Manuchar Machaidze (gruzincha: მანუჩარ მაჩაიძე; ruscha: Манучар Доментьевич Мачаидзе, Manuchar Domentyevich Machaidze; 1949-yil 25-martda tugʻilgan) – gruziyalik sobiq futbolchi, Tbilisining Dinamo[1][2][3], Toshkentning Paxtakor[4], Moskvaning Spartak[5][6][7][8][9] klubida yarim himoyachi sifatida oʻynagan[10]. "Dinamo Tbilisi" klubidagi faoliyati bilan mashhur boʻlgan – sovet futbolining eng yuqori divizionida ishtirok etgan va koʻplab mukofotlarni qoʻlga kiritgan[11].

Manuchar Machaidze
Shaxsiy maʼlumot
Toʻliq ismi Manuchar Domentis dze Machaidze
Tavallud sanasi 25-mart 1949-yil (1949-03-25) (75 yosh)
Tavallud joyi Ambrolauri,
Gruziya SSR
Boʻyi 182 sm
Ampluasi Yarim himoyachi
Professional faoliyati*
Yillar Jamoa Isht. (Gol.)
1967–1980 Dinamo Tbilisi 297 (42)
1980 Paxtakor Toshkent 13 (1)
1981 Spartak Moskva 2 (0)
1981–1982 Torpedo Kutaisi 45 (6)
Milliy terma jamoa
1974–1979 Sovet Ittifoqi 4 (0)
*Professional klublardagi gollari (ichki chempionat)

Umarjon Rahimov, [10.09.2023 22:45] Uning ukasi Gocha Machaidze ham himoyachi va yarim himoyachisi boʻlib ishlagan[12].

Hujumchi sifatida Gruziya futboli tarixida 7-raqamda ikki marta kapitan sifatida Sovet Kristal kubogini qoʻlga kiritgan yagona futbolchidir[13]. Finalda Ararat Yerevan klubiga qarshi 3:0 hisobida gʻalaba qozonilganidan soʻng, birinchi kubokni qoʻlga kiritdi. 1979-yilda "Dinamo Tbilisi" klubiga qarshi oʻyinda golsiz durangdan keyin Moskvaning „Dinamo“ jamoasini penaltilar seriyasida 5:4 hisobida magʻlub etdi.

Koʻpgina sport jurnalistlari va futbol mutaxassislari nafaqat Sovet Ittifoqi, balki xalqaro miqyosda ham uni oʻz davrining eng yaxshi sovet futbolchilaridan deb bilishadi[14][15]. U oʻzining tashkilotchilik qobiliyati, aql-zakovati, texnik mahorati bilan ajralib turadi[16][17][18]. "Dinamo Tbilisi" klubining eng yaxshi sardori sifatida koʻriladi.

Umarjon Rahimov, [10.09.2023 22:45] Yuqorida aytib oʻtilganlarning barchasidan tashqari, uning davrida "Dinamo Tbilisi" klubi 1977-yilda vitse-chempion boʻldi va Sovet Oliy Ligasi kumush medallarini qoʻlga kiritdi[19][20][21]. Shuningdek, 4 marta uchinchi oʻrinni egallab, bronza medallarini qoʻlga kiritdi hamda 1979-yil Sovet Ittifoqi xalqlarining yozgi Spartakiadasi futbol turnirining vitse-chempioni boʻldi[22].

1995-yildan 1999-yilgacha Gruziya parlamenti deputati boʻlgan[23][24]. Gruziyada havaskor rassom sifatida ham tanilgan[25].

Umarjon Rahimov, [10.09.2023 22:45] 2013-yil 26-mart kuni Gruziya sportiga koʻp yillar davomida qoʻshgan ulkan hissasini eʼtirof etib, Gruziya Sport va yoshlar ishlari vazirligi qarori asosida unga Gruziyaning „Sport ritsari“ oliy sport unvoni berildi[26].

Biografiya

tahrir

Machaidze Ambrolauri shahrida tugʻilgan. Tbilisida 12 yoshida futbol oʻynagan. Mahalliy taniqli mutaxassis Vano Shudra Machaidzening birinchi murabbiyi edi. Uning futbol iqtidori tez orada u oʻynagan 35-Futbol maktabining oʻgʻil bolalar jamoasida yaqqol namoyon boʻldi[27][28][29].

