Vikipediya

Subramania Bharati

Subramaniya Bharathiyar (1882-yil 11-dekabr - 1921-yil 11-sentyabr) — tamil yozuvchisi, shoiri, jurnalisti, Hindiston mustaqilligi faoli, ijtimoiy islohotchi va poliglot. Xalq orasida „Mahakavi Bharathi“ („Buyuk shoir Bharathi“) nomi bilan tanilgan, u zamonaviy Tamil sheʼriyatining kashshofi boʻlgan va barcha davrlarning eng buyuk Tamil adabiy namoyandalaridan biri hisoblanadi. Uning koʻplab asarlari Hindiston Mustaqillik harakati davrida vatanparvarlikni yorituvchi olovli qoʻshiqlardan iborat edi.[1] U ayollarning ozodligi uchun, bolalar nikohiga qarshi kurashdi, kasta tizimiga keskin qarshi chiqdi, jamiyat va dinni isloh qilish tarafdori edi. U dalitlar va musulmonlar bilan ham birdam edi.[2][3]

Subramania Bharathi
Tavalludi 11-dekabr 1882-yil
Ettayapuram, Ettaiyapuram shtati, British India
Vafoti 11-sentyabr 1921-yil
Madras, Madras Presidency,
(present-day Tamil Nadu, India)
Fuqaroligi Britaniya Rojalaridan
Kasbi Jurnalist, shoir, yozuvchi, oʻqituvchi.
Turmush oʻrtogʻi Chellamma (m. 1896–1921)
Bolalari 2
Imzosi

1882-yilda Tirunelveli tumanidagi Ettayapuramda (hozirgi Thoothukudi) tugʻilgan Bharathi dastlabki maʼlumotni Tirunelveli va Varanasida olgan va koʻplab gazetalarda, jumladan, Hindu, Bala Bharata, Vijaya, Chakravarthini, Svadesamitran va Hindistonda jurnalist boʻlib ishlagan. 1908-yilda Britaniya Hindistoni hukumati Bharatini hibsga olish uchun order chiqardi va uni Pondicherriga koʻchib oʻtishga majbur qildi va u yerda 1918-yilgacha yashadi[4]

Uning tamil adabiyotiga taʼsiri ajoyibdir. Garchi u 14 ga yaqin, shu jumladan, 3 ta hind tillaridan tamoman farq qilgan chet tilini bilganligi aytiladi. Uning sevimli tili tamil tili edi. U siyosiy, ijtimoiy va maʼnaviy mavzularni yoritgan. Bharathi tomonidan yaratilgan qoʻshiqlar va sheʼrlar Tamil kinosida juda tez-tez qoʻllanadi va butun dunyo boʻylab Tamil sanʼatkorlarining adabiy va musiqiy repertuarida asosiy oʻrinni egalladi. U zamonaviy boʻsh oyat uchun yoʻl ochdi. U tamil tilining tabiati goʻzalligi haqida koʻplab kitoblar va sheʼrlar yozgan.

Hayoti

tahrir
 
Subramanya Bharathining rafiqasi Chellamma bilan surati
 
Puducherridagi Bharathiyar uyi

Bharati 1882-yil 11-dekabrda Ettayapuram qishlogʻida, Chinnasvami Subramaniya Iyer va Lakshmi Ammal xonadonida brahmanlar oilasida[5] tugʻilgan. Subramaniya, oʻzi nomiga koʻra, Tirunelvelidagi MDT Hindu kollejiga bordi. U yoshligidan musiqaga, sheʼrga moyil boʻlgan. Bharathi besh yoshida onasidan ayrilgan va otasi uning ingliz tilini oʻrganishini, arifmetikani chuqur oʻrganib, muhandis boʻlishini xohlagan. Malakali tilshunos sifatida u sanskrit, hind, telugu, ingliz, fransuz, arab tillarini yaxshi bilgan. Taxminan 11 yoshida u „Bharathi“ unvoniga sazovor boʻldi. U oʻn olti yoshida otasini yoʻqotdi, lekin undan oldin 15 yoshida yetti yoshli Chellammaga uylandi.

 
1909 - yilgi Vijaya jurnalining muqova sahifasi, avval Madras, keyin esa Pondicherry nashr etilgan. Muqovada "Ona Hindiston" (Bharat Mata) o'zining xilma-xil avlodlari va " Vande Mataram " hayqiriqlari aks ettirilgan.

