Vikipediya

Rustam Qosimjonov

Vikipediyada shunday familiyali boshqa shaxslar haqida ham maqolalar mavjud, qarang: Qosimjonov.

Rustam Qosimjonov[lower-alpha 1] (1979-yil 5-dekabrda tugʻilgan) — oʻzbek xalqaro shaxmat grossmeysteri, FIDE tasnifiga koʻra 2004—2005-yillar davomida shaxmat boʻyicha jahon chempioni[1], 1998-yilda Osiyo chempioni boʻlgan.

Qosimjonov Rustam Mashruqovich
Қосимжонов Рустам Машруқович

Rustam Qosimjonov
Tugʻilgan sanasi: 5-dekabr 1979-yil (1979-12-05) (44 yosh)
Tugʻilgan joyi: Toshkent, Oʻzbekiston
Yashash joyi: Germaniya
Unvoni: Grossmeyster
Maksimal reytingi: 2706 (2001 yil)
Hozirgi reytingi : 2679
Mukofotlari:

Jahon chempioni (2004—2005) (FIDE tasnifi boʻyicha)
Amir Temur ordeni
FIDEdagi shaxsiy kartochkasi

Turnirdagi oʻyinlaridan tashqari, Qosimjonov uzoq vaqtdan beri Vishvanatan Ananddan keyin ikkinchi oʻrinni egallagan, jumladan 2008, 2010 va 2012-yillardagi jahon chempionati oʻyinlarida. U jahon chempionatiga nomzodlar Sergey Karyakin va Fabiano Karuana bilan ham shugʻullangan.

Hayoti va oilasi

tahrir
 
Rustam Qosimjonov 2007-yilda

Rustam Qosimjonov 1979-yil 5-dekabr kuni Toshkent shahrida tugʻilgan. Oilada Umida ismli singlisi va Xurshid ismli ukasi bor. Xotini — Firuza (gimnastikachi), ikki farzand otasi.

Faoliyati

tahrir

Rustam Qosimjonov besh yoshidab boshlab shaxmat o‘ynashni boshlagan. 1994-yilda yoshlar oʻrtasida Osiyo chempioni boʻldi[2]. 1997-yildan grossmeyster. 1998-yilda erkaklar oʻrtasidagi birinchi Osiyo chempionatida gʻolib chiqdi. 1999-yilda Yerevanda boʻlib oʻtgan yoshlar oʻrtasidagi jahon chempionatida ikkinchi oʻrinni egalladi. Essen (2001) va Pamplona (2002) dagi turnirlarda gʻolib chiqqan. 2002-yilda Haydarobodda (Hindiston) boʻlib oʻtgan vakillik turnirida Qosimjonov, Anand Vishvanatanga yutqazib, ikkinchi oʻrinni egalladi.

 
Rustam Qosimjonov O‘zbekiston pochta markasida. 2005-yil

Rustam Qosimjonov 2004-yilgi FIDE jahon chempionatida ketma ket gʻalaba boʻyicha shov-shuvga erishdi. Turnir oldidan Qosimjonovning Elo reytingi 2640 bo‘lgan va FIDE reytingida 54-o‘rinda edi. Nokautli jahon chempionati Liviya poytaxti Tripoli shahrida boʻlib oʻtdi, shuning uchun isroillik shaxmatchilar va boshqa koʻplab kuchli grossmeysterlar unda ishtirok etishmadi. Chempionat davomida Qosimjonov doimiy ravishda Vasiliy Ivanchuk (+0-0=2, qo‘shimcha o‘yinlarda 1,5:0,5), Zoltan Almashiy (+2-0=0), Aleksandr Grischuk (+1-1=0, 2:0)ni mag‘lub etdi. qoʻshimcha oʻyinlar) va Vesselina Topalova(+0-0=4, qo‘shimcha o‘yinlarda 2:0). Final bahsida Qosimjonov angliyalik grossmeyster Maykl Adamsdan 4,5:3,5 hisobida ustun keldi. Asosiy o‘yin oltita o‘yindan iborat bo‘lib, durang bilan yakunlandi — 3:3 (+2-2=2). Tezkor shaxmat bo‘yicha qo‘shimcha ikkita o‘yinda (har bir harakatdan keyin 25 daqiqa + 10 soniya) Qosimjonov birinchisida qora bilan g‘alaba qozondi, ikkinchisida durang o‘ynadi.