Klub karyerasi

tahrir

Dinamo Tbilisi

tahrir

Uning futbolchilik karerasi 1967-yilda, oʻsha paytdagi „Dinamo Tbilisi“ klubining katta murabbiyi Vyacheslav Solovyov bu ajoyib yosh oʻyinchini payqab, uni klubning zaxira jamoasiga taklif qilgan paytdan boshlandi. Machaidze birinchi oʻyinini „Dinamo“ libosida oʻtkazganida 18 yoshda edi[30]. U 1968 va 1969-yilgi mavsumlar davomida zaxirada oʻynadi va 47 oʻyinda 11 ta gol urdi. Machaidze 1968-yilning 1-iyunida Toshkentda "Dinamo" safidagi birinchi oʻyinini Sovet oliy ligasining 11-turida „ Paxtakor“ klubiga qarshi oʻyinda (0:0) ikkinchi boʻlimda oʻynagan[31].

Umarjon Rahimov, [10.09.2023 22:45] 1970-yilgi mavsumda asosiy jamoada muntazam oʻyinchiga aylandi va klub uchun 18 liga oʻyinida maydonga tushdi[32][33]. Oʻsha yili Sovet Kubogi turnirida debyutini Moskvaning „Dinamo“ jamoasiga qarshi final oʻyinida ham oʻtkazdi[34][35]. Oʻyin 1970-yili 8-avgustda Moskvadagi "Lujniki" stadionida boʻlib oʻtdi. Ushbu tarixiy oʻyinga 100 000 dan ortiq tomoshabin tashrif buyurdi. Tarixidagi eng buyuk darvozabon hisoblangan Lev Yashin uchun soʻnggi Sovet kubogi finali boʻlgan. Bu ikki jamoa oʻrtasidagi ikkinchi kubok finali edi (birinchisi ham 1937-yil 16-iyulda Moskvada boʻlib oʻtgan). Uchrashuvda maydon egalari 2:1 hisobida gʻalaba qozonishdi. Birinchi golni rossiyalik hujumchi Vladimir Eshtrekov 17-daqiqada kiritdi va bu hisob tanaffusga qadar 1:0 hisobida saqlanib qoldi. Tanaffusdan soʻng Gennadiy Yevryujixin ikkinchi boʻlimning 17-daqiqasida Moskvaning „Dinamo“ jamoasini dublga erishtirdi. Oradan 5 daqiqa oʻtib gruziyalik himoyachi Shota Xinchagashvili 67-daqiqada gol urdi – 2:1. Oʻyin oxirigacha shunday boʻldi va moskvaliklar Sovet Kubogidagi toʻrtinchi gʻalabasini nishonlashga muvaffaq boʻlishdi.

Keyingi yili Machaidze liganing barcha 30 oʻyinida qatnashdi, 5 ta gol urdi va klub bilan oʻzining birinchi ichki sharafini – Sovet Oliy Ligasi bronza medalini qoʻlga kiritdi.

Umarjon Rahimov, [10.09.2023 22:45]

Xalqaro martaba

tahrir

U murabbiy Konstantin Beskov qoʻl ostida xalqaro debyutini 1974-yil 17-aprelda xalqaro oʻrtoqlik oʻyinida, Sovet Ittifoqi Yugoslaviyani 1:0 hisobida magʻlub etganida oʻtkazdi[36][37][38]. U milliy terma jamoadagi soʻnggi oʻyinini 1979-yil 19-mayda UEFA Yevro-1980 saralashida Vengriyaga qarshi oʻtkazdi[39][40].

