Aerofilateliya — filateliyaning havo pochtasi, shu jumladan havo pochtasi va pochtani havo orqali yetkazib berishning boshqa usullarini oʻrganishga ixtisoslashgan boʻlimi.

1932-yilda Katta Ayiq koʻlidan Reyga yoʻnalish boʻyicha birinchi rasmiy havo pochtasi reysi munosabati bilan chiqarilgan birinchi parvoz konvertida maxsus badiiy dizayn (kashe) va ustida bosilgan havo pochta markasi mavjud.

Tavsif

tahrir

Filatelistlar havo pochtasining barcha jihatlarini sinchkovlik bilan oʻrganib, hujjatlashtirib, zamonaviy havo pochtasi tashish boshlanganidan beri havo pochtasining rivojlanishini kuzatib borishmoqda.

 
SSSR (1961): 1960-yildagi 60 tiyinlik havo pochta markasida "6 kop." tasvirlangan bosma yozuv

Aerofilateliya ob’ektlari quyidagilardir:

  • rasmiy va norasmiy havo pochta markalari;
  • vinyetkalar (masalan, havo pochtasi yorliqlari);
  • havo orqali yuborilgan pochta hujjatlari;
  • havo transporti bilan bogʻliq pochta markalari;
  • tariflar va marshrutlar, ayniqsa birinchi reyslar va boshqa „maxsus“ parvozlar (reyslar);
  • aviatsiya hodisalari va boshqa hodisalardan keyin saqlanib qolgan pochta, masalan, halokatli xatlar.

Havo pochtasining asosiy tadqiqot ob’ekti aviapochtasidir, yaʼni pochta joʻnatmalarini havo orqali tashishdir. Shu bilan birga, shar, dirijabl (zeppelin) va raketa pochtasi kabi kichik tarmoqlar ajralib turadi. Aerofilateliyaning tegishli sohasi — kosmik pochtani oʻrganishni oʻz ichiga olgan astrofilateliya hisoblanadi.

Tashkilotlar

tahrir

Aerofilateliya boʻyicha yetakchi xalqaro tashkilot — Xalqaro aerofilatelik jamiyatlari federatsiyasi (FISA; fransuzcha: Fédération Internationale des Sociétés Aérophilatéliques — FISA) hisoblanadi. Shu bilan birga, butun dunyo boʻylab aerofilatologlar tomonidan bir qator tashkilotlar yaratilgan, ularning aksariyati turli xil ixtisoslashtirilgan nashrlarni nashr etadi:

  • Amerika havo pochta jamiyati,
  • Britaniya havo pochta jamiyati (ing. British Air Mail Society),
  • Buyuk Britaniya Qirollik havo kuchlari pochta markalari klubi,
  • Kanada aerofilatelik jamiyati (Canadian Aerophilatelic Society),
  • Irlandiya havo pochta jamiyati (Irish Airmail Society),
  • Yangi Zelandiya havo pochtasi jamiyati (Air Mail Society of New Zealand).

Koʻrgazmalar va toʻplamlar

tahrir

Havo pochtasi orqali filatelistik kolleksiyalari koʻrgazmaga qoʻyilishi mumkin:

  • reglamentida ular uchun alohida sinf nazarda tutilgan umumiy filatelistik koʻrgazmalarida — aerofilateliya;
  • ixtisoslashtirilgan koʻrgazmalarda.

Aerofilatelik kolleksiyasining dastlabki eksponatlaridan biriga 1924-yilda Moskvada boʻlib oʻtgan Butunittifoq filatelistik koʻrgazmasida koʻrgazma mukofotlaridan biriga sazovor boʻlgan Moskva filatelisti V.S.Mitrofanovning „Havo pochta markalari“ toʻplami misol boʻladi[1].

Zamonaviy kolleksiyalar orasida jahon filatelistik koʻrgazmalarida bir necha bor yirik oltin medallarni qoʻlga kiritgan Moskva kolleksioneri L.Y.Melnikovning „SSSR havo pochtasi“ toʻplamini ajratib koʻrsatish mumkin[2].

 

Birinchi reysom konverti 1929-yil 2-yanvarda Bagama orollarining Nassau shahridan Florida shtatining Mayami shahriga birinchi aviareys orqali yuborilgan.

