Oʻrta Osiyo baqasi

Oʻrta Osiyo baqasi — Oʻrta Osiyoning togʻli hududlarida yashovchi yashil qurbaqa turkumiga mansub turi hisoblanadi. Oʻrta Osiyo baqasi, Pestsov qurbaqasi singari va boshqa jins vakillaridan farqli oʻlaroq, xromosomalarning tetraploid boʻlimiga ega. Bu tur Perrin qurbaqasi yoki Eron qurbaqasining Latasta qurbaqasi bilan duragaylanishi natijasida paydo boʻlgan, bu esa allotetraploidlanish bilan kechgan.

Tashqi koʻrinishi

U yashil qurbaqaga oʻxshaydi, lekin kichikroq oʻlchamlarga ega, kichraygan va tekislangan parotidlar (tana uzunligining beshdan bir qismidan koʻp boʻlmaydigan), qisqaroq bilak old hamda magistral va oyoq-qoʻllarda kuchli pigmentatsiyaga egadir. Barmoqlardagi artikulyar tuberkulyarlar bitta yoki ikkita boʻlishi mumkin. Oʻrta Osiyo baqalarining ayol jins toifasining uzunligi 91 mm dan kam emas. Erkak baqalari tepada monoton tarzda boʻyalgan, dogʻlar koʻpincha juda zaif ifodalangan, baʼzan esa sezilmaydigan, teri umurtqa pogʻonasi bilan tuberkulyar teriga ega, ayollarining rangi koʻproq qarama-qarshi boʻlib, kulrang-yashil yoki quyuq rangdagi kichik yoki katta dogʻlar bilan, silliq tuberkulyarli terida boʻlishadi. Umuman olganda, rang naqshlari juda oʻzgaruvchan, dogʻlar yoʻqligidan deyarli butun orqa tomonining rangi qorongʻi pigmentatsiyasida hisoblanadi. Paski tomoni sargʻish, koʻp dogʻlangan. Erkak baqalari juftlashtirilmagan ichki rezonatorga ega.

Koʻpayishi

Ularda Urugʻlanish aprel oyining oxirida sodir boʻladi. Yashil qurbaqadan farqli oʻlaroq, Oʻrta Osiyo baqasi kamroq hosildor hisoblanib, ikra 1,7 marta katta va ikkita emas, balki bir qatorda joylashgan. Turon diploid va Oʻrta Osiyo baqalarining triploid xromosomalar toʻplamiga ega boʻlgan duragaylari hosildor boʻlishi mumkin [6].

Yashash joyi

Ular qurgʻoqchil zonaning juda xilma-xil landshaftlarida, tekisliklarda ham, togʻlarda ham 400 metrdan deyarli 4000 metr balandlikda (O`sh shahri, Qirg'iziston) yashaydi va hamma joyda ochiq joylarni afzal koʻradi. Bunday baqalar turli oʻlchamdagi togʻlararo vodiylarning qumli, gil yoki toshloq tuproqli dasht, chala choʻl va cho'l hududlarida, kichik adirlarda, ko'l qirgʻoqlarida, daryo vodiylari va tekisliklarida, iliq buloqlarda, suv toshqini va baland joylarda, togʻ oʻtloqlari, butalar orasida, terak va tol yoki yongʻoq oʻrmonlarida uchraydi. Ular aholi punktlari yaqiniga va oʻsha yerning oʻziga, shu jumladan yirik shaharlarga, bogʻlarga, bogʻlarga va plantatsiyalarga joylashadi.

Turlarining sistemasi

Ilgari Oʻrta Osiyo qurbaqasi Oʻrta Osiyoda keng tarqalgan yashil qurbaqa turkimiga tegishli edi. Biroq, xromosomalar sonini oʻrganish, avval Qirgʻizistonda, keyin esa Turkmanistonda oʻtkazilgan tadqiqot shuni koʻrsatdiki, Oʻrta Osiyoning togʻli janubida qoʻsh xromosomalar toʻplamiga ega tetraploid qurbaqalar (yaʼni yashil xromosomalar kabi ikkita oʻrniga toʻrtta xromosomalar toʻplami) yashaydi. Bu tetraploid qurbaqalar Bufo danatensis nomi bilan tavsiflangan. Biroq, 19-asr oxiri va 20-asr boshlarida bir qancha shakllar tasvirlangan, ularning baʼzilari aniq tetraploidlarga tegishli. Shuning uchun, Bufo danatensis nomi faqat butun guruhning taksonomiyasi aniqlanmaguncha vaqtincha ishlatilishi mumkin. Oʻrta Osiyo qurbaqasi butun Yevroosiyoda yagona tetraploid (poliploid) amfibiya turi hisoblanadi. Uni oʻrganish evolyutsiya nazariyasi uchun katta qiziqish uygʻotadi. Togʻ etaklarida tetraploid va diploid turlarining diapazoni bir-biriga mos keladi. Bir qator joylarda steril triploid duragaylar hosil qilish bilan ularning duragaylash zonalari aniqlangan (Turkmaniston, Tojikiston, Qirg'iziston va Qozog'iston janubi-sharqida). Oʻrta Osiyo baqasi uchun ikkita kichik turni ajratish taklif qilingan: Bufo danatensis danatensis Pisanetz, 1978 va Bufo danatensis pseudoraddei Mertens, 1971, taksonomik holati noaniq, ikkinchisining nomi notoʻgʻri.