Karyera statistikasi

tahrir
Klub Mavsum Liga Kubok Yevropa Jami
Ishtirok Gollar Ishtirok Gollar Ishtirok Gollar Ishtirok Gollar
Dinamo Tbilisi 1968 4 0 4 0
1969 6 1 6 1
1970 18 0 5 0 23 0
1971 30 5 2 0 32 5
1972 21 2 4 0 2[41] 0 28 2
1973 30 4 4 0 6[42] 1 40 5
1974 29 7 8 2 37 9
1975 29 6 4 2 33 8
1976 25 4 5 0 4[43] 1 34 5
1977 30 3 1 0 6 0 37 3
1978 30 2 6 0 4 0 40 2
1979 34 7 8 1 4 0 46 8
1980 10 1 7 0 17 1
Jami 297 42 54 5 26 2 377 49
Paxtakor Toshkent 1980 13 1 13 1
Jami 13 1 13 1
Spartak Moskva 1981 2 0 1 0 2 0 5 0
Jami 2 0 1 0 2 0 5 0
Torpedo Kutaisi 1981 30 6 30 6
1982 15 0 3 0 18 0
Jami 45 6 3 0 48 6
Jami Jami 357 49 58 5 28 2 443 56

Xalqaro

tahrir
Sovet Ittifoqi terma jamoasi
Yil Ishtirok Gollar
1974 1 0
1975 - -
1976 2 0
1977 - -
1978 - -
1979 1 0
Jami 4 0