1908-yilda inglizlar VO Chidambaram Pillaiga qarshi ish qoʻzgʻatdilar. Oʻsha yili Hindiston jurnalining egasi Madrasda hibsga olingan. Bharathi ham xibsga olinishi maʼlum boʻlgach, u Fransiya hukmronligi ostida boʻlgan Pondicherriga qochib ketdi.[6] U yerdan u Hindiston haftalik jurnalini, har kuni Tamil nashri boʻlgan Vijaya, ingliz oylik Bala Bharatham va Pondicherridagi mahalliy haftalik Suryodayamni tahrir qildi va nashr etdi. Inglizlar esa turli yoʻllar orqali Bharathining nashrlari tarqalishiga qarshilik qildilar. Hindiston ham, Vijaya ham 1909-yilda Hindistonda taqiqlangan edi

Surgun paytida Bharathi Mustaqillik inqilobiy harakatining boshqa koʻplab rahbarlari bilan uchrashish imkoniga ega boʻldi, masalan, Aurobindo, Lajpat Rai va VVS Aiyar, ular ham fransuzlar hudularidan boshpana soʻragan. Bharathi Aurobindoga Arya jurnalida, keyin esa Pondicherrida Karma Yogiga yordam berdi. Bu, shuningdek, Veda adabiyotini oʻrganishni boshlagan davri edi. Uning uchta eng buyuk asari: Kuyil Pattu, Panchali Sapatham va Kannan Pattu 1912-yilda yaratilgan. Shuningdek, u Veda madhiyalarini, Patanjali yoga sutrasini va Bhagavat Gitani tamil tiliga tarjima qilgan. Bharathi 1918-yil noyabr oyida Hindistonga Kuddalor yaqiniga kirdi va darhol hibsga olindi. U Cuddalor shahridagi markaziy qamoqxonada 20-noyabrdan 14-dekabrgacha uch hafta davomida hibsda saqlangan va Enni Besant va CP Ramasvami Aiyarning aralashuvidan keyin ozod qilingan. Bu davrda u qashshoqlikdan azob chekdi, natijada uning sogʻligʻi yomonlashdi. Keyingi yili, 1919-yilda Bharathi Mohandas Karamchand Gandi bilan uchrashdi. U 1920-yildan Madrasda (hozirgi Chennay) Swadesimeitranni nashr ishlarini davom ettirdi.

Vafoti

tahrir

Unga qamoqxonalar hayoti yomon taʼsir koʻrsatdi va 1920-yilga kelib, umumiy amnistiya toʻgʻrisidagi farmoyish nihoyat uning harakatlaridagi cheklovlarni olib tashlandi. U har kun boqadigan Chennay, Triplikan shahridagi Partasarati ibodatxonasida Lavanya ismli fil urib yubordi. U Lavanyaga (filga) hindiston yongʻogʻi berganida, fil Bharathiga hujum qildi. U bu voqeadan omon qolgan boʻlsa-da, bir necha oy oʻtgach, uning sogʻligʻi yomonlashdi va u 1921-yil 12-sentyabrda, tungi soat 1 larda vafot etdi. Bharathi xalq shoiri, buyuk millatparvar, atoqli ozodlik kurashchisi va ijtimoiy vizyoner hisoblangan boʻlsa-da, uning dafn marosimida bor-yoʻgʻi 14 kishi qatnashgani qayd etilgan. U Erode shahridagi Karungalpalayam kutubxonasida soʻnggi nutqini soʻzladi, u " Inson oʻlmas " mavzusiga bagʻishlangan edi.[7] Umrining soʻnggi yillari Chennai shtati Triplikan shahridagi uyda oʻtdi. Uy 1993-yilda Tamil Nadu hukumati tomonidan sotib olinib taʼmirlanganidan soʻng, Bharathi Illam (Bharathi uyi) deb nomlangan. 

Ishlar

tahrir
Subramanya Bharathi's Tamil songs.
[[:File:|]]
[[File:|220px|noicon|alt=]]
Ninnai charan adaindhen
Chinanjiru kiliye
Senthamizh naadu ennum pothinile
Aasai mugam
Faylga murojaat etishda muammo bormi? Qarang: Media.