Yana qarang

tahrir
  • Havo pochtasi
  • AQSh havo pochtasi
  • Havo pochtasi muhri
  • Havo pochtasi yorlig'i
  • SSSR pochta markalarida aviatsiya
  • Amerika havo pochta assotsiatsiyasi
  • Astrofiliya
  • Aerogramma
  • Havo pochtasi
  • Havo pochtasi
  • Xavfli xat
  • Birinchi sahifa konverti
  • Xalqaro aerofil jamiyatlari federatsiyasi
  • Overprint (filateliya)
  • Raketa pochtasi
  • Tematik filateliya

Manbalar

tahrir
  1. Kulakov V. Filateliya v Moskve: pervie itogi — novie zadachi (1924—1925 godi) // Filateliya. — 1992. — № 1. — S. 48—50.
  2. Илюшин А. С. „Филателия“. Megabook. Мегаэнциклопедия Кирилла и Мефодия. Компания «Кирилл и Мефодий». 2015-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 15-oktyabr.

Adabiyot

tahrir
Katalogi
Drugie izdaniya
  • Aksamit A. Tochnost prejde vsego // Филателия СССР. — 1975. — № 11. — S. 28.  Webarxiv andozasida xato: |url= qiymatini tekshiring. Boʻsh.
  • Bolshoy filatelisticheskiy slovar / Pod obщ. red. N. I. Vladinsa i V. A. Yakobsa. — M.: Radio i svyaz, 1988. — 320 s. — ISBN 5-256-00175-2. (Sm. "Aerofila", Aerofilateliya i Aerofilatelisticheskie vistavki.) .
  • Sladkov L. Nebo zovyot // Filateliya SSSR. — 1975. — № 12. — S. 19—20. — (Rubrika: Vstrecha s uvlechyonnim chelovekom).
  • Tyukov V. M. Rossiyskie marki i znaki pochtovoy oplati. Bolshaya ensiklopediya. — M.: EKSMO, Nashe slovo, 2011. — S. 166—179. — ISBN 978-5-699-47412-7.
  • Berecz V. C., Jr. The Pioneer Period of Hungarian Air Mail. — American Air Mail Society, 1996. — 244 p.(ingl.) 
  • Cabeen R. McP. Standard Handbook of Stamp Collecting / Collectors Club of Chicago[en] Committee on Publications. — New York, NY, USA: Thomas Y. Crowell, 1979. — P. 207—221. — ISBN 0-690-01773-1.(ingl.) 
  • Collot G. Ligne Mermoz-Histoire aérophiatélique Lactecoere, Aeropostale, Air France — 1918—1940. — Paris: Bertrand Sinais, 1992.(ingl.)
  • Ganz C. Collecting Air Mail.[sayt ishlamaydi] — American Air Mail Society, 1996. — 25 p.(ingl.) 
  • Hedelius M. Dansk Luftpost. — Skibby: Forlegat Skilling, 1992.(ingl.)
  • Kriebel W. V. A History of the Development of Air Mail Service in Brazil. — American Air Mail Society.(ingl.)
  • Kronstein M. Pioneer Airpost Flights of The World 1830—1935. — Washington D. C.: American Air Mail Society, 1978.(ingl.)
  • Murphy W. J. Irish Airmail 1919—1990. — Irish Airmail Society, 1996.(ingl.)
  • Newall A. S. British External Air Mails until 1934. — London: Kingfisher Press, 1985. — ISBN 0-9510749-0-3.(ingl.)
  • OʻSullivan T. J. The Pioneer Airplane Mails of the United States. — Cinnaminson: American Air Mail Society, 1985. — ISBN 0-939429-13-6.(ingl.)
  • Orjan L. The History of Airmail in Scandinavian. — Stockholm: Sveriges Filatelist-Forbund, 1978.(ingl.)
  • Proud T. The Postal History of British Airmails. — Heathfield[en], East Sussex, UK: Proud-Bailey Co. Ltd., 1991. — ISBN 1-872465-72-2.(ingl.)
  • Silombra J. Histore de L’Aérostation et de L’Aviation Française de 1783 a 1930. — Amiens: Yvert & Cie., 1981. — 192 p.(Fransuzcha) 
  • Thomassen E. H. Norwegian Air Mail. — Oslo: Norsk Filatelistforbund, 1998. — ISBN 8290272693.(ingl.)

Havolalar

tahrir
Aerofilatelik jamiyatlarning veb-saytlari