Yutuqlar

tahrir

Manbalar

tahrir
  1. „Profile and Statistics: Manuchar Machaidze“. worldfootball.net. — „Club matches — Champions League » Ch. League-Matches — Europa League » EL-Matches — Cup Winners Cup » CWC-Matches“. Qaraldi: 2017-yil 21-yanvar.
  2. Walsh, Kristian. „Dinamo Tbilisi 3-0 Liverpool (Dinamo win 4-2 on agg)“. The Daily Telegraph. telegraph.co.uk (2010-yil 16-iyul). Qaraldi: 2017-yil 25-yanvar. „Tbilisi - 2,320 miles. October 3, 1979. European Cup 1st round, 2nd leg. Dinamo Tbilisi 3-0 Liverpool (Dinamo win 4-2 on agg). The two-time European Cup winners exited Europe at the opening stage for the second successive season to a side playing its first ever tie in the competition. A 2-1 win at Anfield was quickly overturned in Tbilisi in front of a voiciferous and intimidating crowd reminiscent of Anfield itself. A key difference between Anfield and Tbilisi, unfortunately for the Reds, was that over 110,000 supporters were present at the Boris Paichadze National Stadium, a small portion of which decided to storm the pitch after each of Dinamo's three second-half goals. A defence including Phil Thompson and Alan Hansen were clearly shell-shocked by both the technical prowess of Dinamo and the sheer ferocity of the partisan crowd.“.
  3. [http://www.footballdatabase.eu/football.coupe.dinamo-tbilissi.hambourg-sv.35381.en.html „Dinamo Tbilisi 2–3 Hamburger Sport-Verein e.V. Umarjon Rahimov, [10.09.2023 22:45] — November 07, 1979“]. footballdatabase.eu. — „1979–80 European Cup, Second round, Boris Paichadze Dinamo Arena, Tbilisi, Georgia“. Qaraldi: 2017-yil 27-yanvar.
  4. „Profile and Statistics: Manuchar Machaidze“. footballdatabase.eu. — „All time playing Career — Season, Club, Statistics » Player's career summary — Competition, Matches“. Qaraldi: 2017-yil 26-yanvar.
  5. „Spartak Moskva 0–0 Real Madrid — March 4, 1981“. worldfootball.net. — „1980–81 European Cup, Quarter-finals, Boris Paichadze Dinamo Arena, Tbilisi, Georgia“. Qaraldi: 2017-yil 21-yanvar.
  6. „Real Madrid 2–0 Spartak Moskva — March 19, 1981“. worldfootball.net. — „1980–81 European Cup, Quarter-finals, Santiago Bernabéu, Madrid, Spain“. Qaraldi: 2017-yil 21-yanvar.
  7. „Manuchar Machaidze — Spartak Moscow“. spartakmoskva.ru. Qaraldi: 2017-yil 31-yanvar.
  8. „Manuchar Machaidze — Spartak Moscow — Profile — Club matches — Statistics“. fanat1k.ru. Qaraldi: 2017-yil 30-yanvar.
  9. „Spartak Moskva 0–0 Real Madrid — March 4, 1981. Matchday Programme“. wildstat.ru. — „1980–81 European Cup, Quarter-finals, Boris Paichadze Dinamo Arena, Tbilisi, Georgia“. Qaraldi: 2017-yil 11-yanvar.
  10. „Spartak Moskva 0–0 Real Madrid — March 4, 1981. Matchday Programme“. wildstat.ru. — „1980–81 European Cup, Quarter-finals, Boris Paichadze Dinamo Arena, Tbilisi, Georgia“. Qaraldi: 2017-yil 11-yanvar.
  11. Rainbow, Jamie. „Soviet giants have enjoyed mixed fortunes since the Iron Curtain fell“. World Soccer. worldsoccer.com (2013-yil 19-yanvar). Qaraldi: 2017-yil 29-yanvar. „The domestic football league of the old USSR was a vast, vibrant, and powerful competition, containing as it did clubs such as the Moscow giants Dynamo, Spartak, CSKA – and occasionally Torpedo – as well as influential teams from the republics, like the Dynamos of Kiev, Tbilisi, and Minsk. Evidently, the league would have been exceptionally strong and closely contested – it was so strong, in fact, that it rose to second place in UEFA’s league rankings.“.
  12. „Gocha Machaidze — Profile and Statistics“. footballfacts.ru. — „Machaidze, Gocha » Born 21 June 1950 » Profile » Soviet Top League Seasons » Club Matches » EURO-Matches » Statistics » Photogallery“. Qaraldi: 2017-yil 25-yanvar.
  13. „Dynamo (Tbilisi) 3–0 Ararat (Yerevan) — USSR Cup Final 1976“. wildstat.com. Qaraldi: 2017-yil 2-fevral.
  14. „Dinamo Tbilisi 3–0 Liverpool — October 3, 1979“. lfcineurope.com. — „1979–80 European Cup, Round: One, 2nd Leg, Boris Paichadze Dinamo Arena, Tbilisi“. Qaraldi: 2018-yil 4-iyun.
  15. „Manuchar Machaidze » Players » 1970s“. pesmitidelcalcio.com. Qaraldi: 2017-yil 16-yanvar.
