtasida diplomatik aloqalar 1992-yilda oʻrnatilgan. Mamlakatlar oʻrtasidagi davlat chegarasining uzunligi 858 km[1]. 2011-yilda Xitoy Qirgʻiziston tashqi savdo aylanmasining 15,57 foizini tashkil etgan[2].
 | |
 Xitoy |
 Qirgʻiziston |
Tarix
tahrirXitoy avvaliga sobiq SSSR respublikalariga mustaqillik berilishiga salbiy munosabatda boʻldi. Buning asosyiy sababi ushbu yangi mamlakatlarni oʻzlarining hududiy yaxlitligiga tahdid sifatida koʻrganliklarida edi. Xitoy hukumati mustaqillikka erishish uchun mamlakat gʻarbidagi uygʻur ozchilik isyon koʻtarishi mumkinligidan qoʻrqardi. Uygʻurlarga qarshi kayfiyat Qirgʻizistonning oʻzida keng tarqalgan. 2009-yilda Qirgʻiziston Bosh vaziri Doniyor Usenov uygʻurlarning Qirgʻizistonga doimiy ravishda koʻchib oʻtishi tufayli uning mamlakati Uygʻuristonga aylanib qolishi mumkin ekanligini aytdi. Qirgʻiziston Uygʻurlarning Uygʻur muxtor viloyatini tashkil etish huquqini rad etadi.
Savdo
tahrir1990-yillarda Xitoy bilan savdo-sotiq juda oʻsdi. Xitoy isteʼmol tovarlarini qoʻshni Oʻzbekistonga (asosan Oʻsh viloyatining Qora-Suvdagi Karasuu bozori orqali) va Qozogʻiston va Rossiyaga (asosan Bishkekdagi Dordoy bozori orqali) reeksport qilishi muhim ahamiyatga ega[3].
2019-yildan boshlab Xitoy Qirgʻizistonning asosiy savdo-iqtisodiy sheriklaridan biri hisoblanadi. Xitoy Qirgʻizistonning asosiy ikki tomonlama kreditor davlati hisoblanadi. Ularning iqtisodiy munosabatlari juda assimetrikdir, chunki „Xitoy uchun Qirgʻizistondagi ikki tomonlama loyihalar kichik, ular Qirgʻiziston uchun muhimdir“[4].
Manbalar
tahrir- ↑ The World Factbook, 2016-10-13da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2021-04-28
- ↑ Абрамов М. М. Возможности и перспективы расширения Таможенного союза России, Белоруссии и Казахстана // Вестник ВЭГУ. — 2013. — № 3 (65). — С. 167
- ↑ Sebastien Peyrouse, Economic Aspects of China-Central Asia Rapprochment (Wayback Machine saytida 2009-02-07 sanasida arxivlangan). Central Asia - Caucasus Institute, Silk Road Studies Program. 2007. p.18.
- ↑ Vakulchuk, Roman and Indra Overland (2019) “China’s Belt and Road Initiative through the Lens of Central Asia”, in Fanny M. Cheung and Ying-yi Hong (eds) Regional Connection under the Belt and Road Initiative. The Prospects for Economic and Financial Cooperation. London: Routledge, p. 122.