Firuzkuhlar

Firuzkuhlar (dariycha: فیروزکوهی) — Afgʻonistonning shimoliy-gʻarbida (Gerirud va Murgʻob daryolari oraligʻida, Hirot viloyatining sharqiy qismida, shuningdek, Chahcharon yaqinida) yashovchi choraymoq guruhiga tegishli xalq.

Aholisining umumiy soni 253 000 kishini tashkil qiladi^[1]. Firuzkuhlar eʼtiqodiga koʻra, sunniy musulmonlardir. Ularning oʻz tillari yoʻq, muloqotda fors tilining shevasidan foydalanadilar (Rahimov, 1999).

Kelib chiqishi

Choraymoqlar va firuzkuhlarning etnogenezida moʻgʻul, turk va eron xalqlari^[2]^[3] ishtirok etgan. Tadqiqotchilarning taʼkidlashicha, turkiylar-moʻgʻullar taʼsirining kuchli ekanligi firuzkuhlarga xos jihat hisoblanadi.

Tik toʻquvchilik dastgohi

Anʼanaviy mashgʻulotlar

Firuzkuhlar asosan chorvachilik -qoʻy, echki, tuya boqish bilan shugʻullanishadi. Firuzkuhlar kuchli va chidamli otlarni parvarish qilishlari bilan mashhurlikka erishgan. Qishloq xoʻjaligi ham rivojlangan, undagi asosiy ekinlar arpa va bugʻdoy hisoblanadi. Xalq hayotida hunarmandchilik alohida oʻrin egallaydi. Firuzkuhlar asosan, toʻquvchilik (koʻrpa-toʻshak va jun gilamlar uchun materiallar) hamda kigiz tayyorlash bilan shugʻullanishadi^[4].

Anʼanaviy turarjoy — qishloq

Anʼanaviy uy-joylar

Firuzkuhlar qish faslida qishloqlarda, yozda esa dumaloq toʻrtburchak shaklga ega chodirlarda yashaydilar.

Anʼanaviy kiyimlar

Joma — firuzkuhlarning anʼanaviy ust kiyimi boʻlib, uch boʻlak matodan, yenglaridan tirsakkacha tikiladi. Anʼanaviy kiyim-kechaklarga shim, qalpoq (tumalchak) va bosh kiyim ustiga tqailadigan roʻmol ham kiradi (Moshkalo, 1997).

Asosiy yeguliklar

Firuzkuhlarning taomnomasi asosan non va sutdan iborat. Shuningdek, ularning dasturxonida koʻp miqdorda mevalar ham boʻladi.

Manbalar

↑ Dannie Joshua Project
↑ Вавилов С. И., Шаумян Л. С.. Большая советская энциклопедия: алфавитный указатель. Государственное научное издательство "Большая советская энциклопедия", 1950 — 554-bet.
↑ Мурзаев Э. М.. Ономастика Востока. Изд-во "Наука," Глав. ред. восточной лит-ры, 1980 — 152-bet.
↑ Raximov R. R. Firuzkuxi // Narodi i religii mira / Glav. red. V. A. Tishkov. M.: Bolshaya Rossiyskaya Ensiklopediya, 1999. — S. 1009.

Adabiyotlar

Rahimov R. R. Firuzkuhiy // Dunyo xalqlari va dinlari / Bob. ed. V. A. Tishkov. M.: Buyuk rus ensiklopediyasi, 1999. S. 581.
Sovi A. Aholi nazariyasi. T 1.2. M., 1988-yil.
Devidson B. Afrikaliklar. Madaniyat tarixiga kirish. M., 1975-yil.
Moshkalo V. DA. Char-Aimak dialektlari guruhi / Dunyo tillari. Eron tillari. I. M. 1997, S. 230-232.
Katta ensiklopedik lugʻat, 2000. S. 896

[1] Dannie Joshua Project

[2] Вавилов С. И., Шаумян Л. С.. Большая советская энциклопедия: алфавитный указатель. Государственное научное издательство "Большая советская энциклопедия", 1950 — 554-bet.

[:0-3] Мурзаев Э. М.. Ономастика Востока. Изд-во "Наука," Глав. ред. восточной лит-ры, 1980 — 152-bet.

[4] Raximov R. R. Firuzkuxi // Narodi i religii mira / Glav. red. V. A. Tishkov. M.: Bolshaya Rossiyskaya Ensiklopediya, 1999. — S. 1009.

[1]

[2]

[3]

[4]