Vikipediya

Abdul Gʻani Barodar

(Abdul G'ani Baradardan yoʻnaltirildi)

Abdul Gʻani Baradar (1963-yil 29-sentyabr yoki tax. 1968-yilda tugʻilgan) — Afgʻoniston davlat arbobi va diniy arbobi, ayni paytda Afgʻonistonlik Abdul Salam Hanafiy va Abdul Kabir bilan birga bosh vazirning birinchi oʻrinbosari vazifasini bajaruvchi. U, shuningdek, Tolibonning hammuassisi hisoblanadi. Uni Afgʻonistonda sharafli mulla bilishadi. U 2002-yildan 2010-yilgacha Mulla Umarning bosh oʻrinbosari boʻlgan, 2019-yildan esa Tolibonning toʻrtinchi qoʻmondoni, rahbar Hibatulloh Oxundzodaning uchta oʻrinbosaridan biridir.

Abdul Gʻani Baradar
Mulla Sahibعبدالغني برادر

Baradar. 2020-yil.
Afgʻoniston Bosh vazirining iqtisodiy masalalar boʻyicha birinchi oʻrinbosari vazifasini bajaruvchi
Mansab davri
2021-yil 7-sentabr
Bosh vazir Hasan Akhund
Yetakchi Hibatullah Akhundzada
Oʻtmishdoshi Hasan Akhund
Afgʻoniston Islom Amirligi rahbarining uchinchi oʻrinbosari
Mansab davri
2021-yil 15-avgust
Yetakchi Hibatullah Akhundzada
Afgʻoniston Islom Amirligining iqtisodiy komissiyasi rahbari
Mansab davri
2022-yil
Yetakchi Hibatullah Akhundzada
Afgʻoniston Islom Amirligi siyosiy idorasi rahbari
Mansab davri
2019-yil 24-yanvar – 2021-yil 21-avgust
Yetakchi Hibatullah Akhundzada
Oʻtmishdoshi Sher Mohammad Abbas Stanikzai
Vorisi Suhail Shaheen
Afgʻoniston Islom Amirligi rahbarining birinchi oʻrinbosari
Mansab davri
2002-yil may – 2010-yil 8-fevral
Yetakchi Mullah Omar
Oʻtmishdoshi Mohammad Rabbani
Vorisi Akhtar Mansour
Afgʻoniston mudofaa vaziri oʻrinbosari
Mansab davri
1996-yil 27-sentabr – 1997-yil aprel
Yetakchi Mullah Omar
Vorisi Muhammad Fazl
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi 1963-yil 29-sentabr (yoki 1968-yil)
Yatimak qishlog'i, , Deh Ravud tumani, Uruzgan Provinsiyasi, Afg'oniston
Millati Afg'on
Mukofotlari Time jurnalining 2021-yildagi 100 ta eng nufuzli insonlar roʻyxatida nomi tilga olingan
Harbiy xizmatlari
Qoʻshin turi Gʻarbiy Afgʻoniston korpusi
Markaziy korpus, Kobul
Janglari Sovet-Afgʻon urushi
Afgʻonistondagi fuqarolar urushi (1996–2001)
Afgʻonistondagi urush (2001–2021)
Mulla Baradar 2020-yilda Qatarning Doha shahrida Doha kelishuvini imzolash uchun.

U 1996-yildan 2001-yilgacha Tolibon boshqaruvi davrida yuqori lavozimlarda ishlagan. 2001-yilda Tolibon hukumati AQSh boshchiligidagi tashqi kuchlar ishtirokida qulagach, u tashkilotning Pokistondagi Kvetta Shoʻrosini boshqarishga koʻtarilib, Tolibonning amaldagi rahbariga aylandi. U 2010-yilda Pokiston tomonidan qamoqqa tashlangan. Bunga sabab qilib u Afgʻoniston hukumati bilan tinchlik kelishuvini Pokiston ishtirokisiz yashirincha muhokama qilgani uchun degan ehtimol koʻrsatiladi. U 2018-yilda Qoʻshma Shtatlar iltimosiga koʻra ozod etilgan va keyinchalik Tolibon rahbarining oʻrinbosari va Qatardagi siyosiy idorasi rahbari etib tayinlangan.

