Katherine Johnson

Katherine Johnson (talaffuzi: Ketrin Jonson; qizlik familiyasi Coleman (talaffuzi: Koulman); 1918-yil 26-avgust — 2020-yil 24-fevral) amerikalik matematik boʻlib, NASA xodimi sifatida orbital mexanika boʻyicha hisob-kitoblari AQShning birinchi va keyingi ekipajli kosmik parvozlarning muvaffaqiyatli amalga oshirishda yordam bergan. NASA va uning oʻtmishdoshidagi 33 yillik faoliyati davomida u murakkab qoʻlda hisob-kitoblarni oʻzlashtirgani uchun shuhrat qozongan va vazifalarni bajarish uchun kompyuterlardan foydalanishda peshqadam boʻlgan. Kosmik agentlik uning NASA olimi sifatida ishlagan birinchi afro-amerikalik ayollardan biri sifatidagi tarixga kirdi.

Katherine Johnson
Tavalludi	Creola Katherine Coleman 26-avgust 1918-yil White Sulphur Springs, Virjiniya, AQSh
Vafoti	24-fevral 2020-yil(2020-02-24) (101 yoshda) Newport News, Virjiniya, AQSh
Fuqaroligi	AQSh
Kasbi	Matematik
Turmush oʻrtogʻi	James Goble (turm. 1939; vaf. 1956) Jim Johnson (turm. 1959; vaf. 2019)
Bolalari	3
Veb-sayti	katherinejohnson.net

Yoshlik davri

Katherine Johnson 1918-yil 26-avgustda Gʻarbiy Virjiniya shtatidagi White Sulphur Springs shahrida Joylett Roberta va Joshua MakKinli Koulman oilasida Kreola Katherine Koulman sifatida tugʻilgan. U toʻrt farzandning eng kichigi edi. Uning onasi oʻqituvchi, otasi esa yogʻoch ishlab chiqaruvchi, dehqon va hunarmand edi. Johnson yoshligidanoq kuchli matematik qobiliyatlarini namoyon etgan. Greenbrier okrugi sakkizinchi sinfdan keyin afro-amerikalik oʻquvchilar uchun davlat taʼlimini taklif qilmaganligi sababli, Kolmanlar oʻz farzandlarini Gʻarbiy Virjiniyadagi Institutda oʻrta maktabda oʻqishlarini tashkil qilishdi. Bu maktab Gʻarbiy Virjiniya shtat kolleji (WVSC) kampusida edi. Johnson oʻn yoshida oʻqishga kirgan. 14 yoshida oʻrta maktabni tugatgandan soʻng, Johnson tarixan qora tanlilar kolleji boʻlgan WVSC ga oʻqishga kirdi. U kollejda oʻqitiladigan matematika boʻyicha barcha kurslarda oʻqidi. Unga bir qancha professorlar, jumladan, butun oʻrta maktabda Koulmanga rahbarlik qilgan kimyogar va matematik Anji Tyorner King va matematika boʻyicha doktorlik darajasini olgan uchinchi afro-amerikalik V. V. Schieffelin Kleytor ustozlik qilgan. Klaytor faqat Johnson uchun yangi matematika kurslarini qoʻshdi. U 1937-yilda 18 yoshida matematika va fransuz tillari boʻyicha oliy oʻquv yurtini tamomlagan. Johnson Alpha Kappa Alpha aʼzosi edi. U Virjiniya shtatining Marion shahridagi qora tanlilar uchun davlat maktabida oʻqituvchilikka ishga olindi.

1939-yilda birinchi turmush oʻrtogʻi James Goblega turmushga chiqqanidan soʻng, u oʻqituvchilik ishini tashlab, magistraturaga matematika sohasi boʻyicha oʻqishga kirdi. U birinchi sessiyaningning oxirida ishni tashlab, oilaviy hayotiga eʼtibor qaratishni tanladi. U Gʻarbiy Virjiniya shtatining Morgantaun shahridagi Gʻarbiy Virjiniya universitetida aspiranturada oʻqigan birinchi afro-amerikalik ayol edi. WVSC prezidenti, doktor Jon V. Devis orqali, u uchta afro-amerikalik talabalardan biriga aylandi va Amerika Qoʻshma Shtatlari Oliy sudining 1938-yilgi Missuri shtatidagi sobiq qaroridan keyin aspiranturani birlashtirish uchun tanlangan yagona ayol boʻldi.

Shaxsiy hayoti va oʻlimi

Katherine va James Francis Goblening uchta qizi bor edi. Oila 1953-yildan Virjiniya shtatining Nyuport Nyus shahrida yashagan. James 1956-yilda operatsiya qilib boʻlmaydigan miya ishishi tufayli vafot etgan va uch yildan soʻng Katherine James A.ga turmushga chiqqan. A. Amerika Qoʻshma Shtatlari armiyasi ofitseri va Koreya urushi faxriysi hisoblanadi. Er-xotin 60 yil birga hayot kechirishdi va 2019-yil mart oyida 93 yoshida olimaning turmush oʻrtogʻi vafot etadi. Olti nevarasi va 11 chevarasi boʻlgan Johnson Virjiniya shtatining Xempton shahrida yashagan. U nabiralari va shogirdlarini ilm-fan va texnologiya sohasida martaba orttirishga undagan.

U 50 yil davomida Karver Memorial Presviterian cherkovining aʼzosi boʻlgan va u yerda xor tarkibida qoʻshiq kuylagan. Nyuport Newsdagi qariyalar uyida Johnson 2020-yil 24-fevralda 101 yoshida vafot etdi. Uning oʻlimidan soʻng, NASA maʼmuri Jim Bridenstine uni „Amerika qahramoni“ deb taʼrifladi va uning merosi hech qachon unutilmasligini taʼkidladi.