rial
Saudiya riali
[[Tasvir:|300px|center]]
ISO 4217: SAR
Davlat nomi: Saudiya Arabistoni bayrogʻi Saudiya Arabistoni
Simvol: ﷼ • .ر.س • SR

Saudiya riali yoki riyali (arabcha: ريال سعوديSaudiya Arabistoni Podsholigining pul birligi. Bir rial 20 kurush (qurush) yoki 100 halolga teng.

Muomalada nominaldagi tangalar: 1, 5, 10, 25, 50, 100 halol, 1, 2 rial va 5, 10, 50, 100, 500 riallik banknotalar mavjud. Yangi nashr 2016-yilda boʻlib oʻtdi.

Tangalar

tahrir

1928-yilgacha Mariya Tereza talerlari va ingliz oltin suverenlari muomalada edi. Kumush rial 1928-yildan (19,96 g sof kumush) zarb qilinib kelinmoqda, 1936-yildan beri rial tarkibidagi kumush miqdori 10,69 g ni tashkil etgan.1960-yilgacha rial 22 ga, keyinchalik 20 kurushga boʻlingan[1]. 1952-yil 22-oktabrda Saudiya Arabistonining milliy oltin tangasi chiqarila boshlandi — Saudiya oltin suvereni tarkibi ingliz suvereniga (7,98805 g oltin) teng[2][3]. Ayni paytda (2009-yil dekabr) tangalar kundalik hayotda kam qoʻllanadi — doʻkonlardagi kassalarda xaridlarning umumiy miqdori rialgacha yaxlitlanadi.

Banknotalar

tahrir

Birinchi Saudiya banknotlari 1952-yilda ziyoratchilar uchun daromad sifatida 10 rial nominalida chiqarilgan[4]. Keyinchalik 1 va 5 rial nominalidagi banknotalar muomalaga kirdi. Keyingi yillarda beshta masala bor edi. Har bir yangi banknotda davlatning yangi saylangan qiroli tasvirlangan[5].

Birinchi banknotalar

tahrir
1953-1956-yilgi toʻplamlar
Tasvirlar Denominatsiya
(rial)
Oʻlchamlari
(mm)
Asosiy
ranglar
Tavsif yillar
ozod qilish
Old tomoni Orqa tomon Old tomoni Orqa tomon Suv belgisi
    1 127×72 jigarrang
qizil
Suvaysh kanali Saudiya Arabistoni gerbi 1956-yil
    5 156×66 koʻk kema kema 1954-yil
    10 138×66 yashil Saudiya Arabistoni gerbi Banknotning oltin tayanchi haqida arab, urdu, fors, turk va malay tillarida maʼlumot 1953-yil
    10 173×78 yashil kema Saudiya Arabistoni gerbi, nominal 1954-yil
Rasm shkalasi millimetr uchun 1,0 piksel.

1961-yilgi toʻplam

tahrir
1961-yilgi toʻplam
Tasvirlar Denominatsiya
(rial)
Oʻlchamlari
(mm)
Asosiy
ranglar
Tavsif
Old tomoni Orqa tomon Old tomoni Orqa tomon Suv belgisi
    1 128x62 jigarrang Arafat togʻi Saudiya Arabistoni gerbi Saudiya Arabistoni gerbi
    5 157×66 Moviy Masmak qal’asi
    10 165×70 Yashil Jidda porti ikkita kema bilan
    50 170×78 Pushti Neft minorasi
    100 176×86 Qizil Saudiya Arabistoni majlisi oldidagi maydon
Rasm shkalasi millimetr uchun 1,0 piksel.

