Papirus

Papirus ( qadimgi yunoncha: πάπῡρος, lotincha: papyrus ) yoki biblios ( qadimgi yunoncha: βιβλίος, lotincha: biblos ), shuningdek, harta ( qadimgi yunoncha: χάρτης, lotincha: charta ) - yozuv materiali, qadimgi davrlarda Misrda, keyinroq esa butun qadimgi dunyoda keng tarqalgan. Papirusni ishlab chiqarish uchun shu nomdagi suv-botqoq oʻsimlik ( Cyperus papyrus ) ishlatilgan. Qadimgi Oʻrta yer dengizi hududida papirus oʻsimlik Nil deltasi va Fayum vohasida, Sitsiliyada, ehtimol, Falastin va Suriyada ham oʻstirilgan. Bu oʻsimlik texnik maqsadlarda (arqonlar, boʻyra toʻqish va hatto kemalar qurish uchun), chorva ozuqasi, inson rasionida qoʻpol tola manbai sifatida, baʼzan tibbiy maqsadlarda keng qoʻllangan.

Biznes papirus ( ajralish xati ) yunoncha. Antinopolis, 5 sentyabr, 569 yil Laurenzian kutubxonasi

Puemra qabridagi bo'yalgan barelyefda papirus tayyorlash va bo'yra to'qish surati. Yangi qirollik, miloddan avvalgi 15-asr e.

Falcon-Gor mahbusni arqonda ushlab, papirus panikulalarida o'tiradi. Narmer palitrasidan relef

Ossuriya ulamolari tasvirlangan relyef chizish; biri loy planshetdan, ikkinchisi esa o'ramdan foydalanadi

7-9-asrlarning shaxsiy xati. Papirusdagi arab yozuvi, 36,19 × 48,89 sm. Los-Anjeles okrugi san'at muzeyi

Abbosiy Misrda papirus ishlab chiqarish va papirus shakllari Vizantiya anʼanalarini davom ettirdi. O‘ramning birinchi sahifasida – “protokol”da papirus davlat korxonasida ishlab chiqarilganligini tasdiqlovchi rasmiy shtamplar bo‘lgan . Yustinian qonunchiligiga koʻra (noyabr, 44, 2) har bir rasmiy hujjatda uning haqiqiyligidan dalolat beruvchi yozuv boʻlishi kerak edi . Islom davriga oid hujjatlarda arab tilida bayonnoma mavjud boʻlib, koʻpincha Qurʼon iborasi, xalifaning ismi, Misr hokimining ismi, moliya xodimining ismi turli kombinatsiyalarda boʻlgan. Baʼzan papirusning ishlab chiqarilgan yili va joyi koʻrsatilgan; bu formulalar davlat monopoliyasiga tegishli boʻlgan boshqa mahsulotlarga joylashtirilganlarga oʻxshash. Protokollar hijriy toʻrtinchi asrga qadar, yaʼni nasroniylik davrining X asriga qadar doimiy ravishda qoʻllangan. Amerikalik tadqiqotchi Mett Malchitskiyning fikriga koʻra, rasmiy hujjatlarni yuritishda protokollardan foydalanish chastotasi va xalifalikning Misr ustidan nazorat qilish darajasi oʻrtasida toʻg'ridan-toʻg'ri bogʻliqlik mavjud ( Horun ar-Rashid nomi bilan yettita protokol, oʻn bir - al-Mutavakkil - va Umaviylar xalifasi Valid ibn Abdulmalikdan oltmishdan ortiq).

Zamonaviy "papirus" va " papirologiya " atamalari yozish uchun ishlatiladigan oʻsimlik oʻsadigan joy va juda koʻp papirus matnlari topilgan hudud sifatida Misr bilan chambarchas bogʻlangan. 16-asrda Uygʻonish davridagi Yevropada shaxsiy kolleksiyalarda yunon tilidagi papiruslar boʻlgan, ammo ularning kelib chiqishi va ahamiyati zamondoshlariga maʼlum emas edi . Pliniy Elder taʼrifiga koʻra papirus texnologiyasini taxminan tiklash boʻyicha birinchi nazariy urinishlardan biri 1572 yilda Venetsiyada nemis botanigi Melhior Viland "Papirus, uchta sharh" risolasini nashr etganida qilingan edi .

Havolalar

• wikiБиблиос или папирус // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
• Владимир Беляков. „«Машина времён» доктора Рагаба“. Вокруг света (1 апреля 1994). 2016-yil 12-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 27-may.
• Rebecca Capua. „Papyrus-Making in Egypt“. The Metropolitan Museum of Art (2015-yil 1-mart). 2021-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 14-dekabr.
• „Папирус“. История книги. 2014-yil 3-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 1-sentyabr.
• Elaine A. Evans. „Papyrus: A Blessing Upon Pharaoh, Occasional Paper“. McClung Museum. University of Tennessee (2008-yil 2-sentyabr). 2016-yil 24-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 27-may.