Tamil
சக்திப் பேய் தான் தலையொடு தலைகள் முட்டிச்
சட்டச் சட சட சடவென்றுடைபடு தாளம் கொட்டி அங்கே
எத்திகினிலும் நின்விழி அனல் போய் எட்டித்
தானே எரியும் கோலம் கண்டே சாகும் காலம்
அன்னை அன்னை
ஆடுங்கூத்தை நாடச் செய்தாய் என்னை

Tamil
பட்டினில் உடையும் பஞ்சினில் ஆடையும்
பண்ணி மலைகளென வீதி குவிப்போம்
கட்டித் திரவியங்கள் கொண்டு வருவார்
காசினி வணிகருக்கு அவை கொடுப்போம்

[English Translation]
We make Dresses from Silk and Cotton
In quantities as large as mountains
They bring lot of wealth
The traders around the world,
to whom we give it (dresses)

“Hindlar boʻlingan boʻlsa ham, ular bir Onaning farzandlari, xorijliklarning aralashuvi qayerda?” degani ma’lum. 1910—1920-yillarda u kastalar boʻlmagan yangi va erkin Hindiston haqida yozgan. U Hindistonning mudofaasini mustahkamlash, uning kemalari ochiq dengizda suzib yurish, ishlab chiqarishdagi muvaffaqiyatlar va umumbashariy taʼlim haqida gapiradi. U Bengal deltasining ortiqcha suvini muhtoj hududlarga yoʻnaltirish va Shri-Lankaga koʻprik kabi ajoyib tasvirlarni davlatlar oʻrtasida baham koʻrishga chaqiradi.

Bharathi ham ochlikni yoʻq qilmoqchi edi. U „ Tani oru manithanakku unavu illayenil intha jagaththinai azhithiduvom“ deb kuyladi, tarjimasi „Birgina odam ochlikdan azob cheksa, biz butun dunyoni yoʻq qilamiz“.

Uning baʼzi sheʼrlari Jayanthasri Balakrishnan tomonidan oʻz blogida ingliz tiliga tarjima qilingan, ammo nashr etilmagan.[8]

U xudolar haqida qatʼiy fikrga ega boʻlsa-da, u Tamil Nadudagi dostonlarda va ijtimoiy tuzilmaning boshqa qismlarida tarqalgan yolgʻon hikoyalarga ham qarshi edi.

“Kuyil paattu” (“Bubul qoʻshigʻi”) da (kīīīkīāīī) (Wayback Machine saytida 5-avgust 2022-yil sanasida arxivlangan) yozadi. .

கடலினைத் தாவம் குரவும்-வங்

கனலிற் பிறந்ததர் சவவிதவ்விதழ்பபண்

வடமலை தாழ்ந்தத னாலே-தடறகில்

வந்து சமன்செயம் குடடடை முனியம்,

நதியி னளளளமுழு கிபபபய்-அந்த

நாகர் உலிலர் பாம்பின் மகளை

விதியுற வேமம் செய்த-திறல்

வீமனும் கற்பனை என்பது கண்டோம்.

ஒன்றும் றொன்றப் பழிககும்-ஒன்றி

உண்மையன் றோதிற் றொன்றபொயறபயயி

நன்று புராணங்கள் சயயதார்-அதில்

நல்ல கவிதை பலபல தந்தார்.

கவிதை மிகநல்ல தேனும்-அக்

கதைகள் பொயயெனறு தெளிவறக் கண்டட்

Dengizlarga sakraydigan maymun;

Issiq olov ichida tugʻilgan ayol;

Pastga tushganligi sababli janubga hisobni tenglashtirish uchun kelgan donishmand;

Bhima deb atalgan odam daryoga choʻkib suzdi va taqdir shohi ilonning qiziga uylandi;

Biz bularning barchasi shunchaki tasavvur ekanligini koʻrdik. .

Biri ikkinchisini ayblaydi;

Va aytingki, haqiqat faqat shu yerda, boshqasi yolgʻon;

Ular shu bilan yaxshi doston yaratdilar

Yaxshi sheʼrlar berdilar;

Sheʼrlar yaxshi boʻlsa ham;

Biz bu hikoyalar yolgʻon ekanini aniq koʻrdik;

Meros

tahrir
 
Bu Mahatma Gandining Ettayapuramda shoir Subramanya Bharathi xotirasiga yodgorlik qurishga harakat qilishni tilab, tamil tilida yozgan fotosurati.