2021-yil 15-sentyabrda Baradar Time jurnalida „2021-yilning 100 ta eng nufuzli odami“ roʻyxatiga kiritilgan[1].

Yoshligi

tahrir

Uning tugʻilgan sanasi va joyi haqidagi xabarlar turlicha. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashining Konsolidatsiyalangan roʻyxatiga koʻra, u taxminan 1968-yilda Afgʻoniston Podsholigining Uruzgon viloyati Deh Ravud tumanidagi Yatimak qishlogʻida tugʻilgan[2][3]. Ammo shaxsini tasdiqlovchi hujjatlarda uning tugʻilgan yili 1963-yil[4] yoki tugʻilgan sanasi va joyi 1963-yil 29-sentyabr Oʻruzgʻon shahri deb koʻrsatilgan[5].

U zirak (durroniy va pushtun aralashmasi)[6], Sadozay va Popalzay qabilasidan[7] boʻlgan. Gollandiyalik jurnalist Bette Damning soʻzlariga koʻra, u Muhammad Umar bilan oʻsmirlik chogʻlarida doʻst boʻlgan[8]. Newsweek maʼlumotlariga koʻra, Umar va Baradar ikki opa-singilga uylanish orqali boja boʻlgan boʻlishlari mumkin. Tolibonning birinchi yetakchisi Muhammad Umar unga „Birodar“[8] yoki Mulla Birodar degan maʼnoni anglatuvchi „Baradar“ laqabini qoʻygan[9].

Karyera

tahrir

Sovet urushi

tahrir

U 1980-yillarda Qandahorda (asosan Panjvayi hududida) Sovet-Afgʻon urushida qatnashgan va Sovet qoʻllab-quvvatlagan Afgʻoniston hukumatiga qarshi afgʻon mujohidlari guruhida Umarning oʻrinbosari boʻlib xizmat qilgan[8][10]. Umar yaqin doʻstliklari tufayli unga „birodar“[8] degan nomning „Baradar“ shaklini bergan[9]. Keyinchalik u Qandahor viloyatining Mayvand shahrida Umar bilan birga madrasani boshqargan[11].

Tolibondagi ish faoliyati

tahrir

1994-yilda u, jumladan Umar ham, Afgʻoniston janubida Tolibonga asos solgan toʻrt kishidan biri edi[12]. Tolibon hukmronligi davrida (1996-2001) Baradar turli lavozimlarda ishlagan. Xabarlarga koʻra, u Hirot va Nimruz viloyatlari hokimi[13][14] yoki gʻarbiy Afgʻonistondagi korpus qoʻmondoni boʻlgan[15]. AQSh Davlat departamentining maxfiy nomaʼlum hujjatida u Armiya shtab boshligʻining sobiq oʻrinbosari va Markaziy armiya korpusi qoʻmondoni sifatida koʻrsatilgan[16], Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashining Konsolidatsiyalangan roʻyxatida esa Mudofaa vaziri oʻrinbosari boʻlgan[17].

Afgʻonistondagi urush

tahrir

2001-yil 11-sentabr xurujlaridan keyin Qoʻshma Shtatlar Afgʻonistonga bostirib kirdi va afgʻon kuchlari yordamida Tolibonni agʻdarib tashladi. Baradar AQSh tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan Shimoliy alyansga qarshi kurashgan va Newsweek nashriga koʻra, 2001-yil noyabrida Tolibon mudofaasi barbod boʻlayotgan paytda „mototsiklga minib, eski doʻstini [Umarni] togʻlarga xavfsiz joyga olib ketgan“[15]. Bir hikoyada aytilishicha, AQShga aloqador afgʻon kuchlari oʻsha oyda Baradar va boshqa Tolibon vakillarini qoʻlga olgan, ammo Pokiston razvedkasi ularning ozod etilishini taʼminlagan[18]. Bette Dam tomonidan xabar qilingan yana bir hikoyada aytilishicha, Baradar oʻzining hamkasbi Popalzay qabiladoshi Hamid Karzayni Afgʻonistonga Tolibonga qarshi qoʻllab-quvvatlash uchun kirib kelganida jiddiy xavfdan qutqargan[19].

