Martin Van Buren
Martin Van Buren (/væn ˈbjʊərən/ van BURE-ən Maarten van Buren ⓘ; 1782-yil 5-dekabr – 1862-yil 24-iyul) – amerikalik huquqshunos, diplomat va davlat arbobi 1837-yildan 1841-yilgacha Amerika Qoʻshma Shtatlarining sakkizinchi prezidenti boʻlib ishlagan[5]. Demokratik partiyaning asosiy asoschisi, shuningdek, u Nyu-Yorkning bosh prokurori va AQSh senatori boʻlib ishlagan, keyin esa qisqa muddat Nyu-Yorkning toʻqqizinchi gubernatori boʻlib Endryu Jekson maʼmuriyatiga qoʻshilgan. Amerika Qoʻshma Shtatlarining oʻninchi davlat kotibi, Buyuk Britaniya vaziri va 1832-yilda Jeksonning chiptasi bilan saylanganidan keyin 1833-yildan 1837-yilgacha sakkizinchi vitse-prezidenti boʻlgan. Van Buren 1836-yilda boʻlingan Whig raqiblariga qarshi prezidentlik lavozimini egalladi va Van Buren 1840-yilda qayta saylanishda magʻlub boʻlib, 1844-yilda Demokratik nomzodlikni qoʻlga kirita olmadi. Keyinchalik Van Buren oʻz hayotida oqsoqol davlat arbobi va 1848-yilgi prezidentlik saylovlarida Erkin Tuproq partiyasi chiptasini boshqargan qullikka qarshi yetakchi sifatida maydonga chiqdi.
| Martin Van Buren | |
|---|---|
 Van Buren 1855-yilda | |
| 8-Amerika Qoʻshma Shtatlari Prezidenti | |
|
Mansab davri 4-mart 1837-yil – 4-mart 1841-yil | |
| Vitse-prezident | |
| Oʻtmishdoshi | Andrew Jackson |
| Vorisi | William Henry Harrison |
| 8-Amerika Qoʻshma Shtatlari Vitse-prezidenti | |
|
Mansab davri 4-mart 1833-yil – 4-mart 1837-yil | |
| Prezident | Andrew Jackson |
| Oʻtmishdoshi | John C. Calhoun |
| Vorisi | Richard Mentor Johnson |
| AQShning Birlashgan Qirollik elchisi | |
|
Mansab davri 8-avgust 1831-yil – 4-aprel 1832-yil | |
| Prezident | Andrew Jackson |
| Oʻtmishdoshi | Louis McLane |
| Vorisi | Aaron Vail |
| AQShning 10-Davlat Kotibi | |
|
Mansab davri 28-mart 1829-yil – 23-may 1831-yil | |
| Prezident | Andrew Jackson |
| Oʻtmishdoshi | Henry Clay |
| Vorisi | Edward Livingston |
| Nyu-York 9-gubernatori | |
|
Mansab davri 1-yanvar 1829-yil – 12-mart 1829-yil | |
| Oʻtmishdoshi | Nathaniel Pitcher |
| Vorisi | Enos T. Throop |
| AQSh Senatori (Nyu-York) | |
|
Mansab davri 4-mart 1821-yil – 20-dekabr 1828-yil | |
| Oʻtmishdoshi | Nathan Sanford |
| Vorisi | Charles E. Dudley |
| Nyu-Yorkning 14-prokurori | |
|
Mansab davri 17-fevral 1815-yil – 8-iyul 1819-yil | |
| Gubernator |
|
| Oʻtmishdoshi | Abraham Van Vechten |
| Vorisi | Thomas J. Oakley |
| Nyu-York Senati aʼzosi (Oʻrta tumandan) | |