1987-yilda Hindiston hukumati Inson resurslarini rivojlantirish vazirligi bilan birgalikda eng yuqori Milliy Subramanyam Bharati mukofotini taʼsis etdi, har yili hind adabiyotida ajoyib asar yozuvchilarni taqdirlaydi.

Xalqaro maydonda

tahrir

Bharati logotipida Bharati aks etgan Hiphop Tamizha musiqiy dueti orqali Tamil musiqa direktori Adhithya Venkatapathy tomonidan tanqidiy qabul qilindi.[9][10] Bharati tomonidan yozilgan koʻplab sheʼrlar turli Tamil filmlarida qoʻshiq shaklida ishlatilgan. AVM productions uning qoʻshiqlarini filmlarda ishlatgan birinchi kompaniya edi, Naam Iruvardan „Aaduvome Palli“ (1947) Bharathi sheʼridan ilhomlangan birinchi qoʻshiq edi.[11] Koʻpgina film nomlari uning Vallamai Tharayo (2008), Aanmai Thavarel (2011), Nayyapudai (2016), Nerkonda Paarvai (2019),[12] Soorarai Potru (2020) kabi sheʼrlaridan olingan.[13][14]

Yana qarang

tahrir

Manbalar

tahrir
  1. ↑ „Congress Veteran reenacts Bharathis escape to Pondy“. The Times of India.
  2. ↑ „Knowing Subramania Bharati beyond his turban colour“. www.telegraphindia.com. Qaraldi: 11-dekabr 2020-yil.
  3. ↑ Raman, Aroon. „All too human at the core“ (en-IN). The Hindu (21-dekabr 2009-yil). Qaraldi: 11-dekabr 2020-yil.
  4. ↑ „On the streets where Bharati walked“. The Hindu.
  5. ↑ „Why we're so turned off by Bharathiyar's saffron turban: Did the orange fall too far from the tree“ (inglizcha). Edex Live. 2023-yil 28-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 5-avgust.
  6. ↑ „Bharati's Tamil daily Vijaya traced in Paris“. The Hindu (5-dekabr 2004-yil). 21-noyabr 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan.
  7. ↑ „Last speech delivered in Erode“. The Hindu (15-aprel 2008-yil). 15-aprel 2008-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-dekabr 2013-yil.
  8. ↑ „Jayanthasri translations“. mythreyid.academia.edu. Qaraldi: 20-aprel 2017-yil.
  9. ↑ Akshaya Raju. „English Pesnalum Tamizhan Da – A Hip Hop Tamizha Exclusive“ (16-oktabr 2014-yil). 2014-yil 28-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-noyabr 2014-yil.
  10. ↑ Avinash Gopinath. „Kollywood Gets A New Music Director!“. Oneindia.in (11-noyabr 2014-yil). 21-noyabr 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-noyabr 2014-yil.
  11. ↑ „Filmy Ripples – Mahakavi Bharathiyar's works in Tamil Film Music“ (7-avgust 2017-yil). 23-dekabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-avgust 2022-yil.
  12. ↑ „Ner Konda Paarvai : Subramania Bharati's line from a poem becomes the title of Ajith-starrer“. International Business Times (5-mart 2019-yil).
  13. ↑ „Suriya 38 Title Has Bharathiyar Touch!“.
  14. ↑ „'நேர்கொண்ட பார்வை', 'சூரரைப் போற்று', 'புதுமைப் பெண்'... தமிழ் சினிமாவும் பாரதியார் ரெஃபரென்ஸும்!“.

Manba xatosi: <ref> tag with name "Gupta" defined in <references> is not used in prior text.
Manba xatosi: <ref> tag with name "Lal" defined in <references> is not used in prior text.
Manba xatosi: <ref> tag with name "life" defined in <references> is not used in prior text.
Manba xatosi: <ref> tag with name "Natarajan" defined in <references> is not used in prior text.
Manba xatosi: <ref> tag with name "Sahitya" defined in <references> is not used in prior text.

Manba xatosi: <ref> tag with name "Univ125" defined in <references> is not used in prior text.

Qoʻshimcha oʻqish

tahrir

Havolalar

tahrir 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Subramania_Bharati&oldid=5187912" dan olindi