Yangi Afgʻoniston hukumati 2001-yil dekabrdagi Bonn kelishuviga muvofiq tashkil etilgan. Hamid Karzay Afgʻonistonning muvaqqat rahbari, keyinroq esa prezidenti boʻlib ishlagan. Baradar endi xalqaro kuchlar va yangi tuzilgan Afgʻoniston hukumatiga qarshi kurashayotganini koʻrdi. Dastlabki bosqindan keyingi yillar davomida koʻplab toliblar qoʻmondonlari, jumladan 2007-yilda Hilmand viloyatida Baradarning raqibi Dadulloh ham oʻldirilgan. Baradar oxir-oqibat Kvetta Shurasini boshqarishga koʻtarildi va Pokistondan qoʻzgʻolonni boshqarib, Tolibonning amalda rahbariga aylandi[15]. Gʻarb diplomatlari uni Shoʻroda afgʻon hukumati bilan aloqa qilish uchun ochiqroq va Pokiston Xizmatlararo razvedkasi taʼsiriga chidamliroq boʻlganlar qatorida deb hisoblashganManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name. Kelib chiqishiga koʻra u „eski uslubdagi pushtun qabila boshligʻi“ va konsensus yaratuvchisi sifatida tasvirlangan[15].

Harbiy harakatlariga qaramay, Baradar, xususan, 2004 va 2009-yillarda tinchlik muzokaralarini boshlashga urinishlar ortida turgani[15] va keng tarqalgan muzokaralar olib borilgan tinchlik bitimining potentsial asosiy qismi sifatida koʻrilgani xabar qilingan.

Pokistondagi qamoq, 2010-2018-yillar

tahrir

Baradar Pokistonning Xizmatlararo razvedka boshqarmasi (ISI) tomonidan 2010-yil yanvar oyi[20] yoki fevral oyi boshida[21] Karachi shahrida hibsga olingan[22][23][24][25]. Pokiston uning hibsga olinganini bir haftadan soʻng tasdiqladi, Pokiston ichki ishlar vaziri Rahmon Malik esa hibsga AQSh agentlari aloqadorligi haqidagi xabarlarni rad etdi[26]. Nyu-York Times gazetasining hibsga olinganidan koʻp oʻtmay xabar berishicha, Amerika razvedka idoralari Pokiston aksilterror zobitlariga Baradar bilan aloqasi boʻlgan jangarilar uchrashuvi haqida xabar bergan, biroq bir necha kishi hibsga olinganidan keyingina Baradarning oʻzi bir necha kishi hibsga olinganini tushungan[20]. Nyu-York Times gazetasining bir necha oy oʻtib xabar berishicha, Pokiston rasmiylari oʻshanda Baradarning oʻzini nishonga olganliklarini daʼvo qilishgan, chunki u uzoq vaqtdan beri Tolibonni qoʻllab-quvvatlab kelayotgan Pokiston ishtirokisiz Afgʻoniston hukumati bilan tinchlik kelishuvini muhokama qilgan. Ularning taʼkidlashicha, ISI Baradarning uyali telefonini Karachi hududiga kuzatuvga qoʻygan, Markaziy razvedka boshqarmasini uning aniq manzilini aniqlash uchun yanada murakkab kuzatuv moslamasidan foydalanishga chaqirgan va keyin pokistonliklar uni hibsga olish oʻtishgan. " Nyu-York Times " gazetasi voqealar va xulosalar haligacha noaniq, degan xulosaga keldi[27]. Bu voqea Pokiston matbuotida faqat yengil yoritilgan edi[28]. Abdul Qayyum Zokir Baradar hibsga olinganidan keyin Tolibon harbiy rahbari boʻldi.

 
AQSh vakili Zalmay Xalilzod (chapda) va Baradar (oʻngda) 2020-yil 29-fevralda Qatar poytaxti Doha shahrida Afgʻonistonga tinchlik oʻrnatish toʻgʻrisidagi bitimni imzoladilar.

