Artaius

Artayus, Artay — Gal-Rimliklar orasida Merkuriy xudosining epitetlaridan biri (Merkuriy Artaius). Ushbu epithetning qoʻllanilishiga misol hozirgi fransuz Bokruassan kommunasi hududidagi Rim xarobalaridagi yozuvda topilgan.

Bir qator olimlarning taxminlariga koʻra, bu epitet — Artaius — dastlab mustaqil kelt xudosining nomi boʻlishi mumkin edi. Shu bilan birga, baʼzi tadqiqotchilar bu nomni irland tilidagi art („xudo“) soʻzi bilan bogʻlaydilar, boshqalari „ayiq“ degan maʼnoni anglatuvchi gallar tilidagi artos soʻzi bilan uygʻunlikni taʼkidlaydilar (shuning uchun Artayus baʼzan totem ayiq-xudosi deb hisoblanadi), boshqalar esa iloh nomining asosi vallischa âr — „ekin yer“ ekanligini qayd etib, Artayusni dehqonchilik xudosi deb hisoblaydilar.

Tadqiqotchilar, shuningdek, Artayus va afsonaviy qirol Artur oʻrtasidagi bogʻliqlikni kuzatishga harakat qilmoqdalar (ularning ismlarining oʻxshashligi sababli, ular artos — „ayiq“ soʻziga asoslangan). Keltlarda „ikki Artur“ ning azaliy mavjudligi haqida nazariya bor. Birinchisi, bu haqiqiy tarixiy shaxs, harbiy rahbar, ikkinchisi, Artayus xudosi. Vaqt oʻtishi bilan ular haqidagi gʻoyalar aralashib ketdi, natijada bir qator gʻayritabiiy xususiyatlar va qobiliyatlarga ega boʻlgan tana va qondan iborat tirik odam — qirol Artur haqidagi afsona tugʻildi. Boshqa bir nuqtai nazarga koʻra, Artayus xudosi oxir-oqibat mifologik qahramon sifatida qirol Artur qiyofasiga kirdi. Nihoyat, Artur (Artayus) umuman inson emas, balki kelt butparast panteonining xudosi, „Quyosh xudosi“ degan fikr mavjud.

Yana qarang

• Artio