Vikipediya

Xadicha Sulaymonova

(Sulaymonova Xadichadan yoʻnaltirildi)

Xadicha Sulaymonovna Sulaymonova (3-iyun, 1913-yil, Andijon — 26-noyabr, 1965-yil, Toshkent) — yuridik fanlar doktori (1951)[1], professor (1952)[1], Oʻzbekiston SSR Fanlar akademiyasi akademigi (1956), Oʻzbekiston SSRda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1954)[1], Oʻzbekiston SSR adliya vaziri[1], Oʻzbekiston SSR Oliy sudi raisi[1].

Xadicha Sulaymonova
Хадича Сулаймонова
Tavalludi 3-iyun 1913-yil
Andijon
Vafoti 26-noyabr 1965-yil(1965-11-26)
(52 yoshda)
Toshkent, OʻzSSR
Fuqaroligi SSSR
Sohasi jinoyat huquqi
Ish joylari OʻzSSR Adliya vazirligi, OʻzSSR Oliy Sudi
Ilmiy darajasi Yuridik fanlar doktori
Ilmiy unvoni akademik
Akademik rahbarlari SSSR Fanlar akademiyasining muxbir aʼzosi, professor A. Traynin
Mashhur ishlari OʻzSSR Adliya vaziri
Mukofotlari OʻzSSR Oliy Soveti Prezidiumining faxriy yorligʻi

Biografiyasi

tahrir

1913-yilda Andijonda tug‘ilgan[1]. 1935-yilda Jahon Obidova nomidagi Toshkent Sovet qurilishi va huquq institutining yuridik fakultetini tamomlagan[2]. 1935—1938-yillarda xalq sudyasi, Oʻzbekiston SSR Oliy sudining aʼzosi boʻlgan[2].

1938-yil sentyabrda Xadicha Moskva yuridik institutining sovet jinoyat huquqi kafedrasi aspiranturasiga o‘qishga kirdi va 1945-yil 20-iyulda "O‘zbekiston SSRning harbiy interventsiya davridagi jinoyat qonunchiligi va fuqarolar urushi " mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini himoya qildi va huquqshunoslik boʻyicha ilmiy darajaga ega boʻlgan birinchi oʻzbek ayoli boʻldi[2].

Sulaymonova 1945-yil sentyabrdan Toshkent yuridik instituti jinoyat huquqi kafedrasi dotsenti, mudiri sifatida ishlay boshladi.

1948—1950-yillarda Xadicha Sulaymonovna SSSR Fanlar akademiyasining Yuridik institutida doktorant boʻlgan. 1950-yil dekabr oyida „O‘zbekistonda sovet jinoyat huquqining paydo bo‘lishi va rivojlanishi“[2] mavzusida doktorlik dissertatsiyasini himoya qildi va 1952-yilda professor[1] unvonini oldi.

1954-yil sentyabrda Toshkent yuridik instituti rektori etib tayinlandi, shu yilning dekabr oyida Xadicha Sulaymonova O‘zbekiston SSRda xizmat ko‘rsatgan fan arbobi unvoni bilan taqdirlandi. 1955-yilda Toshkent yuridik instituti O‘rta Osiyo davlat universitetining (SAGU) yuridik fakulteti [3] etib qayta tashkil etilganidan so‘ng u jinoyat huquqi kafedrasi mudiri boʻldi[2]. 1956-yilda Xadicha Sulaymonova Fanlar akademiyasining haqiqiy aʼzosi etib saylandi[1].

1956—1958-yillarda akademik Sulaymonova O‘zbekiston SSR adliya vaziri, 1959—1964-yillarda O‘zbekiston SSR Vazirlar Soveti huzuridagi Yuridik komissiya raisi, O‘zbekiston SSR Oliy Kengashi deputati; 1964-yildan — Oʻzbekiston SSR Oliy sudi raisi sifatida faoliyat olib bordi[1].

Ilmiy-pedagogik faoliyat

tahrir

Sulaymonova O‘zbekiston SSR Fanlar akademiyasi akademigi I. M. Mo‘minov bilan birgalikda O‘zbekiston SSR Fanlar akademiyasi Prezidiumi huzuridagi huquq kafedrasi va unga kiritilgan jinoyat, fuqarolik huquqi va protsessual huquq boʻlimiga mudirlik qiladi, shuningdek, ushbu Falsafa va huquq bo‘limini Akademiyaning Falsafa va huquq institutiga aylantirish ustida ish olib borgan[4].

Akademik Sulaymonova o‘z tadqiqotlarida O‘zbekiston jinoyat huquqini rivojlantirish, davlat qurilishi va xalq xo‘jaligini boshqarishda kengashlarning rolini oshirishga katta eʼtibor beradi. Xadicha 80 dan ortiq ilmiy va ilmiy-ommabop nashrlarga, jumladan Eshonov va Oʻzbekistonning boshqa huquqshunos olimlari bilan hamkorlikda tayyorlangan 3 jildlik „Oʻzbekiston Sovet davlati va huquqi tarixi“[5], „Huquq masalalari“, „Oʻzbekiston xalq xoʻjaligini tartibga solish toʻgʻrisida“, " Kommunizmning keng qurilishi davridagi Oʻzbekiston Sovet huquqi " va shu kabi yirik asarlarga ega. Akademik Sulaymonova rahbarligida jinoyat huquqi bo‘yicha o‘zbek tilida birinchi darslik tayyorlanib nashr etilgan[1] .