Garchi baʼzi tahlilchilar Baradarning hibsga olinishini Pokiston pozitsiyasining sezilarli oʻzgarishi deb bilishsa-da[29], boshqalar Pokiston Baradarni Karzay hukumati bilan muzokaralarini toʻxtatish, Pokiston afgʻon siyosatidan joy olishi uchun hibsga olganini daʼvo qilishdi[30] — chunki ular oʻrtasidagi kelishuv Tolibon va Karzay hukumati Pokistonni Afgʻonistondagi taʼsiridan mahrum qilishi mumkin[31]. Boshqa bir fikrga koʻra, pokistonlik general Ashfaq Parvez Kayoniy oʻz karerasini 2010-yil noyabrida belgilangan nafaqaga chiqish muddatini uzaytirish uchun bir qator toliblarning hibsga olinishidan foydalangan. Nazariyaga koʻra, bu uning amerikalik siyosatchilar orasidagi obroʻsini oshiradi va shu tariqa Pokiston hukumatini ushlab turish uchun bosim oʻtkazadi[32]. Afgʻoniston hukumati Baradar bilan maxfiy muzokaralar olib borayotgani va uning hibsga olinishi prezident Hamid Karzayni gʻazablantirgani aytiladi[33].

Pokiston rasmiy ravishda soʻralsa, Baradarni Afgʻonistonga yetkazib beradi[34] va uni ekstraditsiya qilish davom etyapti[35], degan qayta-qayta daʼvolarga qaramay, u Pokiston 2012-yil noyabrida ozod qilgan toʻqqiz nafar toliblar guruhidan chiqarib tashlandi[36][37]. Oxir-oqibat, 2018-yil oktyabr oyi oʻrtalarida uni ozod qilishdi[38][39][40][41]. Vashington maxsus vakili Zalmay Xalilzodning aytishicha, u Pokistondan uni ozod qilishni soʻragan, chunki Xalilzod Baradar Afgʻonistondagi tinchlik jarayoniga yordam berishi mumkinligiga ishongan[42].

Chiqarilgandan keyingi ish faoliyati

tahrir
 
Delegatsiya AQSh vakili Zalmay Halilzod (2-chapda) va Davlat kotibi Mayk Pompeo bilan uchrashdi; Abdul Gʻani Baradar (chapda 4), Abdul Hakim Ishoqzoy (chapda 5); Suhayl Shoxin (oʻngda). 2020-yil sentabr.

Baradar 2019-yil yanvarida, Pokiston uni ozod qilganidan taxminan uch oy oʻtib, Tolibon oliy rahbarining oʻrinbosari va Tolibonning Qatar poytaxti Dohadagi siyosiy idorasi rahbari etib tayinlangan edi[43][44]. U rahbarning uchta oʻrinbosari ichida eng kattasi edi, qolgan ikkitasi Sirojuddin Hoqoniy va Mulla Yoqub edi[45]. The Economist va The Diplomat nashrlariga koʻra, u oliy rahbar Hibatulloh Oxundzoda qoʻl ostida xizmat qilgan boʻlsa-da, Baradar Tolibonning amaldagi rahbari sifatida koʻrilgan[46][47]. AQSh Davlat kotibi Mayk Pompeo Afgʻonistonning oʻsha paytdagi prezidenti Ashraf Gʻani bilan uchrashuvda uni „juda murakkab oʻyinchi“ deb atadi[48].

2020-yil fevral oyida Baradar Tolibon nomidan AQSh kuchlarini Afgʻonistondan olib chiqib ketish boʻyicha Doha kelishuvini imzoladi[49].