Qosimjonov nokaut bilan jahon chempionligini qo‘lga kiritgach, Hindistonning Pune shahrida o‘tkazilgan vakillik turnirida g‘olib chiqdi.

 
Rustam Qosimjonov

2005-yilning eng nufuzli turnirlaridan birida Ispaniyaning Linares shahrida boʻlib oʻtgan musobaqada Qosimjonov 10 ochkodan atigi 4 ochko toʻpladi va 6-7 oʻrinlarni boʻlishib oldi. Shaxmat olamidagi saʼy-harakatlarni birlashtirish jarayonida 2005-yil boshida Qosimjonov va Garri Kasparov oʻrtasidagi uchrashuv rejalashtirilgan edi, ammo duel boʻlib oʻtmadi. 2005-yilda u jahon chempionligini Veselin Topalovga boy berdi.

Rustam Qosimjonov V.Kramnik (2008), V.Topalov (2010) va B.Gelfand (2012) bilan jahon chempionatida hindistonlik grossmeysterning g‘alabasi bilan yakunlangan o‘yinlarda Vishvanatan Anandning ikkinchi murabbiyi bo‘lgan, shuningdek, S.Karyakinni zaxiraga olgan. F. Karuanaga (2016) va Magnus Karlsenga (2018) qarshi dona surgan.

Mukofotlari

tahrir

Qosimjonov Germaniya shaxmat Bundesligasida Bad Godesberg shaxmat klubida oʻynaydi. Qosimjonov turnirlarda beqaror natijalar koʻrsatmoqda. Uning reytingi hech qachon yuqori boʻlmagan. Eng yuqori Elo koeffitsienti  — 2715 — Qosimjonov 2015-yil may oyida boʻlgan. 2000-yilda „O‘zbekiston iftixori“ faxriy unvoni bilan taqdirlangan.[3]

O‘zbekiston Prezidenti Islom Karimovning 2004-yil 14-iyuldagi farmoni bilan Rustam Qosimjonov Amir Temur ordeni bilan mukofotlangan[4].

… ulkan yutug‘i — 2004-yilda shaxmat bo‘yicha jahon chempionatida g‘olib chiqqani, xalqimizga xos yuksak intellektual salohiyatni namoyon etgani Fidoyilik va iroda, Vatan nufuzi va nufuzini oshirishga, uning xalqaro maydondagi shon-shuhratini oshirishga ulkan hissa qo‘shmoqda[5]…

Ilk muvaffaqiyat

tahrir
 
Qosimjonov 1999 yil Porzda

Uning birinchi eng yaxshi natijalari 1998-yildagi Osiyo chempionatida Osiyo chempioni,[6]  1999-yilda o‘smirlar o‘rtasidagi shaxmat bo‘yicha jahon chempionatida ikkinchi oʻrin sohibi, 2001-yilda Essendagi turnirda birinchi oʻrin, 2002-yilda Pamplonada birinchi o‘rinni egallagan (ikkalasi ham asosiy turnirni yakunlaganidan keyin Viktor Bologanga qarshi blits-pley-offda g‘alaba qozongan) 3½/6), 2003-yilda Vlissingen shahrida boʻlib oʻtgan HZ shaxmat turnirida birinchi boʻlib 8/9 ball bilan, birinchi boʻlib Liviu Diter Nisipeanu bilan 2005-yilda Puneda 6/9 ball bilan, birinchi bortda bronza medalini qoʻlga kiritgan chiqish (9½/12 ball) oʻz mamlakati uchun Shaxmat Olimpiadasida va FIDEda ikkinchi oʻrinni egallagan. 2002-yilda shaxmat boʻyicha Jahon kubogi (finalda Vishvanatan Anandga yutqazgan). U ikki marta nufuzli Veyk-an-Zee turnirida o‘ynagan, biroq ikki marta ham yaxshi natija ko‘rsata olmadi: 1999-yilda u 5/13 bilan 14-o‘rinda 11-o‘rinni egallagan, 2002-yilda 4½/13 bilan 14-o‘rinda 13-o‘rinni egallagan.

