Ozarbayjon balchiqli vulkanlari
Ozarbayjon Respublikasida 700 balchiqli vulkanlaridan 300 dan ortigʻi faol[1][2]. Balchiqli vulkanlar neft va gaz konlari bilan bogʻliq. Balchiqli vulkanlari hududida gaz kondensati va neftning boy konlari topilgan[3]. Eng mashhur va eng koʻp tashrif buyuriladigan balchiqli vulkanlari Gobustan shahri yaqinida joylashgan[4].
Balchiqli vulkanlarni himoya qilish
tahrirOzarbayjon Prezidenti Ilhom Aliyevning 2007-yil 15-avgustdagi farmoniga binoan Boku va Absheron yarim orolidagi balchiqli vulkanlari guruhining Davlat tabiiy zaxirasi tashkil etildi. Davlat rahbarining buyrugʻiga binoan qoʻriqxona chegaralarini belgilash va u boʻyicha meʼyoriy hujjatlar ishlab chiqish topshirildi. Bundan tashqari, buyruqda Boku va Absheronning balchiqli vulkanlari hududida qurilish ishlarini oldini olish boʻyicha shoshilinch choralar koʻrish buyurilgan.
Tabiiy yodgorliklarni muhofaza qilish uchun vulkanlar yonida joylashgan tuman maʼmuriyati va atrof-muhit qoʻmitalari birlashtirildi. Vulkanlarga yaqinlashishda allaqachon ushbu tabiiy yodgorliklar davlat muhofazasida ekanligi va uning yonida ifloslanish, yoʻq qilish, qurilish va boshqa ishlarni bajarish qatʼiyan man etilganligi toʻgʻrisida himoya yozuvlari oʻrnatilgan[5].
Tabiiy yodgorliklar
tahrir1982-yilda Ozarbayjon Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 167-sonli qarori bilan Gobustan va Boybat Kenizdag, Ayranteken va Dashgil vulkanlariga va Lokbatan shahridagi Lokbatan vulkaniga tabiiy yodgorlik maqomi berilgan.
2007-yilda yaratilgan Boku va Absheron yarim orolining balchiqli vulkanlari guruhining Davlat tabiiy qoʻriqxonasi 52 ta balchiqli vulkanlariga davlat qoʻriqxonasi maqomi berildi.
-
„Perekshigul“ -
„dashgil“ -
„Kanizadag“ -
„Kanizadag“ -
„Garadag“
.jpg)
.jpg)
2004-yil 15-sentabrda Ozarbayjonda joylashgan dunyodagi eng katta balchiqli vulkan Ginnesning rekordlar kitobiga kirdi[6].
2009-yilda loy vulqonlari „Dunyoning yetti tabiiy moʻjizasi“ roʻyxatidan joy oldi.
Suv osti balchiqli vulkanlari
tahrirOzarbayjonda dengiz balchiq vulkanlari ham bor - Kaspiy dengizida 140 dan ortiq bunday vulqonlar mavjud. Boku arxipelagida balchiq vulkanlari faoliyati natijasida 8 ta orol paydo boʻldi.
Kelib chiqishi
tahrirBalchiqli vulkanlar hozirgi Ozarbayjon Respublikasi hududida 25 million yil oldin paydo boʻlgan.
Balchiqli vulkanlar neft va gaz konlari bilan bogʻliq. Balchiqli vulkanlar hududlarida gaz kondensati va neftning boy konlari topilgan (Lokbatan, Garadag, Oil Kamni, Mishovdag va boshqalar). Bundan tashqari, balchiqli vulkanlar tomonidan otilib chiqqan loy va suyuqlik kimyoviy va qurilish sanoati hamda farmakologiya uchun xom ashyo sifatida ishlatiladi.
Ommabop nomlari
tahrirGeografik atama - „balchiqli vulkanlar“ bilan bir qatorda, xalq ularni „yanardag“ (yonayotgan togʻ), „pilpilya“ (teras), „gaynacha“ (qaynoq suv), „bozdag“ (kulrang togʻ) deb ham ataydi.
Yana qarang
tahrirManbalar
tahrir- ↑ „Mud volcanoes, Absheron, Baku“ (inglizcha). azerbaijan24.com. 10-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-yanvar 2018-yil.
- ↑ „Mud Volcanoes“ (inglizcha). www.azconsulatela.org. 9-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-yanvar 2018-yil.
- ↑ Александр Чебан. „Грязевые вулканы Азербайджана“. livejournal.com (5-noyabr 2011-yil). Qaraldi: 28-may 2017-yil.
- ↑ „Gobustan mud volcanoes“ (inglizcha). New7Wonders of Nature (23-sentabr 2016-yil). Qaraldi: 9-yanvar 2018-yil.
- ↑ „Грязевые вулканы Азербайджана претендуют на "Семь чудес света"“. Trend.Az (23-iyul 2009-yil). Qaraldi: 29-may 2017-yil.
- ↑ Largest mud volcano