X. Sulaymonova ilmiy rahbarligi ostidda fan nomzodi ilmiy darajasini olish uchun 16 ta dissertatsiya tayyorlangan va himoya qilingan[2]. Adliya vaziri va Yuridik komissiya raisi lavozimlarida ishlagan davrida O‘zbekiston SSRning sud tizimi, jinoyat, jinoyat-protsessual, fuqarolik va fuqarolik protsessual kodekslari to‘g‘risidagi yangi qonunni ishlab chiqish va qabul qilishga hissa qoʻshgan.

Uning tashabbusi bilan Adliya vazirligi huzuridagi Toshkent sud-tibbiyot ilmiy-tekshirish laboratoriyasi negizida sud ekspertizasi ilmiy tadqiqot instituti tashkil etildi (1958)

Xalqaro kongresslar va konferensiyalarda ishtirok etishi

tahrir

Sulaymonova Xorijiy mamlakatlar bilan doʻstlik va madaniy aloqalar jamiyatlari ittifoqining huquq boʻlimi vitse-prezidenti boʻlib, Sovet tinchlik qoʻmitasi va Sovet ayollari qoʻmitasi ishida faol ishtirok etgan. III Xalqaro sotsiologlar kongressi (Amsterdam, 1956), BMT II Kongressi (London, 1960), Xalqaro demokratik huquqshunoslar assotsiatsiyasi (IAUD) VII kongressi (Sofiya, 1960), Osiyo va Afrika ayollarining I konferensiyasi (Qohira, 1961), Osiyo va Afrika huquqshunoslarining xalqaro konferensiyasi (Tokio, 1961) ishtirokchisi boʻlgan. Akademik Xadicha Sulaymonovna "Zamonaviy jamiyatdagi ayol va uni ozod qilish yo'llari" mavzusida fikr almashishda ishtirok etdi (Praga, 1962) va 1964-yil yanvar oyida Seylon ayollar tashkilotining taklifiga binoan Lanka Mahila Samiti (LMS) Sovet xotin-qizlar qo'mitasi delegatsiyasi rahbari sifatida mamlakat bo'ylab sayohat qildi.

Hukumat akademik Hadicha Sulaymonovnaa Sulaymonovaning davlat, ilmiy-pedagogik va ijtimoiy faoliyatini yuqori baholadi. U "O'zbekiston SSRning xizmat ko'rsatgan fan arbobi" faxriy unvoniga sazovor bo'ldi (1954), ikki marta "Fahr nishoni" ordeni, "Buyuk Vatan urushi davridagi mehnatkash jasorati uchun" medali, O'zSSR Oliy Soveti Prezidiumining faxriy yorliqlari bilan taqdirlandi.

U 1965-yil 26-noyabrda og‘ir va uzoq davom etgan xastalikdan so‘ng vafot etdi[6][2], Chig‘atoy qabristoniga dafn qilindi.

Akademik Sulaymonova nomi sud ekspertizasi ilmiy tadqiqot institutiga va Toshkent shahrining markaziy ko‘chalaridan biriga berildi[2][1].

Asarlari

tahrir
  • Х. С. Сулайманова. Возникновение и развитие советского уголовного права в Узбекистане. Автореф. дис. ... д-ра юрид. наук. — М., 1950. — 20 с.
  • Х. С. Сулайманова. История советского государства и права Узбекистана: 1917-1924 гг. / Отв. ред.: А. Ишанов, Х. Сулайманова. — Ташкент: АН УзССР, 1960. — Т. 1. — 511 с.
  • Х. С. Сулайманова. История советского государства и права Узбекистана: 1924-1937 гг. / Отв. ред.: А. Ишанов, Х. Сулайманова. — Ташкент: АН УзССР, 1963. — Т. 2. — 825 с.
  • Х. С. Сулайманова. История советского государства и права Узбекистана: 1937-1958 гг. / Отв. ред.: А. Ишанов, Х. Сулайманова. — Ташкент: АН УзССР, 1966. — Т. 3. — 675 с.
  • Х. С. Сулайманова. Правовые вопросы регулирования народного хозяйства Узбекистана / Отв. ред.: Х. Рахманкулов, Х. Сулайманова, М. Хакимов. — Ташкент, 1967. — 315 с.
  • Х. С. Сулайманова. Собрание сочинений / Отв. ред. М. Хакимов. — Ташкент: Наука, 1967. — Т. 1—3.
  • Советское право Узбекистана в период развернутого строительства коммунизма / Отв. ред. Х. Сулайманова. — Ташкент, 1964. — 211 с.
  • Х. С. Сулайманова. Создание и развитие советского суда в Туркестанской АССР (1917 - 1924 гг.). — Ташкент: АН УзССР, 1954. — 88 с.
Maqolalari
  • Х. С. Сулайманова. Новый Уголовный кодекс Узбекской ССР. — М.: Известия, 1960. — № 6. — С. 24—27.
  • Х. С. Сулайманова. Об основных вопросах кодификации законодательства Узбекской ССР. — Ташкент: АН УзССР, 1959. — С. 11—16.

Manbalar

tahrir
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Национальная Энциклопедия Узбекистана.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Академик Хадича 1972.
  3. ↑ Toshkent. Ensiklopediya — Toshkent: "Uzbekiston milliy ensiklopediyasi. Davlat ilmiy nashriyoti, 2009. — 675 s.
  4. ↑ Академик Хадича Сулайманова.
  5. ↑ Юридическая наука в Узбекистане 1977.
  6. ↑ Некролог 1966.

Adabiyotlar

tahrir
  • Sobraniye sochineniy, t. 1—3, T., 1967— 71.
  • Hakimov M. X., Akademik Xadicha, T., 1974.
Kitoblar
Ensiklopediyalar



"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Xadicha_Sulaymonova&oldid=5286402" dan olindi