|
Mansab davri 1-iyul 1813-yil – 30-iyun 1820-yil | |
| Oʻtmishdoshi | Edward Philip Livingston |
| Vorisi |
|
| Kolumbiya okrugi surrogati, Nyu-York | |
|
Mansab davri 1808-yil – 1813-yil | |
| Oʻtmishdoshi | James I. Van Alen |
| Vorisi | James Vanderpoel |
| Shaxsiy maʼlumotlari | |
| Tavalludi |
Maarten van Buren 5-dekabr 1782-yil Kinderhook, Nyu-York, Qoʻshma Shtatlar |
| Vafoti |
24-iyul 1862-yil (79 yoshda) Kinderhook, Nyu-York, Qoʻshma Shtatlar |
| Fuqaroligi |
 AQSh |
| Siyosiy partiyasi |
|
| Boʻyi | 5 fut 6 inches (1.68 m)[1] |
| Turmush oʻrtogʻi |
Hannah Hoes (turm. 1807) |
| Bolalari | 5 ta, Abram ll va Jon bilan birga |
| Ota-onasi | Abraham Van Buren |
| Kasbi |
|
| Dafn etilgan joyi | Hollandiya islohotlari cherkovi, Kinderhook |
| Imzosi |
 |
| Taxallus(lar)i | |
Van Buren Nyu-Yorkning Kinderhook shahrida tugʻilgan, u yerda aholining aksariyati gollandiyaliklar boʻlib, asosiy til sifatida golland tilida gaplashishgan; u ingliz tilini ikkinchi til sifatida bilgan yagona prezidentdir. Advokat sifatida taʼlim olgach, u Demokratik-Respublika partiyasi aʼzosi sifatida siyosatga kirdi, Nyu-York shtati Senatidan oʻrin egalladi va 1821-yilda Qoʻshma Shtatlar Senatiga saylandi. Bucktails fraksiyasi rahbari sifatida Van Buren paydo boʻlib, 1820-yillarda Nyu-Yorklik siyosatchi sifatida Albany Regency deb nomlanuvchi siyosiy mashinani yaratdi. U 1828-yilgi prezidentlik saylovlarida Endryu Jeksonning nomzodini qoʻllab-quvvatlash uchun Nyu-York gubernatori lavozimiga muvaffaqiyatli qatnashdi, lekin Jeksonning inauguratsiyasidan koʻp oʻtmay isteʼfoga chiqdi, shuning uchun u Jeksonning davlat kotibi lavozimiga tayinlanishini qabul qilishi mumkin edi. Vazirlar mahkamasida Van Buren Jeksonning asosiy maslahatchisi edi va birlashuvchi Demokratik partiyaning tashkiliy tuzilmasini qurdi. U oxir-oqibat Petticoat ishini hal qilishda yordam berish uchun isteʼfoga chiqdi va qisqa muddat Buyuk Britaniyada elchi boʻlib ishladi. Jeksonning buyrugʻiga koʻra, 1832-yilgi Demokratik Milliy Konvensiya Van Burenni vitse-prezidentlikka nomzod qilib koʻrsatdi va u Demokratik chipta orqali 1832-yilgi prezidentlik saylovlarida gʻalaba qozonganidan keyin oʻz lavozimini egalladi.
Yoshlik davri va taʼlimi
tahrir
Martin Van Buren 1782-yil 5-dekabrda Nyu-Yorkning Kinderhook shahrida Gudzon daryosi vodiysidagi Albany shahridan taxminan 20 milya (32 km) janubda tugʻilgan[6].
