Ali ibn al-Fadl al-Jayshaniy
ʿAli ibn al-Faḍl al-Jayshoniy (arabcha: علي بن الفضل الجيشاني) Yamanlik katta ismoiliy missioner boʻlgan. Ibn Havshab bilan hamkorlikda u oʻz mamlakatida ismoiliy aqidasini oʻrnatgan. 890–900-yillarda yashirin ismoiliy imomi Abdulloh al-Mahdiy Billoh nomi bilan mamlakatning katta hududini zabt etgan. 909-yilda Ifriqiyada Fotimiylar xalifaligi oʻrnatilgach va al-Mahdiy Billoh xalifa deb eʼlon qilingach, Ibn al-Fadl al-Mahdiyni yolgʻonchilikda ayblaydi va buning oʻrniga oʻzini kutilgan Masih (mahdī) deb eʼlon qiladi. Uning sherigi Ibn Havshab unga ergashishdan bosh tortadi, shuning uchun Ibn al-Fadl unga bosim oʻtkazib, u bilan harakat qilishga majburlaydi. Ibn al-Fadlning hukmronligi 915-yil oktabrda vafotidan keyin oʻz nihoyasiga yetadi. 917-yil yanvarda uning qoʻrgʻoni Muzayxira yufiriylar tomonidan bosib olinadi, bolalari asirga olinib, ikki oʻgʻli qatl qilinadi.
Ali ibn al-Fadl janubiy Yamandagi Jayshon shahri yaqinida joylashgan Suhayb qishlogʻida (bugungi kunda vayronalargina qolgan, zamonaviy Qaʼtaba yaqinida) tugʻilgan[1]. U Sabaiy qabilasining aʼzosi boʻlib, shia tariqatiga amal qilgan. Al-Fadl oʻz qabilasining boshqa aʼzolari bilan 880-yilda Makkaga haj safariga boradi, soʻngra shialarning Iroqdagi Karbalo ziyoratgohini ziyorat qilish uchun shimolga yoʻl oladi[1][2]. Aynan oʻsha yerda, Husaynning qabri yaqinida ashaddiy ismoiliy missioneri tomonidan sadoqati uchun eʼtirof etilgan va bu uning ismoiliylik yoʻliga kirishiga sabab boʻlgan[2][3].
Manbalar
tahrirAdabiyotlar
tahrir- Geddes, Charles L. „The Apostasy of ʿAlī b. al-Faḍl“, . Arabian and Islamic Studies: Articles Presented to R. B. Serjeant on the occasion of his retirement from the Sir Thomas Adam's Chair of Arabic at the University of Cambridge. London: Longman, 1983 — 80–85-bet. ISBN 0-58278308-9.
- Jiwa, Shainool (1988). "The Genesis of the Ismāʿīlī Daʿwa Activities in the Yemen". British Society for Middle Eastern Studies Bulletin 15 (1): 50–63. doi:10.1163/19585705-12341302.
- Halm, Heinz (1981). "Die Sīrat Ibn Ḥaušab: Die Ismailitische Da'wa Im Jemen Und Die Fatimiden" (German). Die Welt des Orients 12: 107–135. ISSN 0043-2547.
- Langroudi, Reza Rezazadeh (2014). "The Qarmaṭī Movement of ʿAlī b. al-Faḍl in Yemen (268-303/881-915)". Studia Islamica 109 (2): 191–207. doi:10.1163/19585705-12341302.
Havolalar
tahrir- Brett, Michael. The Rise of the Fatimids: The World of the Mediterranean and the Middle East in the Fourth Century of the Hijra, Tenth Century CE, The Medieval Mediterranean. Leiden: BRILL, 2001. ISBN 9004117415.
- Daftary, Farhad. The Ismāʿı̄lı̄s: Their History and Doctrines, Second, Cambridge: Cambridge University Press, 2007. ISBN 978-0-521-61636-2.
- Eagle, A. B. D. R. (1994). [[[:Andoza:Google Books]] "Al-Hādī Yahyā b. al-Husayn b. al-Qāsim (245–98/859–911): A Biographical Introduction and the Background and Significance of his Imamate"]. New Arabian Studies 2: 103–122. ISSN 1351-4709. Andoza:Google Books.
- Landau-Tasseron, Ella „Arabia“, . The New Cambridge History of Islam, Volume 1: The Formation of the Islamic World, Sixth to Eleventh Centuries. Cambridge: Cambridge University Press, 2010 — 397–447-bet. ISBN 978-0-521-83823-8.
- Madelung, Wilferd (1991). "Manṣūr al-Yaman". in Bosworth, C. E.. Encyclopaedia of Islam. Volume VI: Mahk–Mid (2nd nashri). Leiden: E. J. Brill. 438–439 b. ISBN 978-90-04-08112-3. http://dx.doi.org/10.1163/1573-3912_islam_SIM_4941.