FIDE shaxmat boʻyicha jahon chempioni 2004

tahrir

2004-yilda Liviya poytaxti Tripoli shahrida shaxmat bo‘yicha FIDE jahon chempionatida Qosimjonov kutilmaganda Alexandro Ramires, Ehsan Gaem Magami, Vasil Ivanchuk, Zoltan Almasi, Mixael Adams, Mixael Adams va Aleksandr Adamsga qarshi mini-o‘yinlarda g‘alaba qozonib, finalga yo‘l oldi. Chempionlik unvoni va dunyoning birinchi raqamli shaxmatchisi Garri Kasparov bilan oʻyinda toʻqnash kelish huquqi uchun oʻyinga ega boʻldi.

Chempionatning oltita o‘yindan iborat so‘nggi o‘yinida ikkala shaxmatchi ham ikkita o‘yinda g‘alaba qozonib, tezkor o‘yinlar bo‘yicha tay-brekni zarur qilib qo‘ydi. Qosimjonov birinchi oʻyinda qora donalar bilan qiyin vaziyatda qolganidan soʻng gʻalaba qozondi. Ikkinchi oʻyinda durang bilan u yangi FIDE chempioniga aylandi.[7]

Jahon chempionatining boshqa natijalari

tahrir
 
G. M. Qosimjonov

Qosimjonovning 2004-yilgi chempionlik gʻalabasi unga sakkiz oʻyinchi ishtirokidagi FIDE shaxmat boʻyicha 2005-yilgi jahon chempionatiga taklifnomani taqdim etdi va u yerda u Maykl Adams bilan 6-7-oʻrinlar uchun tenglashib oldi.

2004-yilgi chempionat ham unga FIDE shaxmat boʻyicha 2007-yilgi jahon chempionatiga nomzodlar turnirida oʻn olti oʻrindan birini qoʻlga kiritdi. Uning birinchi raunddagi raqibi Boris Gelfand edi. Ularning oʻyinida barcha oltita oddiy oʻyinda durang qayd etildi. Keyin Gelfand tezkor tay-breykda 2½-½ hisobida gʻalaba qozonib, Qosimjonovni turnirdan chiqarib yubordi.

Chempionatdan keyingi faoliyati

tahrir

U 2005-yilda Linaresda birinchi marta maydonga tushdi va 4/12 ochko bilan oxirgi oʻrinni egalladi. 2006-yilda Qosimjonov Corsica Masters turnirida gʻolib chiqdi.[8][9]

Qosimjonov 2010-yilgi Osiyo oʻyinlarida erkaklar oʻrtasidagi tezkor bahslarda oltin medalni qoʻlga kiritdi. Keyingi yili shaxmat bo‘yicha Toshkentda o‘tkazilgan ilk marotaba o‘tkazilgan Markaziy Osiyo kubogida g‘olib chiqdi.[10]

2015-yilda u Budapeshtda boʻlib oʻtgan va Judit Polgar tomonidan tashkil etilgan Global shaxmat festivalida tezkor nokaut boʻyicha Highlander Cup turnirida gʻolib chiqdi.[11]

Murabbiylik faoliyati va ikkinchi shaxmatchiv

tahrir

Qosimjonov 2008-yil oktyabr oyida Vladimir Kramnikga qarshi sobiq jahon chempioni Vishvanatan Anand uchun ikkinchi bo‘ldi, 2010-yil aprel-may oylarida Veselin Topalovga qarshi  va 2012-yil may oyida Boris Gelfandga qarshi shaxmat bo‘yicha jahon chempionligi unvonini muvaffaqiyatli himoya qilishga tayyorgarlik ko‘rish[12] va uning davomida birga ishlagan.[13]

U 2011-yilda shaxmat bo‘yicha Yevropa jamoalar chempionatida g‘olib chiqqan Germaniya terma jamoasini boshqargan.[14][15]

Qosimjonov 2014-yilgi nomzodlar turnirida Sergey Karyakinning,[16] va 2016-yilgi nomzodlar turnirida Fabiano Karuananing murabbiyi bo‘lgan.[17]  U 2018-yilgi shaxmat bo‘yicha jahon chempionati bahsida Karuananing soniyalaridan biri bo‘lgan.[18] Hozirda u hindistonlik yosh grossmeyster Arjun Erigaisi bilan shugʻullanadi. 2023-yilda bo‘lib o‘tgan Tata Steel Chess turnirida yosh grossmeyster Nodirbek Abdusattorov o‘zbekistonlik grossmeyster Qosimjonov bilan so‘nggi bir yil davomida hamkorlik qilishni boshlaganini maʼlum qildi.[19]

