Dominikan Respublikasi davlat madhiyasi

Dominikan Respublikasining milliy madhiyasi (ispancha: Himno nacional de República Dominicana) José Rufino Reyes y Siancas (1835-1905) tomonidan bastalangan va uning soʻzlari Emilio Prud’Xomme (1856-1932) tomonidan yaratilgan.


 Dominikan Respublikasi davlat madhiyasi
Soʻz muallif(lar)i Emilio Prud’Homme, 1882
Bastakor José Rufino Reyes y Siancas
Qabul qilindi 1934-yil 30-may
Audio
Dominikan Respublikasi davlat madhiyasi

José Rufino Reyes y Siancas Parijning El Americano gazetasida Argentina davlat madhiyasini koʻrganidan soʻng, Dominikan Respublikasi uchun milliy madhiya yaratishdan ilhomlangan. 1883-yilda u oʻzining doʻsti Emilio PrudʼXomni madhiya matnini yozishga taklif qildi.

Prud’Homme madhiya soʻzlarining birinchi versiyasi 1883-yil 16-avgustda haftalik El Eco de la Opinion gazetasida chop etilgan va madhiyaning birinchi ommaviy ijrosi ertasi kuni 17 avgustda[1] Respectable Hope Lodgeda boʻlib oʻtdi. Musiqa bir zumda muvaffaqiyat qozongan boʻlsa-da, turli xil tarixiy noaniqliklar mavjudligi uchun qoʻshiq matniga bir nechta eʼtirozlar bildirildi. 1897-yilda Prud’Homme bugungi kungacha saqlanib qolgan qayta koʻrib chiqilgan qoʻshiq matnlarini taqdim etdi.[2]

1897-yil 7-iyunda Dominikan Respublikasi Kongressi asl musiqasi va qayta koʻrib chiqilgan soʻzlari bilan „Himno Nacional“ni mamlakatning rasmiy madhiyasi sifatida qabul qilish toʻgʻrisida qonun qabul qildi. Ammo, oʻsha paytdagi prezident Ulises Heureaux (1846-1898) bu aktga veto qoʻygan, chunki lirik muallif Prud’Xomm prezident va uning maʼmuriyatiga muxolif boʻlgan. 1899-yilda Ulises Heureaux o‘ldirildi va yuzaga kelgan siyosiy tartibsizliklar 1934-yilning 30-mayida „Himno Nacional“ rasman qabul qilinib, qonunga imzo chekilgunga qadar milliy madhiyaning qonuniy qabul qilinishiga to‘sqinlik qildi.[3][4]

Dominikan Respublikasining ispancha nomi, „República Dominicana“, madhiyaning rasmiy ispancha soʻzlarida hech qachon ishlatilmaydi va Dominikanlarning asli „dominikanos“ emas. Toʻgʻrirogʻi, Hispaniola oroli uchun mahalliy „Quisqueya“ soʻzi ikki marta ishlatiladi va uning hosilasi demonimi „quisqueyanos“ bir marta ishlatiladi. Biroq, keyinchalik tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bu soʻzlar asl Aravak Taino tilidan kelib chiqmaganga oʻxshaydi.[5]

Ispancha[2][6] Inglizcha tarjima

I
Quisqueyanos valientes, alcemos
Nuestro canto con viva emoción,
Y del mundo a la faz ostentemos
Nuestro invicto glorioso pendón.

¡Salve! el pueblo que, intrépido y fuerte,
A la guerra a morir se lanzó,
Cuando en bélico reto de muerte
Sus cadenas de esclavo rompió.

Ningún pueblo ser libre merece
Si es esclavo indolente y servil;
Si en su pecho la llama no crece
Que templó el heroísmo viril,

Mas Quisqueya la indómita y brava
Siempre altiva la frente alzará;
Que si fuere mil veces esclava
Otras tantas ser libre sabrá.

II
Que si dolo y ardid la expusieron
De un intruso señor al desdén,
¡Las Carreras! ¡Beller!, campos fueron
Que cubiertos de gloria se ven.

Que en la cima de heroíco baluarte
De los libres el verbo encarnó,
Donde el genio de Sánchez y Duarte
A ser libre o morir enseñó.

Y si pudo inconsulto caudillo
De esas glorias el brillo empañar,
De la guerra se vio en Capotillo
La bandera de fuego ondear.

Y el incendio que atónito deja
De Castilla al soberbio león,
De las playas gloriosas le aleja
Donde flota el cruzado pendón.

III
Compatriotas, mostremos erguida
Nuestra frente, orgullosos de hoy más;
Que Quisqueya será destruida
Pero sierva de nuevo, ¡jamás!

Que es santuario de amor cada pecho
Do la patria se siente vivir;
Y es su escudo invencible el derecho;
Y es su lema ser libre o morir.

¡Libertad! que aún se yergue serena
La Victoria en su carro triunfal,
Y el clarín de la guerra aún resuena
Pregonando su gloria inmortal.

¡Libertad! Que los ecos se agiten
Mientras llenos de noble ansiedad
Nuestros campos de gloria repiten
¡Libertad! ¡Libertad! ¡Libertad!

I
Brave Quisqueyans,
Letʼs raise our song with vivid emotion,
From the world to the face of the earth
Show our unconquered glorious banner.

Hail, the nation who strong and intrepid,
Into war launched itself set to die
When in a warring challenge to the death
Its chains of slavery still it cut off.

No people deserves to be free
If itʼs an indolent slave and servile;
If in its chest doesnʼt grow the flame
that forged virile heroism.

But Quisqueya the brave and indomitable
Always proudly her forehead will raise
For if she were a thousand times a slave
This many times it will be free.

II
And if fraud and cunning exposed her
To disdain of an intrusive man,
Las Carreras! Beler!…were fields
Which covered in glory were seen.

At the top of our heroic bastion,
Word of the free was materialized,
Where the genius of Sanchez and Duarte
Taught us to be free or to die.

And if could inconsiderate leader
Reduce the luster of these glories,
Of the war seen in Capotillo
The banner of fire waves on.

And the fire that leaves shocked
The arrogant lion from Castile,
Removes it from glorious beaches to
Where floats the banner thatʼs crossed.

III
Compatriots, letʼs show erect our
Forehead, proud of today for;
Quisqueya will be destroyed
But it will never be again enslaved.

That every chest is of love a sanctuary
Where one feels the homeland lives;
It is the law her invincible shield;
It is her motto be free or die.

Liberty that still serenely lifts up
Victory in her triumphal carriage.
The trumpet of war still resounds
Proclaiming her immortal glory

Freedom! Let the echoes agitate
While full of noble anxiety
Our battlefields of glory reverb these words -
Freedom! Freedom! Freedom!

Manbalar

tahrir
  1. „Himno Nacional Dominicano“. Educando, “El portal de la Educación Dominicana”. 2019-yil 5-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 15-yanvar.
  2. 2,0 2,1 „El himno nacional de la República Dominicana“. Presidencia de la República Dominicana. 2020-yil 6-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 15-yanvar.
  3. „Historia Dominicana“ (es-DO). Portal Oficial de la República Dominicana. 2022-yil 15-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 15-yanvar.
  4. „José Reyes“ (en). Hoy Digital (2005-yil 30-yanvar). Qaraldi: 2022-yil 15-yanvar.
  5. Anglería, Pedro Mártir de. Décadas del Nuevo Mundo, Tercera Década, Libro VII (Spanish). Buenos Aires: Editorial Bajel, 1949. 
  6. „Himno Nacional“. Ejército de República Dominicana. 2022-yil 15-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 15-yanvar.

Havolalar

tahrir