2021-yil 17-avgustda Baradar 2001-yilda birinchi Tolibon hukumati qulaganidan beri birinchi marta Afgʻonistonga qaytdi[50]. 2021-yil avgustida Ashraf Gʻani hukumati Tolibon tomonidan agʻdarilganidan soʻng u Afgʻoniston prezidenti boʻlishi haqida mish-mishlar tarqalgan edi[51][52] 2021-yil 23-avgust kuni Markaziy razvedka boshqarmasi direktori Uilyam J. Berns Kobulda Baradar bilan yashirin uchrashuv oʻtkazdi va AQSh qoʻshinlarini Afgʻonistondan olib chiqish uchun 31-avgustgacha boʻlgan muddatni muhokama qildi.[53][54]

2021-yil 14-sentyabrda Baradar bir necha kundan beri omma oldida koʻrinmay qolgani va Afgʻonistonning yangi hukumatidagi hokimiyat uchun oʻzaro toʻqnashuvlarda yaralangani yoki halok boʻlgani haqida mish-mishlar tarqaldi[55]. Ertasi kuni Baradar bilan video intervyu eʼlon qilindi, unda u mish-mishlarni rad etdi[56].

Mukofot va unvonlar

tahrir

2021-yil 15-sentyabrda Baradar Time jurnalida „2021-yilning 100 ta eng nufuzli odami“ roʻyxatiga kirdi[57].

