Checkpoint Charlie

Checkpoint Charlie (inglizcha: Checkpoint Charlie, Charli nazorat punkti, C nazorat punkti) Berlindagi Fridrixshtrasse koʻchasida joylashgan chegara nazorat punkti bo'lib, shahar Berlin devori tomonidan ikkiga bo'linganidan keyin bunyod etilgan. NATO AQSh Qurolli Kuchlaridagi uyushmalarga o'xshab, o'z nazorat punktlari nomlarida lotin alifbosi harflaridan keng foydalangan:

Helmstedt - Marienborn yaqinidagi "A" (Alfa) nazorat punkti - G'arbiy Germaniyadan Sharqiy Germaniyaga o'tish uchun;
Drewitz-Potsdamdagi "B" (Bravo) nazorat punkti - G'arbiy Berlindan GDRga o'tish va GDRdan G'arbiy Berlinga o'tish uchun;
Fridrixstrassedagi "C" (Charli) nazorat punkti - G'arbdan Sharqiy Berlinga o'tish uchun.

2003-yilda Fridrixshtrassedagi "C" nazorat punkti.

Ushbu o'tish joyi Ittifoq qo'shinlari uchun mo'ljallanganligi sababli, 1961-yil oktyabr oyida Fridrixshtrasse nazorat punkti "tanklar to'qnashuvi" deb nom olgan voqea joyiga aylangan. SSSR va AQSh o'rtasidagi qarama-qarshiliklar ramziga aylangan Charli nazorat punkti Berlindagi eng mashhur nazorat punkti hisoblanadi^[1].

C nazorat punktida GDRdan G'arbiy Berlinga qochishga urinishlar bilan bog'liq dramatik voqealar sodir bo'lgan. 1962-yil 17-avgustda G'arbliklar koʻz oldida Piter Fexter qon yo'qotishdan vafot etgan. Politsiyachi Burkhard Niering 1974-yilda pasport nazorati xodimini garovga olgan va qochishga urinayotganda o'ldirilgan. 1986-yil 29-avgustda GDRning uchta fuqarosi samosvalda chegara istehkomlarini yengib o'tishga muvaffaq bo'lgan. Charli nazorat punkti orqali so'nggi qochqin 1989-yil 18-avgustda o'z qizi bilan chegarani ittifoqchi avtomobil yukxonasida kesib o'tgan Xans-Piter Spitsner boʻlishgan^[2].

Tekshiruv punkti 1990-yil 22-iyunda GDR va Germaniya Federativ Respublikasini birlashtirish jarayoni qizg'in pallaga kirgan paytda tantanali ravishda yopilgan.

Charli nazorat punktida joylashgan Berlin devori muzeyi tashrif buyuruvchilarga Sovuq urush, GDR totalitar rejimi va Sharqiy nemislarning GDRdan Germaniya Federativ Respublikasiga qochishga urinishlari haqida hikoya qilib turadi.

O‘tkazish punkti ro‘parasida chegarachilarning harbiy kiyimdagi ulkan suratlari aks etgan ikki tomonlama plakat osilgan. Plakatning bir tomonida amerikalik askar, ikkinchi tomonida sovet askar tasvirlangan. Ko'p yillar o'tgach, ularning ismlari ma'lum bo'lgan: amerikalik harbiy orkestrda xizmat qilgan Jeff Xarper va Germaniyadagi Sovet qo'shinlari guruhining 6-alohida gvardiya motorli miltiq brigadasida xizmat qilgan Aleksey Sitnikov.

Ommaviy madaniyatda

Sovuq urush davridagi turli josuslik romanlarida, masalan, "Shpion prishedshiy s xoloda" va "Bomba dlya predsedatelya" kabi romanlarida bir necha bor tasvirlangan.
1983-yilda "Sakkizoyoq" filmida Jeyms Bond ( Rojer Mur o'ynagan) Charli nazorat punkti orqali G'arbiy Berlindan Sharqiy Berlinga sayohat qiladi.
2015-yilda "U.N.C.L.E. agenti" filmida. "Napoleon Solo ( Genri Kavill o'ynagan) Charli nazorat punkti orqali G'arbiy Berlindan Sharqiy Berlinga sayohat qilgan.
Call of Duty: Black Ops multiplayerida Berlin devori xaritasi mavjud bo'lib, u yerda harakat Charli nazorat punktida sodir bo'ladi.
2015-yilda suratga olingan “Shpionskiy most” filmida Frederik Prayor (Uill Rojers o‘ynagan) Charli nazorat punktiga olib ketiladi va sovet razvedkachisi Rudolf Abelni amerikalik uchuvchi Frensis Gari Pauersga almashtirishdan oldin Sharqiy Germaniya rasmiylari tomonidan qo‘yib yuboriladi.
2023-yil 10-noyabrda rossiyalik reperlar Andrey Zamay va Rudboy xuddi shu nomdagi “KPP Charli” videosini^{[sayt ishlamaydi]} chiqarishgan.

Amerika nazorat punktida standart belgi (Charli nazorat punkti)

Manbalar

↑ „Бывший КПП на ул. Фридрихштрассе (Friedrichstraße) — «Чекпойнт Чарли» (Checkpoint Charlie)“. 2007-yil 29-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 30-iyun.
↑ Яппарова Л. Портрет «советского солдата» на берлинском чек-пойнте «Чарли» стал одним из символов холодной войны «Медуза» нашла этого солдата и выяснила, как сложилась его жизнь (Wayback Machine saytida 2023-11-22 sanasida arxivlangan). // Meduza, 9 ноября 2020

[charli-1] „Бывший КПП на ул. Фридрихштрассе (Friedrichstraße) — «Чекпойнт Чарли» (Checkpoint Charlie)“. 2007-yil 29-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 30-iyun.

[2] Яппарова Л. Портрет «советского солдата» на берлинском чек-пойнте «Чарли» стал одним из символов холодной войны «Медуза» нашла этого солдата и выяснила, как сложилась его жизнь (Wayback Machine saytida 2023-11-22 sanasida arxivlangan). // Meduza, 9 ноября 2020

[1]

[2]