Uning otasi Avraam Van Buren 1631-yilda Yangi Niderlandiyaga hijrat qilgan va Manhattan orolida yer sotib olgan, asli Buurmalsen (Gollandiya) shahridan boʻlgan Kornelis Messenning avlodi edi[7]. Britaniyalik sub’ekt boʻlib tugʻilmagan AQShning birinchi prezidenti boʻlishi bilan birga Van Buren ham Britaniyalik boʻlmagan AQShning birinchi prezidenti edi; u butunlay gollandiyalik edi. Avraam Van Buren Amerika inqilobi davrida vatanparvar boʻlgan va keyinchalik Demokratik-Respublikachilar partiyasiga qoʻshilgan[8][9][10]. U Kinderhookda mehmonxona va tavernaga ega boʻlgan va bir necha yil Kinderhookning shahar kotibi boʻlib ishlagan. 1776-yilda u Kinderxuk shahridagi Mariya Xoes (yoki Goes) Van Alenga (1746—1818), shuningdek, Gollandiyalik ekstrakt va Iogannes Van Alenning bevasi (1744—1773) bilan turmush qurdi. Uning birinchi turmushidan uchta farzandi bor edi, jumladan, AQShning boʻlajak vakili Jeyms I. Van Alen. Uning ikkinchi turmushidan besh farzand koʻrdi, Martin uchinchisi edi .
Manbalar
tahrir- ↑ Widmer, Ted and Arthur M. Schlesinger, Edward L. Widmer, Martin Van Buren, Times Books, 2005, p. 2. ISBN 0-8050-6922-4
- ↑ „The Wise Guide: The Red Fox of Kinderhook“. Library of Congress (2011-yil dekabr). 2023-yil 4-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 15-iyun.
- ↑ Silbey, Joel „Martin Van Buren“. Miller Center (2016-yil 26-sentyabr). 2018-yil 15-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 15-iyun.
- ↑ Hatfield, Mark O. „Martin Van Buren (1833–1837)“, . Vice Presidents of the United States, 1789–1993, Senate Historical Office, Washington: US Government Printing Office, 1997 — 105–118-bet. OCLC 606133503. Qaraldi: 2018-yil 15-iyun.
- ↑ OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
- ↑ „Martin van Buren [1782–1862“]. New Netherland Institute.org. Albany, NY: New Netherland Institute. 2015-yil 14-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 24-fevral.
- ↑ „Our Non-Anglo-Saxon Presidents“ (2012-yil 25-iyul). 2022-yil 7-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 7-may.
- ↑ Roberts, James A.. New York in the Revolution as Colony and State. Albany: Brandow Printing Company, 1898 — 109-bet. ISBN 978-0-8063-0496-0.
- ↑ Kane, Joseph Nathan. Presidential Fact Book. Random House, 1998 — 53-bet. ISBN 978-0-375-70244-0.
- ↑ Foss, William O.. Childhoods of the American Presidents. Jefferson: McFarland Publishing, 2005 — 45-bet. ISBN 978-0-7864-2382-8.
| Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |
Havolalar
tahrir
- Amerika Qoʻshma Shtatlari Kongressi. „Martin Van Buren (id: V000009)“ (en). Biographical Directory of the United States Congress.
- Martin Van Buren: A Resource Guide (Wayback Machine saytida June 12, 2017, sanasida arxivlangan) at the Library of Congress
- The Papers of Martin Van Buren (Wayback Machine saytida April 17, 2016, sanasida arxivlangan) at Cumberland University; when completed, this website will feature 13,000 transcribed Van Burn papers.
- The American Presidency Project – The Papers of Martin Van Buren (Wayback Machine saytida August 20, 2019, sanasida arxivlangan) (Online Collection) at University of California, Santa Barbara
- American President: Martin Van Buren (1782–1862) (Wayback Machine saytida October 30, 2011, sanasida arxivlangan) at the Miller Center of Public Affairs, University of Virginia
- Inaugural Address (March 4, 1837), at the Miller Center
- Martin Van Buren National Historic Site (Lindenwald) (Wayback Machine saytida January 20, 2005, sanasida arxivlangan), National Park Service
- "Martin Van Buren". Encyclopædia Britannica. XXIV (9- nashri). 1888.
- „Life Portrait of Martin Van Buren“ (Wayback Machine saytida January 6, 2019, sanasida arxivlangan), from C-SPAN's American Presidents: Life Portraits, May 3, 1999
 |
 |