Manbalar

tahrir
  1. ↑ „THE 100 MOST INFLUENTIAL PEOPLE OF 2021“. Time Magazine. 23-noyabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-dekabr 2021-yil.
  2. ↑ Tanzeem, Ayesha. „Who Is Taliban's New Chief Negotiator?“. Voice of America (25-yanvar 2019-yil). 29-sentabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-sentabr 2021-yil.
  3. ↑ https://www.un.org/securitycouncil/sanctions/information
  4. ↑ Gupta, Shishir. „Mullah Baradar's passport reveals Pak support for Taliban“. Hindustan Times (10-sentabr 2021-yil). 1-oktabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-oktabr 2021-yil.
  5. ↑ https://twitter.com/Kalamnigar/status/1277955793451577344
  6. ↑ Hänni. „Why Does Pakistan's Release of a Key Taliban Leader Matter?“ (en). thediplomat.com. The Diplomat (30-oktabr 2018-yil). 16-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-avgust 2021-yil.
  7. ↑ Giustozzi, Antonio. Koran, Kalashnikov, and laptop: the neo-Taliban insurgency in Afghanistan. Columbia University Press, 2008 — 47-bet. ISBN 978-0-231-70009-2. Qaraldi: 5-oktabr 2020-yil. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Green, Matthew. „Man in the News: Mullah Abdul Ghani Baradar“. Financial Times (20-fevral 2010-yil). 16-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-avgust 2021-yil.
  9. ↑ 9,0 9,1 Taddonio. „'I Might Die There': Journalist Najibullah Quraishi on Going Face-to-Face with ISIS and the Taliban in Afghanistan“. Frontline. PBS (21-yanvar 2020-yil). 17-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-avgust 2021-yil.
  10. ↑ Green, Matthew. „Taliban strategist was seen as future negotiator“. Financial Times (16-fevral 2010-yil). 17-fevral 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-fevral 2010-yil.
  11. ↑ „Abdul Ghani Baradar“ (en). Encyclopædia Britannica (4-noyabr 2021-yil). 16-noyabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2021-yil.
  12. ↑ „Profile: Mullah Abdul Ghani Beradar“. BBC News (17-fevral 2010-yil). 18-fevral 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-avgust 2021-yil.
  13. ↑ „The Hunt For Bin Laden“. Time (26-noyabr 2001-yil). 4-iyun 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-fevral 2010-yil.
  14. ↑ Adamec, Ludwig W.. Volume 30 of Historical dictionary of Afghan wars, revolutions, and insurgencies. Rowman & Littlefield, 2005 — lxxxiii-bet. ISBN 0-8108-4948-8. Qaraldi: 5-oktabr 2020-yil. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 Moreau, Ron. „America's New Nightmare“. Newsweek (25-iyul 2009-yil). 8-fevral 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-fevral 2010-yil.
  16. ↑ „B1, 1.4(D)“. US State Department. 8-fevral 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-fevral 2010-yil.
  17. ↑ „United Nations Security Council Consolidated List“. United Nations. 10-sentabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-sentabr 2021-yil.
  18. ↑ Mazzetti, Mark; Filkins, Dexter. „Secret Joint Raid Captures Taliban's Top Commander“. The New York Times (16-fevral 2010-yil). 22-fevral 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-fevral 2010-yil.
  19. ↑ Dam, Bette. „Mullah Baradar: friend or foe?“. Radio Netherlands Worldwide (16-fevral 2010-yil). 19-fevral 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-fevral 2010-yil.
  20. ↑ 20,0 20,1 Shane, Scott; Schmitt, Eric. In Pakistan Raid, Taliban Chief was Extra Prize. The New York Times (18-fevral 2010-yil).
  21. ↑ „Taliban commander Mullah Beradar 'seized in Pakistan'“. BBC News (16-fevral 2010-yil). 18-fevral 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-fevral 2010-yil.
  22. ↑ Shah, Saeed. „Afghanistan's No. 2 Taliban leader captured in Pakistan“. McClatchy News Service (16-fevral 2010-yil). Qaraldi: 16-fevral 2010-yil.
  23. ↑ „Capture may be turning point in Taliban fight“. CNN (16-fevral 2010-yil). 7-noyabr 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-fevral 2010-yil.
  24. ↑ „Taliban leader's arrest a new blow to insurgents“. Yahoo! News. Associated Press (16-fevral 2010-yil). 22-fevral 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-yanvar 2017-yil.
  25. ↑ Zengerle, Patricia. „White House hails capture of Taliban leader“. Reuters (17-fevral 2010-yil). 16-noyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-iyun 2017-yil. „'a big success for our mutual efforts in the region,' spokesman Robert Gibbs said, breaking the White House's silence on the capture of Mullah Abdul Ghani Baradar.“.
  26. ↑ „Pakistan confirms Taliban arrest“. BBC News (17-fevral 2010-yil). 17-fevral 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-fevral 2010-yil.
  27. ↑ Filkins, Dexter. Pakistanis Tell of Motive in Taliban Leader's Arrest. The New York Times (22-avgust 2010-yil).
  28. ↑ Khan, M. Ilyas. „'Muted' Pakistan media response to Taliban arrest“. BBC News (17-fevral 2010-yil). 18-fevral 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-fevral 2010-yil.
  29. ↑ Eric Rosenbach. „Pakistan Smart to Hit Taliban“. The Boston Globe (21-fevral 2010-yil). 4-mart 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-fevral 2020-yil. „The capture of Baradar and the Afghan Taliban governors is only the most recent and highly visible signal of the possible shift.“.
  30. ↑ American Embassy in Kabul. „Leaked US diplomatic cable Wikileaks ref number 10KABUL693“. WikiLeaks (10-fevral 2010-yil). 8-dekabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 8-dekabr 2010-yil.