1966-yilgi toʻplam

tahrir
1966-yilgi toʻplam
Tasvirlar Denominatsiya
(rial)
Oʻlchamlari
(mm)
Asosiy
ranglar
Tavsif
Old tomoni Orqa tomon Old tomoni Orqa tomon Suv belgisi
    1 128x62 binafsha Jiddadagi Saudiya Arabistoni Tashqi ishlar vazirligi binosi Saudiya Arabistoni gerbi Saudiya Arabistoni gerbi
    5 146x66 Yashil Dammamdagi aeroport Dammamdagi dengiz porti Saudiya Arabistoni gerbi
    10 158×70 Kulrang Al Haram masjidi Masjid yaqinidagi ustunlar Saudiya Arabistoni gerbi
    50 170×78 jigarrang Saudiya Arabistoni gerbi Ferma Saudiya Arabistoni gerbi
    100 176×82 Qizil Qirollik saroyi Neft sanoati Saudiya Arabistoni gerbi
Rasm shkalasi millimetr uchun 1,0 piksel.
1976-yilgi toʻplam
Tasvirlar Denominatsiya
(rial)
Oʻlchamlari
(mm)
Asosiy
ranglar
Tavsif
Old tomoni Orqa tomon Old tomoni Orqa tomon Suv belgisi
    1 130×65 jigarrang qirol Faysal II portreti,
Jabal al-Nor togʻi
Lockheed L-1011 TriStar
Dahran aeroporti
Qirol Faysal II portreti
    5 152×70 yashil qirol Faysal II portreti,
sugʻorish kanali
Jizandagi gidroelektr toʻgʻoni Qirol Faysal II portreti
    10 164×74 qizil -
binafsha
qirol Faysal II portreti,
neft platformasi
Neftni qayta ishlash zavodi Qirol Faysal II portreti
    50 176×76 toʻq yashil,
jigarrang
qirol Faysal II portreti,
Masjid an-Nabaviy
Masjid an-Nabaviy Qirol Faysal II portreti
    100 182×86 koʻk qirol Abdulaziz portreti,
Al-Haram masjidi
Al-Haram masjidi Qirol Faysal II portreti
Rasm shkalasi millimetr uchun 1,0 piksel.
1983-1984-yillar toʻplami
Tasvirlar Denominatsiya
(rial)
Oʻlchamlari
(mm)
Asosiy
ranglar
Tavsif
Old tomoni Orqa tomon Old tomoni Orqa tomon Suv belgisi
    1 134×62 Qaymoqrang Fahd va qadimiy tanga Gullar qirol Abdulaziz II portreti
    5 145×66 siyohrang Fahd kema oldida Neftni qayta ishlash zavodi qirol Abdulaziz II portreti
    10 150×68 sariq Fahd qal’a oldida palma daraxtlari qirol Abdulaziz II portreti
    50 155×70 Yashil Fahd, chapda — Qoya gumbazi Al-Aqso masjidi qirol Abdulaziz II portreti
    100 160×72 Moviy, qaymoqrang Muhammad paygʻambar masjidining bir qismi fonida Fahd Muhammad paygʻambar masjidi qirol Abdulaziz II portreti
    500 166×74 binafsha Podshoh Abdulaziz, Kaʼba Al Haram masjidi qirol Abdulaziz II portreti
Rasm shkalasi millimetr uchun 1,0 piksel.

2007-yil may oyida Saudiya Arabistoni yangi pul emissiyasini amalga oshiradi. Banknotalar 1, 5, 10, 50, 100 va 500 rial nominallarida chiqariladi. Banknotlarga qirol Abdullohning portreti joylashtirilgan. Biroq 500 riallik eski banknot o‘zgarishsiz qoladi. Yangi pullar muomalaga kiritilishi bilan eski qogʻoz pullar muomaladan chiqarilgan[6].

2007-yilgi toʻplam[7]
Rasm Denominatsiyasi (rial) Oʻlchamlari (mm) Asosiy ranglar Tavsif Ishlab chiqarilish sanasi Belgisi
Old yuzi Orqa tomoni
[1] 1 133x63 och yashil VII asr oltin dinori; Abdulloh bin Abdulaziz Al Saud Markaziy bank binosi 2007 -yil 31-dekabr Qirol Abdulla, nominal
[2] 5 145x66 binafsha neftni qayta ishlash zavodi; Abdulloh bin Abdulaziz Al Saud Al Jubail portidagi tanker va neft terminali 2007-yil iyul Qirol Abdulla, nominal
[3] 10 150x68 jigarrang Al Moraba qirollik saroyi; Abdulloh bin Abdulaziz Al Saud Abdulaziz tarixiy markazi 2007-yil iyul Qirol Abdulla, nominal
[4] 50 155x70 toʻq yashil Quddusdagi Qoya gumbazi; Abdulloh bin Abdulaziz Al Saud Quddusdagi Al-Aqso masjidi 2007-yil 21-may Qirol Abdulla, nominal
[5] 100 160x72 Qizil Masjid an-Nabaviy masjidining yashil gumbazi; Abdulloh bin Abdulaziz Al Saud Masjid an-Nabaviy 2007-yil 21-may Qirol Abdulla, nominal
[6] 500 166x74 Moviy Makkadagi Kaʼba; Abdul Aziz ibn Abdurahmon Al Saud Makkadagi Al-Haram masjidi 2007-yil sentyabr Qirol Abdulla, nominal

