Som tam salati

Som tam salati ― Janubi-Sharqiy Osiyo taomidir.

Tarixi

Papayya Kolumbiya almashinuvidan keyin Malakka orqali Siamga (hozirgi Tailand) kelib qolgan. Tarixchi Sujit Vongtning soʻzlariga koʻra, som tamning asosiy tarkibiy qism sifatida papayyadan foydalanadigan varianti hozirgi Tailandning Chao Phraya tekisliklarida yashovchi etnik xitoy-laos koʻchmanchilari jamoalarida paydo boʻlgan. U yerda erta Rattanakosin davridayoq (18-asr oxiri — 19-asr boshlari) som tam nomi bilan mashhur boʻlgan. Yangi taom va papayya, 19-20-asrlarda shimoli-sharqiy temir yoʻl qurilganidan keyin bugungi shimoli-sharqiy Taylandga (Isan) tarqaldi. 1957-yilda Mitrapap yoʻli ochilgandan soʻng, u yanada mashhur boʻldi (bu yoʻl orqali papayya yangi navlari viloyatga keltirildi). Oʻshandan beri bu taom Isan mintaqasida va Laosda keng tarqaldi. Achchiq taʼmli salat xuddi shu tarzda markaziy Taylanddan Isan va Laosga tarqaldi, u yerda salatga birinchi marta chili qalampiri qoʻshilgan. Tarixdan achchiq taʼmli ziravorlar Laos va Issna oshxonasiga xos boʻlmagan^[1].

2011-yilda CNN Go maʼlumotlariga koʻra salat 46-raqam bilan dunyodagi eng mazali 50 ta taomlar roʻyxatiga kiritilgan^[2].

Tayyorlanishi

Salatni tayyorlash jarayonida hom papayyani somoncha shaklida toʻgʻralyapti

Yashil papayya qoʻlda ingichka boʻlaklarga boʻlinadi. Sharbatni siqib chiqarish uchun barcha ingredientlar loy yoki tosh hovonchada eziladi. Yumshagan guruch va pomidor bilan birga isteʼmol qilinadi. Baʼzan salatga daryo qisqichbaqalari^[3]^[4] Parathelphusinae oilasining vakillari va pla ra sousi yoki tuzlangan baliqdan tayyorlangan padek qoʻshiladi. Ular hayot uchun xavfli boʻlishi mumkin. Sababi ularning tarkibida jiddiy kasalliklarga olib keladigan mikroorganizmlar mavjud (ichak tayoqchasi, Staphylococcus aureus)^[5]. Qisqichbaqalar hom boʻlganligi sababli, Tayland va Laos hukumatlari vaqti-vaqti bilan gepatit xavfi haqida ogohlantiradilar^[6].

Taomning turli koʻrinishlarini nafaqat butun Taylandda, balki Kambodja, Vetnamda ham uchratish mumkin. Som tam salatining kelib chiqishi Laos bilan bogʻliq degan versiya mavjud^[7]^[8]. Gʻarbda u Taylandcha nomi bilan yaxshi tanilgan^[9]^[10]. Yashil papayya salatining shirin versiyasi Laos, Vetnam va Taylandda ham mavjud. Koʻpincha ezilgan yer yongʻoq solingani uchun mazali taʼmga ega boʻladi, lekin baliq sousi yoki qisqichbaqalar nisbatan kamroq qoʻshiladi.