  31. ↑ „Pakistan's Complicated Motives“. The Boston Globe (22-fevral 2010-yil). 4-mart 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-fevral 2020-yil. „An agreement between the Taliban and the Karzai government could deprive Pakistan of influence in next-door Afghanistan.“.
  32. ↑ Shahzad, Syed Saleem. „Pakistan: Detained Taliban leaders 'linked to ISI'“. Adnkronos (23-fevral 2010-yil). 24-fevral 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-fevral 2010-yil.
  33. ↑ Riechmann, Deb; Gannon, Kathy (15 March 2010).
  34. ↑ Hussain, Zahid (24 February 2010), „Pakistan Offers Taliban Official to Afghans“, The Wall Street Journal, 25 February 2010da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 24 February 2010
  35. ↑ Salahuddin, Sayed. „Pakistan to hand over Taliban No 2, says Afghanistan“. Reuters (25-fevral 2010-yil). 12-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-fevral 2010-yil.
  36. ↑ Baqir Sajjad Syed (13 November 2012).
  37. ↑ Nordland, Rod. More Taliban Prisoners May Be Released. The New York Times (17-noyabr 2012-yil).
  38. ↑ Borger, Julian. „Taliban's Abdul Ghani Baradar is undisputed victor of a 20-year war“. The Guardian (15-avgust 2021-yil). 1-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-avgust 2021-yil.
  39. ↑ „Who is Abdul Ghani Baradar, the man who led the Taliban takeover of Afghanistan?“. The Times of Israel (16-avgust 2021-yil). 17-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-avgust 2021-yil.
  40. ↑ Mashal. „Taliban Deputy Is Released Amid Push for Afghan Peace Talks“. The New York Times (25-oktabr 2018-yil). 28-oktabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-oktabr 2018-yil.
  41. ↑ Ahmad, Jibran. „Pakistan releases two senior Taliban commanders – sources“. Reuters (26-oktabr 2018-yil). 27-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-avgust 2021-yil.
  42. ↑ „Pakistan frees Taliban co-founder at US request; will play constructive role in Afghan peace initiative“. National Herald (9-fevral 2019-yil). 15-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-fevral 2019-yil.
  43. ↑ Roggio. „Mullah Beradar appointed head of Taliban's 'political office' in Qatar“. Long War Journal (24-yanvar 2019-yil). — „'In accordance with the decree issued by the Leader of Islamic Emirate, the esteemed Mullah Abdul Ghani Beradar has been appointed as the deputy of the Leader in Political Affairs and the chief of the Political Office of the Islamic Emirate,' the Taliban statement said.“. 27-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-yanvar 2019-yil.
  44. ↑ „Taliban Brings Released Leader into Peace Talks with U.S.“. Radio Free Europe/Radio Liberty (25-yanvar 2019-yil). 31-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-avgust 2021-yil.
  45. ↑ „Blasts at Kabul airport make the Afghan evacuation grimmer still“. The Economist (28-avgust 2021-yil). 30-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31-avgust 2021-yil.
  46. ↑ Hänni. „Why Does Pakistan's Release of a Key Taliban Leader Matter?“ (en). thediplomat.com. The Diplomat (30-oktabr 2018-yil). 16-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-avgust 2021-yil.
  47. ↑ „Who is Mullah Abdul Ghani Baradar, the Taliban's de facto leader?“. The Economist (18-avgust 2021-yil). 30-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31-avgust 2021-yil.
  48. ↑ „The Secret History of the U.S. Diplomatic Failure in Afghanistan“ (en-US). The New Yorker (2021-yil 10-dekabr). 11-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 11-dekabr.
  49. ↑ „Trump says Taliban deal to 'bring our people home'“ (en-GB). BBC News (29-fevral 2020-yil). 1-mart 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-mart 2020-yil.
  50. ↑ „Taliban says co-founder Abdul Ghani Baradar has arrived in Afghanistan“. Axios (17-avgust 2021-yil). 18-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-avgust 2021-yil.
  51. ↑ „Mullah Abdul Ghani Baradar declared Afghanistan's new President“ (en). ummid (16-avgust 2021-yil). 15-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-avgust 2021-yil.
  52. ↑ „Mullah Abdul Ghani Baradar, One of the Co-founders of Taliban, Likely to be Afghanistan's New President“ (en). News18 (16-avgust 2021-yil). 15-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-avgust 2021-yil.
  53. ↑ „CIA director met Taliban leader in Afghanistan on Monday -sources“. Reuters (24-avgust 2021-yil). 30-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-avgust 2021-yil.
  54. ↑ „CIA chief secretly met with Taliban leader in Kabul: Report“. Al-Jazeera (24-avgust 2021-yil). 29-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-avgust 2021-yil.
  55. ↑ Graham-Harrison, Emma. „Questions in Kabul as two top Taliban leaders 'missing from public view'“. The Guardian (14-sentabr 2021-yil). 28-noyabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-sentabr 2021-yil.
  56. ↑ „Afghanistan: Taliban deputy denies reports of leadership row in new video“. BBC (15-sentabr 2021-yil). 15-sentabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-sentabr 2021-yil.
  57. ↑ Rashid. „Abdul Ghani Baradar: The 100 Most Influential People of 2021“ (en). time.com. Time (15-sentabr 2021-yil). 15-sentabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Abdul_Gʻani_Barodar&oldid=4134910" dan olindi