Kalsiy fosfatlari

Kalsiy fosfatlari — kalsiy va kislorod tarkibli fosfor kislotalarning noorganik birikmalari. Ularning koʻrinishi oq yoki rangsiz kristallar shaklida.

Tavsifi

Quyidagi kalsiy fosfatlari maʼlum va keng qoʻllanadi:

• 
  Kalsiy ortofosfat (trikalsiy fosfat) (Ca ₃ (PO ₄) ₂)
• 
  Kalsiy vodorod fosfat (CaHPO ₄)
• 
  Kalsiy dihidroortofosfat
  (Ca(H₂PO₄)₂)
• 
  Kalsiy pirofosfat
  (Ca₂P₂O₇)

Roʻyxatda keltirilganlarga qoʻshimcha ravishda, boshqa kalsiy fosfatlari ham mavjud, masalan: superfosfatlar — oʻgʻitlar sifatida ishlatiladigan aralashmalar; optik shisha ishlab chiqarishda ishlatiladigan polifosfatlar va boshqalar.

Olinishi

Sanoatda ular asosan fosfor tarkibli minerallar — fosforit va apatitni qayta ishlash orqali olinadi.

Qoʻllanilishi

Kalsiy fosfatlarning asosiy qoʻllanishi fosforli oʻgʻitlardir. Bundan tashqari, ular non tayyorlashda, chorva mollari va qushlarni boqishda oziq-ovqat qoʻshimchalari sifatida, abraziv moddalar sifatida ishlatiladi. Fosfat minerallari fosfor va ortofosfor kislotasini olish uchun ham ishlatiladi.

Adabiyotlar

• Ksenzenko V. I., Stasinevich D. S. Kalsiya fosfati // Ximicheskaya ensiklopediya: v 5 t. / Gl. red. I. L. Knunyans. — M.: Sovetskaya ensiklopediya, 1990. — T. 2: Daffa—Medi. — S. 299. — 671 s. — 100 000 ekz. — ISBN 5-85270-035-5.

Havolalar

• Комиссарова Л. Н., Рюмин М. А. „Кальция фосфаты“ (ru). Большая Российская Энциклопедия. Министерство культуры Российской Федерации. 2022-yil 12-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 8-mart.