Oʻyin uslubi

tahrir

Turnirlarda barqaror natijalarga erisha olmasa-da, ko‘plab shaxmatchilarning fikricha, uning o‘yini juda barqaror. Shu tufayli u koʻp durang oʻyinlariga ega. U bir necha bor ketma-ket mag‘lub bo‘lsa ham, ochilishda o‘zgacha narsa o‘ylab topishga urinmaydi. U kamdan-kam xato qiladi, oʻyinni yaxshi oʻqiydi, lekin koʻpincha bu gʻalaba qozonish uchun etarli emas. Magnus Karlsenning soʻzlariga koʻra, Qosimjonov shunday shaxmatchilardan biri boʻlib, unga qarshi oʻynash doimo juda qiyin.

Mashhur oʻyinlar

tahrir

Eslatmalar

tahrir
  1. ↑ oʻzbekcha: Rustam Qosimjonov; ruscha: Рустам Касымджанов

Havolalar

tahrir

Manbalar

tahrir
  1. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :0
  2. ↑ „Asian Chess Championship“ (en). Sports Bharti. 2016-yil 15-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 28-iyun.
  3. ↑ Указ Президента Республики Узбекистан от 25 avgust 2000 года № УП-2704 «О награждении в связи с девятой годовщиной независимости Республики Узбекистан группы работников науки, здравоохранения, культуры, просвещения, средств массовой информации и общественных сфер
  4. ↑ „„Xalq so‘zi" gazetasi 2004-yil 15-iyul soni O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2004-yil 14-iyuldagi "R.Qosimjonovni «Amir Temur» ordeni bilan mukofotlash to‘g‘risida"gi Farmoni“ (http://press.natlib.uz/).
  5. ↑ Указ Президента Республики Узбекистан от 14 iyul 2004 года № УП-3462 «О награждении Касымджанова Р. орденом Амира Темура
  6. ↑ „The Week in Chess 203“. theweekinchess.com. Qaraldi: 2016-yil 31-mart.
  7. ↑ Rustam Kasimdzhanov wins FIDE title ChessBase News
  8. ↑ „Rustam Kasimdzhanov wins Corsica Masters“. ChessBase (2006-yil 9-noyabr). Qaraldi: 2011-yil 17-dekabr.
  9. ↑ Kasim vs the Accoona Toolbar — draw in New York ChessBase
  10. ↑ „Rustam Kasimdzhanov claims 1st Central Asia Chess Cup“. Chessdom (2011-yil 26-oktyabr). Qaraldi: 2015-yil 8-dekabr.
  11. ↑ Marin, Mihail „The Global Chess Festival 2015“. ChessBase (2015-yil 22-oktyabr). Qaraldi: 2015-yil 21-noyabr.
  12. ↑ „Chess News – Anand in Playchess – the helpers in Sofia“. Chessbase (2010-yil 19-may). Qaraldi: 2010-yil 19-may.
  13. ↑ „WORLD CHESS CHAMPIONSHIP MATCH“. FIDE (2012-yil 31-may). 2013-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 3-iyun.
  14. ↑ „Coach-Winner“ Rustam Kasimdzhanov to Help Karjakin In Khanty-Mansiysk (Wayback Machine saytida 2016-04-15 sanasida arxivlangan). Chess-News.ru. 2014-03-04.
  15. ↑ McGourty, Colin „Naiditsch: "I'm not afraid of anybody"“. chess24 (2015-yil 12-avgust).
  16. ↑ McGourty, Colin „Candidates, Rd 14: Sergey snatches second“. chess24 (2014-yil 30-mart). Qaraldi: 2015-yil 12-avgust.
  17. ↑ Sagar Shah. „Candidates R10: Caruana wins, joins lead“. ChessBase (2016-yil 23-mart). Qaraldi: 2016-yil 31-mart.
  18. ↑ „Kasimdzhanov: "The work of seconds usually remains invisible"“ (en). Chess News (2018-yil 9-dekabr). Qaraldi: 2019-yil 28-sentyabr.
  19. ↑ „4th Victory For Abdusattorov! Post Round 7 Interview“ (en). Youtube (2023-yil 21-yanvar). Qaraldi: 2023-yil 21-yanvar. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Rustam_Qosimjonov&oldid=5269616" dan olindi