  16. „Soviet Union 1978 (Championship)“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Prepared and maintained by Andrei Balitskiy and Mike Dryomin for the Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (2013-yil 11-iyul). — „Dinamo Tbilisi won the Soviet Union champions title second time in 1978. In those years glorious players were in Dinamo: D.Gogia, V.Koridze, A.Chivadze, S.Khinchagashvili, D.Mujiri, T.Kostava, N.Khizanishvili, P.Kanteladze, G.Machaidze, M.Machaidze, V.Daraselia, D.Kipiani, V.Gutsaev, R.Shengelia, R.Chelebadze.“. Qaraldi: 2017-yil 3-fevral.
  17. Rainbow, Jamie. „Georgia on my mind: Dynamo Tbilisi's golden age“. World Soccer. worldsoccer.com (2011-yil 4-iyul). Qaraldi: 2017-yil 29-yanvar. „The side hinted at what was to come with an extraordinary 4-2 aggregate victory over Liverpool the dominant team in Europe at the time in the first round of the 1979/80 European cup where a 2-1 defeat at Anfield was followed by a 3-0 win at the Boris Paichadze stadium. Although defeated by a Kevin Keegan and Felix Magath inspired Hamburg in the next round it was a glimpse of what the Georgian side were capable of.“.
  18. „Dinamo Tbilisi 3–0 Liverpool — October 3, 1979“. uefa.com. — „1979–80 European Cup, First round, Second leg — 17:00CET (19:00 local time) — Boris Paichadze Dinamo Arena, Tbilisi“. Qaraldi: 2018-yil 4-iyun.
  19. „UEFA European Cup 1979/1980 — Dinamo Tbilisi — Liverpool FC — 3rd October 1979 — Boris Paichadze National Stadium, Tbilisi“. Thewildbunch22. FRITZ THE FLOOD. Qaraldi: 2017-yil 21-yanvar.
  20. McCracken, Craig. „How Dinamo Tbilisi enthralled British football fans in the midst of the Cold War“. Guardian Sport Network. theguardian.com (2015-yil 7-sentyabr). Qaraldi: 2017-yil 25-yanvar. „By schooling Liverpool and West Ham in the art of fast, passing, composed football, the Dinamo Tbilisi side of the 1970s and 1980s captured the hearts of young British fans who were unaccustomed to watching such expressive play“.
  21. „Dinamo Tbilisi 3–0 Liverpool — October 3, 1979“. sport.de. — „Fußball > Champions League — 1979/1980 > Dinamo Tbilisi > Liverpool FC > Übersicht > Stadion: Boris Paichadze, Tbilisi > Zuschauer: 90.000 > Schiedsrichter: Heinz Aldinger“. Qaraldi: 2017-yil 4-yanvar.
  22. „Football Tournament at the Spartakiads of Peoples of the Soviet Union 1979“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Prepared and maintained by Hans Schöggl and Karel Stokkermans for the Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (2013-yil 15-avgust). — „Multi-sports event for teams from the Soviet Union, held (roughly) every four years, usually in pre-olympic years. (Below only the summer tournaments are listed; in addition seven winter spartakiads were held between 1962 and 1990, none of them featuring a football tournament.)“. Qaraldi: 2017-yil 17-yanvar.
  23. „Manuchar Machaidze — Chairman of the Subcommittee of the Committee On Education, Science and Culture“. Parliament of Georgia. Qaraldi: 2017-yil 7-yanvar.
  24. „Manuchar Machaidze. The Biographical Dictionary of Georgia“. National Parliamentary Library of Georgia. — „The Biographical Dictionary of Georgia covers biographies of people who belong to history of Georgia, who are linked with Georgia, lived in or beyond it. The project aims at publishing the biographies of outstanding Georgians“. Qaraldi: 2017-yil 31-yanvar.
  25. „Solo Exhibition by Manuchar Machaidze at the National Library of Georgia“. National Parliamentary Library of Georgia. — „Solo Exhibition by Manuchar Machaidze will be held at the Conference Hall of the National Parliamentary Library of Georgia on 16 January 2014 at 18:00.“. 2017-yil 29-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 31-yanvar.
  26. Kacharava, Gocha. „Manuchar Machaidze — Football Knight, Master, Lucky Captain“. worldsport.ge. worldsport.ge (2014-yil 24-aprel). Qaraldi: 2017-yil 30-yanvar. „Among famous captains of the team Mr. Manuchar is the only person who received honorary prize after ending Union Cup finals. Unfortunately, Shota Shavgulidze, Boris Paichadze, Avtandil Gogoberidze, Shota Iamanidze, Slava Metreveli, Murtaz Khurtsilava and Aleksandre Chivadze have not taken such honor.“.