2016-yil 26-dekabr kuni Saudiya Arabistoni Markaziy banki qirol Salmon bin Abdulaziz as-Saud tasvirlangan banknotlarning yangi seriyasini chiqardi. Banknotlarning nominallari 2007-yil seriyasidagi nominallar bilan bir xil, 1 rial nominalining yoʻqligi bundan mustasno. 500 riallik banknotada Saudiya Arabistoni asoschisi Abdul-Aziz ibn Abdurrahmon as-Saud tasvirlangan. 2020-yil 4-oktabrda G20 ga aʼzo boʻlganlik uchun 5 riallik birinchi polimer banknot, shuningdek, 20 rial muomalaga chiqarildi[8]. 2021-yil 25-aprelda „Vision 2030“ dasturi ishga tushirilganining besh yilligi munosabati bilan 200 rial nominalli banknotalar muomalaga chiqarildi.

2016-yilgi toʻplam[9]
Rasm Denominatsiyasi (rial) Olchamlari (mm) Asosiy ranglar Tavsif Ishlab chiqarilish sanasi Belgisi
Old yuzi Teskari
[7] [8] 5 145×66 binafsha Rub al-Xali choʻlidagi neftni qayta ishlash zavodi; Qirol Salmon Gullar 2016-yil 26-dekabr Qirol Salmon, nominal
[9] 5 26-oktyabr, 2020-yil Saudiya Arabistoni gerbi
[10] [11] 10 150×68 jigarrang qal’a; Qirol Salmon Ar-Riyod panoramasi 2016-yil 26-dekabr Qirol Salmon, mazhab
[12] 20 150×68 binafsha Qirol Salmon G20 aʼzo davlatlar bilan jahon xaritasi 2016-yil 26-dekabr Qirol Salmon, nominal
[13] [14] 50 155×70 Yashil Quddusdagi Qoya gumbazi; Qirol Salmon Al-Aqsa masjidi, Quddus 2016-yil 26-dekabr Qirol Salmon, nominal
[15] [16] 100 160×72 Qizil Masjid an-Nabaviyning yashil gumbazi, Madina ; Qirol Salmon Masjid an-Nabaviy 2016-yil 26-dekabr qirol Salmon, nominal
[17] [18] 500 166×74 Moviy Kaʼba, Makka; Abdul Aziz ibn Abdurahmon Al Saud Al-Haram masjidi, Makka 2016-yil 26-dekabr Qirol Salmon, nominal

Valyuta kursi rejimi

tahrir

Milliy valyuta kursini ushlab turish uchun Saudiya Arabistoni Valyuta kengashi rejimidan foydalanadi, bu rejimda rial kursi 3,75:1 nisbatda AQSH dollariga bogʻlangan[10]. Banklardagi valyuta kurslari rasmiy kurslardan juda oz farq qiladi: sotib olish uchun 3,74 va sotish uchun taxminan 3,77[11]. 2007-yil sentyabr oyida mamlakat oʻz valyutasini dollarga bogʻlashdan voz kechish niyatida ekanligi eʼlon qilindi[12]. Lekin bu amalga oshmadi.

Manbalar

tahrir
  1. „Нумизматический словарь“. 2008-yil 26-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-aprel.
  2. „Нумизматический словарь“. 2007-yil 16-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-aprel.
  3. „Риял“. 2008-yil 16-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-aprel.
  4. „Currencies“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 28-aprel.
  5. V Saudovskoy Aravii poyavyatsya novie dengi[sayt ishlamaydi]Andoza:Недоступная ссылка
  6. „Саудовская Аравия выпускает новые банкноты“. 2008-yil 3-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 7-aprel.
  7. „The Fifth Issue“. Saudi Central Bank. 2021-yil 25-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-fevral.
  8. „Sama Introduces The Five Riyal Denomination Made Of Polymer ... And It Will Start Circulating On October 5th“. 2020-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-fevral.
  9. „Sixth Issue“. Saudi Arabian Monetary Authority. 2021-yil 1-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-fevral.
  10. „SAUDI ARABIA. Staff Report for the 2011 Article IV Consultation“ (en). International Monetary Fund. 2021-yil 14-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 24-fevral.
  11. „Главная страница сайта Al-Rajhi банка с курсами обмена валют“. 2009-yil 29-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 1-dekabr.
  12. Saudovskaya Araviya namerena otkazatsya ot privyazki svoey valyuti k dollaruAndoza:Недоступная ссылка