Manbalar

↑ „′มะละกอ′มีกำเนิดจากทวีปอเมริกา มาเป็น′ส้มตำ′ เริ่มมีในบางกอก - สุวรรณภูมิในอาเซียน“ (th). Matichon (25-dekabr 2014-yil). 4-mart 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-iyul 2017-yil.
↑ CNN Go World’s 50 most delicious foods: place 46 Som tam, Thailand (Wayback Machine saytida 2011-10-08 sanasida arxivlangan) 21 July 2011. Retrieved 2011-10-11
↑ Ponchunchoovong, Samorn (2006). Species identification of Thai Rice-field Crab in the lower north-eastern region of Thailand.
↑ Species identification of Thai Rice Field Crab (Wayback Machine saytida 28-mart 2012-yil sanasida arxivlangan)
↑ Phithakpol, Bulan (1985). Phase I: Food Handling at Village and Household Levels in Thailand. Bangkok, Thailand: The Institute of Food Research and Product Development, Kasetsart University.
↑ „Clay's Kitchen : Tam Ra Ahan Thai (Thai Recipes) ตำราอาหารไทย“. panix.com. Qaraldi: 11-aprel 2015-yil.
↑ „Khe-Yo's Chef Soulayphet Schwader on Laotian Cuisine and the Perfect Bite“. seriouseats.com. Qaraldi: 11-aprel 2015-yil.
↑ Lee, Jonathan H. X., and Kathleen M. Nadeau. „Laotian Americans: Foods and Foodways.“ Encyclopedia of Asian American folklore and folklife. Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO, 2011. 733. Print
↑ „EatingAsia“. typepad.com. Qaraldi: 11-aprel 2015-yil.
↑ „The tao of papaya“. LasVegasWeekly.com (5-yanvar 2010-yil). 2017-yil 30-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-aprel 2015-yil.

Adabiyotlar

Kammings, Jo. (2000). Jahon taomlari: Tailand. Buyuk Britaniya: Lonely Planet nashriyoti. pp. 157-8. ISBN 1-86450-026-3
Uilyams, Xitoy ''va boshqalar''. (). '' Janubi-Sharqiy Osiyo poygada: kichik byudjetlarda katta sayohatlar.'' Lonely Planet. p. 31. ISBN 1-74104-164-3
Brissenden, Rozmari. (2007). Janubi-Sharqiy Osiyo taomlari: Indoneziya, Malayziyadan klassik va zamonaviy taomlar,.. Tuttle Publishing. pp. 434-439. ISBN 0-7946-0488-9
MakDermut, Nensi. (1992). Haqiqiy Tailand: Tailandning mintaqaviy taomlarining eng yaxshisi. Xronika kitoblari. pp. 121-146. ISBN 0-8118-0017-2

[1] „′มะละกอ′มีกำเนิดจากทวีปอเมริกา มาเป็น′ส้มตำ′ เริ่มมีในบางกอก - สุวรรณภูมิในอาเซียน“ (th). Matichon (25-dekabr 2014-yil). 4-mart 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-iyul 2017-yil.

[2] CNN Go World’s 50 most delicious foods: place 46 Som tam, Thailand (Wayback Machine saytida 2011-10-08 sanasida arxivlangan) 21 July 2011. Retrieved 2011-10-11

[3] Ponchunchoovong, Samorn (2006). Species identification of Thai Rice-field Crab in the lower north-eastern region of Thailand.

[4] Species identification of Thai Rice Field Crab (Wayback Machine saytida 28-mart 2012-yil sanasida arxivlangan)

[5] Phithakpol, Bulan (1985). Phase I: Food Handling at Village and Household Levels in Thailand. Bangkok, Thailand: The Institute of Food Research and Product Development, Kasetsart University.

[6] „Clay's Kitchen : Tam Ra Ahan Thai (Thai Recipes) ตำราอาหารไทย“. panix.com. Qaraldi: 11-aprel 2015-yil.

[7] „Khe-Yo's Chef Soulayphet Schwader on Laotian Cuisine and the Perfect Bite“. seriouseats.com. Qaraldi: 11-aprel 2015-yil.

[8] Lee, Jonathan H. X., and Kathleen M. Nadeau. „Laotian Americans: Foods and Foodways.“ Encyclopedia of Asian American folklore and folklife. Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO, 2011. 733. Print

[typepad.com-9] „EatingAsia“. typepad.com. Qaraldi: 11-aprel 2015-yil.

[10] „The tao of papaya“. LasVegasWeekly.com (5-yanvar 2010-yil). 2017-yil 30-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-aprel 2015-yil.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]