Vikipediya

Aleksey Leonov

Aleksey Arxipovich Leonov (1934-yil 30-may - 2019-yil 11-oktyabr) - Sovet va Rossiya kosmonavti, Harbiy havo kuchlari general -mayori, yozuvchi va rassom. 1965-yil 18-martda u " Vosxod 2 " missiyasi davomida 12 daqiqa 9 soniya davomida kapsuladan chiqib, koinotga sayohat qilgan birinchi odam bo'ldi.

1975-yil iyul oyida Leonov "Apollon-Soyuz" missiyasida " Soyuz" kapsulasiga qo'mondonlik qildi, u Amerikaning " Apollon" kapsulasi bilan ikki kun davomida kosmosda bo'ldi.

Erta hayot va harbiy xizmat

tahrir

Leonov 1934-yil 30-mayda G'arbiy Sibir o'lkasi, Rossiya SFSR Listvyanka shahrida tug'ilgan. Uning bobosi 1905-yilgi rus inqilobidagi harakati uchun Sibirga ko'chib o'tishga majbur boʻlgan. Uning otasi elektrchi va konchi edi.

1936-yilda otasi hibsga olinib, “xalq dushmani” deb e’lon qilinadi.


1957-yil 30-oktyabrda Leonov maktabni imtiyozli diplom bilan tugatdi va Kiyevdagi 69-havo armiyasining 10-muhandislik aviatsiyasi diviziyasi tarkibiga kiruvchi 113-parashyut aviatsiya polkiga qo'shildi[1]. 1959-yil 13-dekabrda u Svetlana Pavlovna Dozenkoga uylandi[2]. Ertasi kuni u Sharqiy Germaniyaga, 24-havo armiyasining 294-chi razvedka polkida yangi lavozimiga ko'chib o'tdi[1].

Sovet kosmik dasturi

tahrir

U 1960-yilda birinchi kosmonavtlarni tayyorlash guruhi tarkibiga kirish uchun tanlangan 20 nafar Sovet Harbiy-havo kuchlari uchuvchilaridan biri edi[3]. Ko'pgina kosmonavtlar singari, Leonov Sovet Ittifoqi Kommunistik partiyasining a'zosi boʻlgan. Uning kosmosdagi yurishi dastlab Vosxod 1 missiyasida bo'lib o'tishi kerak edi, ammo bu bekor qilindi va bu tarixiy voqea Vosxod 2 parvozida sodir bo'ldi[4]. U 1965-yil 18-martda 12 daqiqa 9 soniya davomida kemadan tashqarida boʻlgan[3]

Keyinchalik hayot va o'lim

tahrir

  Leonov mohir rassom bo'lib, nashr etilgan kitoblarida uning badiiy asarlari albomlari va do'sti Andrey Sokolov bilan hamkorlikda qilgan ishlari bor edi. Leonov rangli qalam va qog'ozlarni kosmosga olib chiqdi, u yerda kosmosdagi birinchi rassom sifatida, yerning eskizini chizdi[5][6].

 
Leonov 1965-yil SSSRning 10 tiyinlik markasida.

Leonov Valentin Selivanov bilan birgalikda 1980-yilda "Orion halqasi" ilmiy-fantastik filmi uchun ssenariy yozgan[7].

 
Leonov 2014-yilda Vladimir Putindan 3-darajali "Vatanga xizmatlari uchun" ordeni bilan taqdirlangan
 
Leonov 2016-yilda ikkita Sovet Ittifoqi Qahramoni medali bilan taqdirlangan


2001-yilda u Moskvada joylashgan Alfa-Bank vitse-prezidenti va Boshqaruv birinchi o'rinbosarining maslahatchisi boʻlgan[8].

Leonov 2019-yil 11-oktabrda uzoq davom etgan xastalikdan soʻng Moskvada vafot etdi. Uning dafn marosimi 15-oktyabr kuni bo'lib o'tdi. U 85[9] yoshda bo'lib, Vosxod dasturidagi beshta kosmonavtning so'nggi tirik a'zosi edi[10].

  • Sibir yovvoyi tabiati, ya'ni ayiqlar va bo'rilar haqida qayg'urgan Aleksey Leonov, qo'ngandan keyin olib ketishni kutayotganda, 1986-yildan 2007-yilgacha kosmonavt ekspeditsiyalari tomonidan muntazam ravishda olib ketilgan TP-82 kosmonavt omon qolish to'pponchasiga ilhom berdi.
  • Oyning narigi tomonidagi Mare Moscoviense (Moskva dengizi) yaqinidagi Leonov krateri 1970-yilda Leonov nomi bilan atalgan[11][12]
  • 9533 Alekseyleonov, birinchi marta 1981-yilda kuzatilgan asteroid uning sharafiga nomlangan.[13]
  • 1982-yilda Artur C. Klarkning " 2010: Odyssey Two " kitobida Sovet kosmik kemasi Aleksey Leonov kosmonavt sharafiga nomlangan. Kitob Leonov va Andrey Saxarovga bag'ishlangan.
  • Leonov Rusti Shvaykart bilan birgalikda 1985-yilda Koinot tadqiqotchilari uyushmasini tashkil qildi. A'zolik Yerni aylanib chiqqan barcha odamlar uchun ochiq.[14]
  • 2017-yil "Pionerlar asri" filmi (Russian) Leonovning Vosxod 2 missiyasi haqidagi hikoyasiga asoslanadi. Leonovni Yevgeniy Mironov tasvirlagan.[15][16] U filmning texnik maslahatchisi edi; rejissyor Gagarin ishtirokidagi barcha sahnalarni kesib tashladi - taxminan 40 daqiqalik film - shuning uchun Leonov diqqat markazida bo'lishi mumkin edi.[17]
  • Public Service Broadcasting kompaniyasining 2015 yilgi " The Race for Space " albomidagi "EVA" qo'shig'i Leonovning kosmosda avtomashinadan tashqari faoliyat bilan shug'ullangan birinchi odam boʻlganiga ishora qiladi.[18]
  • 2019-yilgi muqobil tarix teleserialida, Butun insoniyat uchun, Leonov Oyda yurgan birinchi odam sifatida tasvirlangan.
  • Leonov, BlackWealdning 2020 yilgi albomi Voshod 2 missiyasining qorong'u muhit talqinidir.[19]


