Bella Ciao
Bella ciao (Italyancha: „alvido goʻzalim“) — XIX asrning oxirlarida yaratilgan Italyan xalqining milliy qoʻshigʻi hisoblanadi. Qoʻshiq dastlab Shimoliy Italiyadagi guruch maydonlarida ishlagan ishchilarning ogʻir sharoitdagi mehnatlarini tanqid qilish maqsadida aytila boshlangan edi. Natsistlar Germaniyasining armiyasi Italiyani bosib olgan 1943-1944-yillarda Italyan partizanlari qoʻshiq soʻzlarini oʻzgartirib, uni fashizmga qarshi soʻzlar bilan ijro qila boshlaydilar. Partizanlar fashistik Italiya sotsialistik partiyasi va uning Natsistlar Germaniyasi bilan hamkorligi sabab keyinchalik kurashni yana davom ettirishadi. Bella ciao qoʻshigʻi esa bu kurashning ramziga aylanadi.
„Bella Ciao“ | |
---|---|
qoʻshigʻi | |
Til | Italyan |
Oʻzbekcha nomi | Alvido goʻzalim |
Davomiyligi | 1:48 |
Bella ciaoning turli versiyalari, antifashist ozodlik va partizanlik kurashi sifatida butun dunyoda aytila boshlanadi. Qoʻshiqning ishchilar uchun kuylangan versiyasi va partizanlar uchun kuylangan versiyasining kim tomonidan yozilgani bizga maʼlum emas.
Tarixi
tahrir„Bella ciao“ aslida italyan xalqining milliy qoʻshigʻi sanaladi. Unda bir vaqtlar Italiya shimolidagi Po daryosi vodiysida guruch yetishtirish bilan shugʻullangan ishchilarning ogʻir hayoti tasvirlangan boʻlib, qoʻshiqda isyonkor ruh hukmronlik qiladi. Afsuski qoʻshiq muallifi kimligi maʼlum emas. Bu anonim folklorlik qoʻshigʻining soʻzlari ertalab guruch maydoniga ishlagani borgan erning uyda qolgan xotiniga xitobidir.
II jahon urushi roʻy bergan vaqtda dastlab Mussoliniga qarshi, soʻngra nemis bosqinchilariga qarshi kurashgan italyan antifashist partizanlari tomonidan qoʻshiq soʻzlari oʻzgartirilib, marshga aylantirilgan edi. Partizan harakatining ramziga aylangan qoʻshiq qisqa muddatdan soʻng anarxistlar, kommunistlar, sotsialistlar va boshqa antifashist guruhlarning rasmiy qoʻshigʻiga aylangan edi. Urushdan keyin haqsizlikka, tengsizlikka qarshi kurashganlarning, inqilobga ishongan sotsialistlarning qoʻshigʻi, yaʼni inqilob qoʻshigʻiga aylanadi. Shu tariqa qoʻshiq butun dunyodagi turli tillarda ijro qilinadi.
Musoviylarning xalq qoʻshiqlaridan birining Klezmer tarzida ijro qilingan va 1919-yilda plastinkaga yozilgan bir qoʻshiq sabab „Bella ciao“ qoʻshigʻining musoviylarga borib taqalishi mumkinligi ham iddao qilib kelinadi.[1]
Qoʻshiqning kuylanishi
tahrirQoʻshiqning eng mashhur versiyasi italyan xalq qoʻshiqchisi Giovanna Daffini tomonidan 1962-yilda kuylanadi. Qoʻshiqning ishchi va partizanlar versiyasi Daffinining 1975-yildagi „Amore mio non piangere“ albomidan oʻrin egallaydi.[2]
Qoʻshiq soʻzlari
tahrirIshchilar tomonidan kuylangan versiyasi
tahrirItalyan tilida[3] | Oʻzbekcha tarjimasi |
---|---|
Alla mattina appena alzata |
Erta tongdan uygʻondim |
Partizanlar uchun aytilgan versiyasi
tahrirItalyan tilidagi versiyasi[4] | Ingliz tilidagi versiyasi |
---|---|
Una mattina mi son svegliato, |
Bir kuni tongda uygʻondim
Ah, alvido goʻzalim, alvido goʻzalim. Alvido goʻzal! Yaxshi qol! Yaxshi qol! Bir tongda uygʻondim Va bosqinchini koʻrdim Ah partizan, meni uzoqlarga olib ket Ah, alvido goʻzalim, alvido goʻzalim. Alvido goʻzal! Yaxshi qol! Yaxshi qol! Ah partizan, meni uzoqlarga olib ket Chunki oʻlimning yaqinlashganini his qilyapman Va agar bir partizan sifatida oʻlsam (Va agar togʻda oʻlsam) Ah, alvido goʻzalim, alvido goʻzalim. Alvido goʻzal! Yaxshi qol! Yaxshi qol! Va agar partizan sifatida oʻlsam (Va agar togʻda oʻlsam) U holda meni koʻrmogʻing lozim Meni togʻga dafn qil (Va meni koʻmishga majbursan) Ah, alvido goʻzalim, alvido goʻzalim. Alvido goʻzal! Yaxshi qol! Yaxshi qol! Meni togʻga dafn qil (Va meni koʻmishga majbursan) Goʻzal bir gulning soyasida Va oʻtadi insonlar (Va oʻtadi barcha) Ah, alvido goʻzalim, alvido goʻzalim. Alvido goʻzal! Yaxshi qol! Yaxshi qol! Va oʻtadi insonlar (Va oʻtadi barcha) Menga qarata aytishadi „ah, qanday goʻzal gul“ (Va aytishadi „Qanday goʻzal gul“) Bu bir partizanning guli (Va bu bir partizanning guli) Ah, alvido goʻzalim, alvido goʻzalim. Alvido goʻzal! Yaxshi qol! Yaxshi qol! Partizanning guli (Va bu bir partizanning guli) U ozodlik uchun sharaf-la oʻldi… |
Musiqasi
tahrirManbalar
tahrir- ↑ „Bella ciao“ (2005-yil 10-sentyabr). 2005-yil 20-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 30-avgust.
- ↑ Gianni Bosio ve Roberto Leydi tarafından 1962' de kaydedilmiştir. Giovanna Daffini: „Alla mattina appena alzata“, from the CD: Giovanna Daffini: L’amata genitrice (1991)
- ↑ „Bella Ciao (delle Mondine)“. www.antiwarsongs.org.
- ↑ „Una dichiarazione d'amore“. ANPI. 2020-yil 24-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 30-avgust.