Buyuk Vitautas ordeni
Buyuk Vitautas ordeni (litovcha: Vytauto Didžiojo ordinas) — Litva Respublikasining oliy davlat mukofoti hisoblanadi.
Buyuk Vitautas ordeni | ||
---|---|---|
| ||
Asl nomi | litovcha: Vytauto Didžiojo ordinas | |
Mamlakat | Litva | |
Turi | Orden | |
Statistika | ||
Taʼsis sanasi | 1930-yil | |
Navbat | ||
Toʻngʻich mukofot | mavjud emas | |
Kenja mukofot | Vytis xochi ordeni | |
Bu orden 1930-yilda Litva va chet el fuqarolarini Litva davlati oldidagi maxsus xizmatlari uchun mukofotlash maqsadida tashkil etilgan.
Buyuk Vitautas ordeni beshta asosiy, bitta maxsus daraja va orden medaliga ega.
Aslida, Litva Respublikasining eng yuqori davlat mukofoti — bu Oltin zanjirli Buyuk Vitautas ordenidir.
Tarixi
tahrirLitva Respublikasining oliy mukofoti sifatida 1930-yilda taʼsis etilgan. Orden nomi 1930-yilda vafotining 500 yilligi nishonlanishi sharafiga Litva Buyuk Gersogi Vitovt[1] sharafiga nomlangan.
Tashkil etilgan vaqtda Litvaning uchinchi ordeni sifatida qabul qilingan.
Orden chizmasining muallifi rassom Jonas Burba hisoblanadi.
1940-yilda Litva Respublikasi SSSR tarkibiga kiritilganidan keyin orden toʻligʻicha bekor qilindi.
Litva SSSR tarkibidan chiqqanidan soʻng, Litva Respublikasining 1991-yil 12-sentabrdagi I-1799-sonli „Ordenlar, medallar va boshqa unvonlar toʻgʻrisida“ gi qonuni asosida tartib qayta tiklandi.
Ushbu maxsus toifadagi orden Litva davlatining eng oliy mukofotidir. U oltin zanjir, xoch, yulduz va kamardan iborat.
Oltin zanjirning qismlari qoʻsh (olti burchakli) xochni hosil qiladi, stilize qilingan V bilan bezatilgan. Zanjirning ikkala cheti markaziy qism bilan bogʻlangan, uning shakli va bezaklari Buyuk Vitautas muhridan olingan. Ayiq Smolenskni, otliq Vilnyusni, jangchi Trakayni va xoch Volinni ifodalaydi.
Mukofotlash qoidalari
tahrir24-modda. Buyuk Vitautas ordeni bilan taqdirlash Buyuk Vitautas ordeni Litva va xorijiy davlat rahbarlariga, shuningdek, fuqarolarga, Litva davlatiga alohida xizmatlari uchun mo'ljallangan.[2]
Tavsif
tahrirBuyuk Vitautas ordeni darajalari
tahrir25-modda. Buyuk Vitautas ordenining tuzilishi
1. Buyuk Vitautas ordeni besh darajaga va qo'shimcha yana bitta darajaga ega — Oltin zanjirli ordendir. Bu o'z navbatida Litva davlatining oliy mukofoti hamdir.
2. Ordenning darajalari: Oltin zanjirli orden, Katta xoch, Buyuk qo'mondon xochi, qo'mondon xochi, ofitser xochi va ritsar xochi.
3. Oltin zanjir bilan orden:
- 1) zanjir — qoʻsh xochli naqshlar va still qilingan V harfi bilan bezatilgan zvenolardan yasalgan; uning ikkala uchi markaziy rishta bilan bog'langan, uning shakli va bezaklari Buyuk Vitautas muhridan olingan; ordenning xochi aynan sh zanjirga osilgan;
- 2) xoch oltin, oq emal bilan qoplangan, o'lchami 50 mm. Old tomonda, qizil qalqonda stilize qilingan chavandoz rasmi bor. Qalqonning tepasida katta knyazlik toji bor. Orqa tomonda xuddi shu qalqon bo'lib, o'rtada still qilingan V harfi mavjud. To'siqning uchlarida Buyuk Vitautas hukmronligi yillari "1392—1430". Xoch tepasida uchta billur toshli oltin qirollik toji tasviri joylashgan;
- 3) yulduz oltin rangda, to'qqiz nurli, diametri 85 mmdir. Markazda, qizil emalda, Buyuk Vitautas ordenining qisqartirilgan xochi, tepasida oltin toji bor;
- 4) lenta — oq moire, kengligi — 100 mm (ayollar uchun — 65 mm kengligida), qirralarning bo'ylab ikkita to'q sariq chiziqli.
