Samofrakiyalik Nika

Samofrakiyalik Nika (miloddan avvalgi II-asr) — 1863-yil aprel oyida Fransiya konsuli va havaskor arxeolog Sharl Shampuazo tomonidan Samotrakiya orolida Buyuk xudolar ziyoratgohi hududida topilgan Nika maʼbudasining qadimgi yunon marmar haykali. Oʻsha yili haykal Fransiyaga yuborildi. Parijdagi Luvrda namoyish etilgan. Rodos maktabi ellinistik davrining qadimiy sanʼatining ajoyib asari.

Yaratilish vaqti

Haykaltarosh — Lindoslik (Rodoslik) Pifokrit. Haykalni topganlar uni miloddan avvalgi 306-yilda Makedoniya qoʻmondoni Demetriy I Poliorketning Salamisdagi dengiz jangidagi gʻalabasi sharafiga miloddan avvalgi 295-289-yillarda yasab oʻrnatilgan deb hisoblashgan. Samotraki arxeologiya muzeyi^(ingl.)oʻzb. hozir ham shu versiyani uqtiradi^[1]. Soʻnggi qazishmalarda sopol qoldiqlarni oʻrganish shuni koʻrsatadiki, garchi baʼzi olimlar eramizdan avvalgi 250 yoki 180-yillarni toʻgʻriroq deb hisoblashsa ham poydevor miloddan avvalgi 200-yillarda qurilgan^[2]. Miloddan avvalgi 200-yildan 190-yilgacha boʻlgan davr ham koʻrsatilgan^[3]. Shu bilan birga, haykal Makedoniya tangalarida aks ettirilgan va Samotrakiya orolining oʻzi ellinistik Makedoniya qirollari uchun katta ahamiyatga ega edi. Nika bagʻishlangan eng ehtimolli jang miloddan avvalgi 263-yilda Kos oroli yaqinida Antigon II Gonat va Ptolemey II oʻrtasidagi toʻqnashuvda uning flotni magʻlub etgan jangidir^[4]. Biroq, haykal Amorgos jangi xotirasiga (miloddan avvalgi 322-yil) oʻrnatilgan degan versiya ham mavjud.

Tavsifi

Haykal gʻalaba maʼbudasi Nika sharafiga va dengiz jangidagi gʻalabani xotirlash uchun yaratilgan. U dengiz ustidagi tik qoyada, harbiy kemaning tumshugʻi tasvirlangan poydevor ustida turgan. Qudratli va ulugʻvor Nika shamoldan hilpirayotgan kiyimda, toʻxtovsiz oldinga siljishda namoyon boʻladi. Yupqa shaffof xiton orqali uning goʻzal qomati koʻzga tashlanadi, bu tomoshabinni tarang va kuchli tananing ajoyib plastikligi bilan hayratda qoldiradi. Maʼbudaning ishonchli qadami va burgut qanotlarining magʻrur qoqishi quvonchli va zafarli gʻalaba tuygʻusini uygʻotadi.

Ayni paytda Samofrakiyalik Nika Luvrdagi Denon galereyasida namoyish etilmoqda. U yerda Nika „Daru zinapoyasining burilishida oʻrnatilgan boʻlib, bu uning shiddati va joʻshqinligini urgʻulaydi“^[3].

Haykal Paros marmaridan oʻyilgan, asosi (kema burni) Rodosdagi Lardos(Yunoncha)oʻzb. qishlogʻida qazib olingan kulrang marmardan ishlangan. Figuraning oʻng qanoti gipsli rekonstruksiyadir. Haykalning boshi va qoʻllari yoʻq. Keyingi qazishmalar paytida boshqa parchalar topildi: 1950-yilda Karl Lemman^(olm.)oʻzb. boshchiligidagi arxeologlar jamoasi ) haykal topilgan joy yaqinida katta tosh ostidan Nikaning oʻng qoʻlini topdi.

Manbalar

↑ Xatsfild v 1910 godu ukazal na to, chto v eto vremya ostrov podchinyalsya zleyshemu vragu Demetriya Lisimaxu, kotoriy ne mog pozvolit vozvedeniya takogo pamyatnika.
↑ Francis Haskell and Nicholas Penny. Taste and the Antique: the Lure of Classical Sculpture 1500—1900. New Haven: Yale University Press, 1981 — 333-bet. ISBN 0-300-02641-2.
↑ ^3,0 ^3,1 Janson, H. W.. History of Art, 5th edn., London: Thames & Hudson, 1995 — 157—158-bet. ISBN 0-500-23701-8.
↑ Burn, Lucilla. Hellenistic Art: From Alexander the Great to Augustus, Getty Trust Publications. Los Angeles, CA: J. Paul Getty Museum, 2005. ISBN 978-0892367764.

Havolalar

„Nika Samofrakiyskaya“ v baze dannix Luvra (fr.)
Nika Samofrakiyskaya
Opisanie statui

[1] Xatsfild v 1910 godu ukazal na to, chto v eto vremya ostrov podchinyalsya zleyshemu vragu Demetriya Lisimaxu, kotoriy ne mog pozvolit vozvedeniya takogo pamyatnika.

[2] Francis Haskell and Nicholas Penny. Taste and the Antique: the Lure of Classical Sculpture 1500—1900. New Haven: Yale University Press, 1981 — 333-bet. ISBN 0-300-02641-2.

[Janson-3] 3,0 ^3,1 Janson, H. W.. History of Art, 5th edn., London: Thames & Hudson, 1995 — 157—158-bet. ISBN 0-500-23701-8.

[4] Burn, Lucilla. Hellenistic Art: From Alexander the Great to Augustus, Getty Trust Publications. Los Angeles, CA: J. Paul Getty Museum, 2005. ISBN 978-0892367764.

[1]

[2]

[3]

[4]