Misr kamoni

Misr kamonlari, oddiygina, bir daraxtdan yasalgan kichik ov qurolidan, murakkab (burchakli) har xil daraxtlardan yasalgan koʻrinishgacha boʻlgan maʼlum evolyutsion rivojlanish yoʻlini bosib oʻtgan.

Aravada turib otuvchi askar uchun burchakli kamon va piyoda askarlar uchun oddiy

Antik davrdagi Misr armiyasining asosiy qurollari bolta, nayza va kamonlar edi. Dastlab, kamon piyodalar tomonidan ommaviy ravishda ishlatilgan. Yangi Qirollik davrining boshidan esa, armiyada aravalar paydo boʻldi va kamon jang aravalarida jangchilarning asosiy quroliga aylandi. Odatda aravada ikki kishi — haydovchi va kamonchi boʻlgan. Aravaning yon tomoniga oʻqlari bor kamon va qalqonlar biriktirilgan. Kamonlarning koʻpchiligi oddiy edi, yaʼni ular uzunligi 1,5 m dan ortiq, bitta yogʻoch boʻlagidan iborat edi.

Tarixi

Miloddan avvalgi 2-ming yillikning 2-yarmidan Misrda turli turdagi yogʻochlardan, shox yoki suyakdan iborat va chiroyli bezatilgan murakkab kamonlar paydo boʻlgan. Ular Gʻarbiy Osiyoning „burchakli“ kamonlari deb ataladi. Bu kamon choʻzilganida uchburchak shaklini, toʻliq choʻzilganda esa yarim doira shaklini hosil qiladi. Bunday kamonlarning tasvirlari Mesopotamiya muhrlarida, Misr qabrlaridagi rasmlarda va Ossuriya monumental relyeflarida uchraydi. Koʻrinishidan, bu dizayn taxminan ikki ming yil davomida — miloddan avvalgi 2400-yildan 600-yilgacha ishlatilgan.

Bunday kamonlarni yasash jarayoni murakkabligi tufayli armiyadagi bunday kamonlarning soni oddiylarga qaraganda kamroq edi, ammo ular ancha kuchli va uzoqroqni nishonga olish imkoniga ega edi.

Burchakli kamonning choʻzilgan holati

Tabiiyki, zodagonlar bunday kamonlardan foydalanishni afzal koʻrgan. Shunday qilib, 1922-yilda Fir’avn Tutanxamon qabrini qazish paytida 32ta murakkab burchakli kamon, 14ta oddiy yogʻoch kamon va 430ta oʻq va kamon qutilari topilgan.

Burchakli kamonning dizayni silliq va aniq tortishish imkonini beradi. Yoy yelkalarining butun uzunligi boʻylab egiladi va markazdagi burchak qattiq boʻladi, shuning uchun kamon boʻshatilganda keskin silkinish boʻlmaydi. Bundan tashqari, kamonning ipini 101 sm gacha tortish mumkin va shu sababdan burchakli kamonlar miloddan avvalgi 2-ming yillikdagi oddiy kamonlarga nisbatan ancha uzoq masofaga oʻq otish imkonini bergan.

Qiziq faktlar

Amenxotep II mohir kamonchi sifatida tanilgan; faqat fir’avnning oʻzi torta oladi deb aytilgan shaxsiy kamon, egasi bilan birga Shohlar vodiysidagi KV35 qabriga dafn etilgan. Bu hikoyaga asoslanib, Gerodot tomonidan Kambiz II Efiopiya shohining kamoni ipini torta olmagani haqida hikoya paydo boʻldi.

Havolalar

• Edvard Makyuan, Robert L. Miller, Kristofer Bergman . Erta kamon dizayni va qurilishi Edvard Makyuen, Robert L. Miller, Kristofer A. Bergman erta kamon dizayni va qurilishi