  27. „Manuchar Machaidze: Vano Shudra was my first coach“. Ministry of Sport and Youth Affairs of Georgia. Qaraldi: 2017-yil 28-yanvar.
  28. „Shudra, Omar: Dinamo in our family (Stories about Dinamo Tbilisi players) — Tbilisi, 2012.“. National Parliamentary Library of Georgia. Qaraldi: 2017-yil 28-yanvar.
  29. „Remembering a Legend: Mikheil Meskhi“. Giorgi (Vazha) Chiaureli. Electronic Archive of Georgian Press. 2017-yil 29-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 28-yanvar.
  30. „Viacheslav Soloviov — Life years: 1925–1996 — (In Dinamo: 1967–1968) — Position: Head Coach“. fcdinamo.ge. Qaraldi: 2017-yil 9-fevral.
  31. „Pakhtakor Tashkent — Dinamo Tbilisi — 0 : 0 — 01.06.1968 — 11th round of the Soviet Top League“. footballfacts.ru. Qaraldi: 2017-yil 29-yanvar.
  32. „Dinamo Tbilisi » First Team Squad » Official Players List » Soviet Top League Seasons » Season 1970“. footballfacts.ru. Qaraldi: 2017-yil 25-yanvar.
  33. „Dinamo Tbilisi matches » Soviet Top League » Season 1970“. fc-dynamo.ru. Qaraldi: 2017-yil 22-fevral.
  34. „Dynamo Moscow 2–1 Dinamo Tbilisi » Soviet Cup Final » 1970“. footballfacts.ru. — „Luzhniki Stadium, Moscow » August 8, 1970“. Qaraldi: 2017-yil 27-yanvar.
  35. „Dynamo Moscow 2–1 Dinamo Tbilisi » Soviet Cup Final » 1970“. RSSSF. — „Vladimir Eshtrekov 17’ » Gennady Yevryuzhikhin 62’ » Shota Khinchagashvili 67’ » Att: 103,000 » Luzhniki Stadium, Moscow » August 8, 1970“. Qaraldi: 2017-yil 27-yanvar.
  36. „Yugoslavia 0–1 USSR — 17 April 1974“. International Football History and Statistics. — „International Friendly, Bilino Polje Stadium, Zenica, Attendance: 30,000“. Qaraldi: 2017-yil 23-yanvar.
  37. „Yugoslavia 0–1 USSR — April 17, 1974“. us.soccerway.com. — „International Friendly, Bilino Polje Stadium, Zenica, Attendance: 30,000“. Qaraldi: 2017-yil 23-yanvar.
  38. „Yugoslavia 0–1 USSR — April 17, 1974“. footballfacts.ru. — „International Friendly, Bilino Polje Stadium, Zenica, Attendance: 30,000“. Qaraldi: 2017-yil 24-yanvar.
  39. „USSR 2–2 Hungary — May 19, 1979“. goal.com. — „UEFA European Championship Qualification, 19 May 1979 • 15:00 • Boris Paichadzis Erovnuli Stadioni, Tbilisi • Referee: B. McGinlay • Attendance: 75174“. Qaraldi: 2017-yil 31-yanvar.
  40. „Manuchar Machaidze Club Statistics“. footballfacts.ru. Qaraldi: 2018-yil 1-yanvar.
  41. 1972–73 UEFA Cup „Dinamo Tbilisi 3–2 Twente“. UEFA. uefa.com. — „Dinamo Tbilisi 3–2 Twente (Enschede, Netherlands) — 1972–73 UEFA Cup, First round, First leg — 13/09/1972 — 16:00CET (19:00 local time) — Boris Paichadze Dinamo Arena, Tbilisi“. Qaraldi: 2017-yil 3-fevral.„Twente 2–0 Dinamo Tbilisi“. UEFA. uefa.com. — „Twente (Enschede, Netherlands) 2–0 Dinamo Tbilisi1972–73 UEFA Cup, First round, Sec. leg — 27/09/1972 — 20:00CET (20:00 local time) — Het Diekman, Enschede“. Qaraldi: 2017-yil 3-fevral.
  42. 1973–74 UEFA Cup Umarjon Rahimov, [10.09.2023 22:45] „Dinamo Tbilisi Aggregate:5–3 Slavia Sofia“. UEFA. uefa.com. — „First round – 19 September – 3 October 1973“. Qaraldi: 2017-yil 3-fevral.„Dinamo Tbilisi Aggregate:8–1 OFK Beograd“. UEFA. uefa.com. — „Second round – 24 October – 7 November 1973“. Qaraldi: 2017-yil 3-fevral.„Dinamo Tbilisi Aggregate:2–6 Tottenham Hotspur“. UEFA. uefa.com. — „Third round – 28 November – 12 December 1973“. Qaraldi: 2017-yil 3-fevral.
  43. 1976–77 UEFA Cup Winners' Cup „Dinamo Tbilisi Aggregate:3–1 Cardiff City“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. RSSSF. — „UEFA Cup Winners' Cup, First round – 15–29 September 1976“. Qaraldi: 2017-yil 3-fevral.„Dinamo Tbilisi Aggregate:1–5 MTK-VM Budapest“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. rsssf.com – Prepared and maintained by James M. Ross for the Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. — „UEFA Cup Winners' Cup, Second round – 20 October – 3 November 1976“. Qaraldi: 2017-yil 3-fevral.