4. Ordenning Buyuk xochi:
- 1) xoch - oltin zanjirli orden kabi;
- 2) yulduz — oltin zanjirli, kumush, o'rtasi ko'k emal bilan qoplangan orden kabi;
- 3) lenta — oltin zanjirli orden lentasi kabi.
5. Ordenning Buyuk Qo'mondon xochi:
- 1) xoch — oltin zanjirli orden kabi;
- 2) yulduz — oltin zanjirli, kumush, o'rtasi qora emal bilan qoplangan orden kabi;
- 3) lenta — oltin zanjirli orden lentasi kabi, lekin kengligi 40 mm.
6. Buyruqning komandir xochi:
- 1) xoch — oltin zanjirli orden kabi;
- 2) lenta — oltin zanjirli orden lentasi kabi, lekin kengligi 40 mm.
7. Ordenning ofitser xochi:
- 1) xoch — oltin zanjirli orden kabi, lekin o'lchami 42 mm;
- 2) lenta — oltin zanjirli orden lentasi kabi, lekin kengligi 32 mm, rozet bilan joylashgan.
8. Ordenning ritsar xochi:
- 1) xoch — oltin zanjirli orden kabi, lekin o'lchami 42 mm;
- 2) lenta — oltin zanjirli orden lentasi kabi, lekin kengligi 32 mm.[2]
Orden, zanjir va yulduz nishonining bezak elementlari
tahrir-
Oltin zanjirli orden yulduzi
-
1-darajali ordeni yulduzi (Buyuk Xoch)
-
2-darajali ordeni yulduzi (Buyuk qoʻmondon xochi)
-
Orden nishoni
-
Oborotnaya storona znaka ordena
Orden nishonlari
tahrirOltin zanjir bilan buyurtma bering | Grand Xoch | Grand Cross, ayollarni mukofotlash uchun |
---|---|---|
Buyuk qoʻmondon xochi | Buyuk qoʻmondon xochi ayollarni mukofotlash |
Qoʻmondon xochi |
qoʻmondon xochi, ayollarni mukofotlash |
Ofitser xochi | Ritsar xochi |
Orden medali | ||
Oltin zanjirli Buyuk Vitautas ordeni sohiblari
tahrir- Litva Prezidenti Valdas Adamkus, 2003-yil 26-fevralda
- Litva Prezidenti Rolandas Paksas, 2003-yil 25-fevralda
- Estoniya Prezidenti, Arnold Rüütel, 2004-yil 30-sentabrda
- Germaniya Prezidenti Horst Köhler, 2005-yil 19-oktabr
- Polsha Prezidenti, Aleksandr Kvasnevski, 2005-yil 2-noyabrda
- Norvegiya qiroli Harald V, 2011-yil 23-martda
- Ukraina Prezidenti Volodimir Zelenskiy, 2022-yil 11-mart
Adabiyotlar
tahrir- Astikas, A. (1993) Lietuvos ordinai, medaliai ir ženkleliai 1918-1940, Vilnyus: Mintis.
- Kavaliauskas V. Už nuopelnus Lietuvai
Manbalar
tahrir- ↑ Vítautas (litovcha: Vytautas), v letopisyax upominaemiy kak Vitovtʼ ili Vitoldʼ — velikiy knyaz litovskiy, pravil s 1392 po 1430 god.
- ↑ 2,0 2,1 Vytauto Didžiojo ordino statutas
Havolalar
tahrir- Litva Respublikasi Prezidenti sahifasida davlat ordenlari, medallari va boshqalar (Wayback Machine saytida 2014-11-10 sanasida arxivlangan) Andoza:Wayback 2 (lit. )
- Litva Respublikasining „Davlat mukofotlari toʻgʻrisida“ gi qonuni. IX-957 2002-yil 18-iyun Andoza:Wayback 2 (faol) (lit. )
- Litva Milliy muzeyi sahifasida Buyuk Vitautas ordeni (lit. )
Shuningdek
tahrir- Buyuk Vitautas ordeni medali
- Litva mukofotlari