Adabiyotlar

tahrir

Manbalar

tahrir
  1. ↑ 1,0 1,1 Burgess & Hall 2009.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „Алексей Архипович Леонов“. Космическая энциклопедия ASTROnote [Space Encyclopedia ASTROnote]. 2019-yil 11-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 11-oktyabr.
  3. ↑ 3,0 3,1 „Alexei Leonov: First person to walk in space dies aged 85“. BBC News (2019-yil 11-oktyabr). Qaraldi: 2019-yil 11-oktyabr.
  4. ↑ Hall & Shayler 2003.
  5. ↑ „Alexei Leonov, the Artistic Spaceman“. ESA (2007-yil 4-oktyabr). Qaraldi: 2018-yil 17-oktyabr.
  6. ↑ „Alexei Leonov: winner of the 2005 IAAA Lucien Rudaux Memorial Award“. 2007-yil 1-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 2-iyul.
  7. ↑ Abibulaev. „Алексей Леонов: 'Выбирать актеров меня просил Михалков'“ (ru). Komsomolskaya Pravda (2009-yil 2-aprel). Qaraldi: 2019-yil 11-oktyabr.
  8. ↑ „Aleksei Leonov and Alexander Gafin become members of the American Pushkin Academy of Art“. Alfa-Bank (2001-yil 23-fevral). 2022-yil 6-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 6-noyabr.
  9. ↑ Leman. „Alexei Leonov, the First Man to Walk In Space, Has Died“ (en-US). Popular Mechanics (2019-yil 11-oktyabr). Qaraldi: 2019-yil 11-oktyabr.
  10. ↑ Brown, Mark. „First picture drawn in space to appear in cosmonauts show in London“ (en-GB). The Guardian (2015-yil 31-avgust). Qaraldi: 2019-yil 11-oktyabr.
  11. ↑ Leonov, Gazetteer of Planetary Nomenclature, International Astronomical Union (IAU) Working Group for Planetary System Nomenclature (WGPSN)
  12. ↑ McElheny, Victor K.. „Armstrong, Aldrin, Collins on Moon again–as Names“. The Boston Globe (1970-yil 15-avgust), s. 16.
  13. ↑ „9533 Aleksejleonov (1981 SA7)“. JPL Small-Body Database. Qaraldi: 2019-yil 12-oktyabr.
  14. ↑ Arthur. „Fabian named distinguished member of Association of Space Explorers“ (en). Port Townsend Leader (2010-yil 23-noyabr). Qaraldi: 2019-yil 11-oktyabr.
  15. ↑ „First man to conduct spacewalk, Alexei Leonov, dies“ (en). AFP.com (2012-yil 16-yanvar). Qaraldi: 2019-yil 11-oktyabr.
  16. ↑ „Alexei Leonov, the first human to walk in space, has died. Relive his historic spacewalk through archival footage“. Meduza (2019-yil 11-oktyabr). Qaraldi: 2020-yil 22-fevral.
  17. ↑ Egorov. „3 biopic space films about the USSR's journey into the unknown“. Russia Beyond (2019-yil 12-aprel). Qaraldi: 2019-yil 12-oktyabr.
  18. ↑ Porzucki. „British musical duo Public Service Broadcasting takes us on the race for space“. PRI (2015-yil 10-aprel). Qaraldi: 2019-yil 12-oktyabr.
  19. ↑ „Leonov by BlackWeald“. PRI (2020-yil 28-aprel). Qaraldi: 2021-yil 24-sentyabr.
  20. ↑ Bradsher, Henry S.. „Moscow Gives Greatest Gala Welcome to Russia's Newest Cosmonauts“. The Fresno Bee. Associated Press (1965-yil 23-mart), s. 5.
  21. ↑ 21,0 21,1 „Astronaut Foresees Space Shuttle Age“. Standard-Speaker. Associated Press (1975-yil 22-iyul), s. 2.
  22. ↑ 22,0 22,1 Shabad, Theodore. „Soviet Spacemen Get Big Welcome“. The Tennessean. The New York Times News Service (1965-yil 24-mart), s. 3.
  23. ↑ 23,0 23,1 „Биография космонавта Алексея Леонова“ (ru). ТАСС (2019-yil 11-oktyabr). Qaraldi: 2019-yil 11-oktyabr.
  24. ↑ „Указ Президента Российской Федерации от 02.03.2000 г. № 457“ (ru). Kremlin.
  25. ↑ „Указ Президента Российской Федерации от 12 апреля 2011 года № 434 "О награждении орденом Дружбы"“ (ru). Kremlin.
  26. ↑ „Указ Президента Российской Федерации от 22.05.2014 г. № 357“ (ru). Kremlin.
  27. ↑ „Указ Президента Российской Федерации от 29.05.2019 № 240“ (ru). Official Internet Portal legal information (2019-yil 30-may). 2019-yil 5-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 6-noyabr. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksey_Leonov&oldid=5124878" dan olindi