Sung Ching-ling
Sung Ching-ling (xit. an’anaviy 宋慶齡, soddalashtrilgan 宋庆龄, pinyin: Sòng Qìnglíng; 1893 — 1981) — xitoylik siyosatchi va davlat arbobi, 1968-yildan 1972-yilgacha Xitoy Xalq Respublikasi rahbari. U Xitoy Xalq Respublikasi raisining oʻrinbosari (1959—1975-yillarda), Butunxitoy xalq vakillari kengashi doimiy qoʻmitasi raisi va Xitoy Xalq Respublikasi Markaziy xalq hukumati raisi lavozimlarida faoliyat olib borgan[1][2].
Hayoti
tahrir
Sung Ching-ling xitoylik tadbirkor va metodist voiz Charli Sun oilasida tugʻilgan. U amerikalik metodist missionerlar (McTyeire qizlar maktabi) tomonidan asos solingan qizlar maktabida tahsil olgan. Sung Ching-ling oʻqishni AQShda Metodistlar cherkoviga aloqador ayollar kolleji Ueslian kollejida davom ettirgan[3].
1913-yilda Xitoyga qaytib kelgach, u Sun Yat-senning kotibi boʻlib ishlagan. 1915-yilda ota-onasining xohishiga qarshi oʻzidan 27 yosh katta Sun Yatsenga turmushga chiqdi. Toʻy Yaponiyada boʻlib oʻtgan. Sung Ching-ling 10 yil davomida uning xotini va sodiq hamrohi boʻlgan. Sung Ching-ling Gomindan va Xitoy Kommunistik partiyasi oʻrtasidagi ittifoq siyosatini qoʻllab-quvvatlagan[4].
1926-yilda Gomindanning II milliy qurultoyida Sung Ching-ling Markaziy Qoʻmita aʼzosi va ayollar sektori boshligʻi etib saylangan. 1927-yilda Gomindan va XKP oʻrtasidagi boʻlinishdan keyin, Sung Ching-ling SSSRga joʻnab ketgan[5]. 1929-yilda u Imperializmga qarshi liganing ikkinchi konferensiyasining faxriy raisi etib saylangan. 1931-yilda u Xitoyga qaytib kelgan. Sung Ching-ling xayriya sohasida ham faol ishlagan[6].
Sung Ching-ling 1932-yilda Xitoy Inson huquqlari ligasiga, 1939-yilda esa Xitoy-Yaponiya urushi paytida Sung Ching-ling Xitoy Mudofaa Ligasiga asos solgan[7].
1948-yilda u Gomindandan soʻllarning ajralib chiqishi natijasida tuzilgan kichik partiya — Gomindan inqilobiy qoʻmitasining faxriy raisi etib saylangan. Fuqarolar urushidagi kommunistik gʻalabadan keyin, u XXRda yashagan. 1951-yilda Sung Ching-ling chet ellik auditoriya uchun „China in Construction“ (keyinchalik „China Today“) oylik jurnaliga asos solgan, keyinchalik esa u jurnal muharriri boʻlgan Isroil Epshteynni jurnalga ishlashga taklif qilgan va qator munozaralar olib borgan.
1959-1975-yillarda Xitoy Xalq Respublikasi raisining oʻrinbosari, 1954-yildan esa Xitoy-Sovet doʻstlik jamiyati raisi (oʻsha paytda — faxriy rais), WFJ faxriy raisi sifatida qator izlanishlar olib borgan. Oʻlimidan sal oldin, u XKPga aʼzo boʻlgan[8][9].
1981-yil 16-mayda oʻlimidan 13 kun oldin, u Xitoy Xalq Respublikasining faxriy raisi etib saylangan[10].
Xotirasi
tahrirSung Ching-lingning vasiyatiga koʻra, Sungning hoki ota-onasining qabri (Shanxaydagi xalqaro qabriston) yoniga qoʻyilgan. Bu qabriston, keyinchalik uning sharafiga Sung Ching-ling deb oʻzgartirildi (xitoycha: língíngíngín)[11].
Sung Ching-lingning bir qancha sobiq uylari muzeyga aylantirilgan.
1918-yilda Sung va uning turmush oʻrtogʻi Sun Yat-sen Shanxaydagi fransuz konsessiyasidagi uyda yashagan. Erining oʻlimidan soʻng, Sung 1937-yilgacha u yerda yashashni davom ettirgan. Hozir bu uy Sun Yat-senning sobiq qarorgohi nomli muzeyga aylantirildi.
1948-yildan 1963-yilgacha Sung Ching-ling Shanxaydagi fransuz konsessiyasining gʻarbiy qismida yashagan. Bu bino hozir Sung Ching-ling memorial uyi hisoblanadi. Kirish eshigi yonida uning baʼzi buyumlari va fotosuratlarini oʻz ichiga olgan yodgorlik zali joylashgan. Asosiy bino va bogʻlar asl jihozlar bilan deyarli saqlanib qolgan. Garajda ikkita katta mashina bor: biri qizil bayroqli limuzin va yana bir rus mashinasi Iosif Stalin tomonidan Sungga sovgʻa qilingan.
Sung Ching-ling 1963-yilda Pekindan uy oldi va u yerda umrining oxirigacha yashagan. Uning vafotidan keyin bu joy muzey va yodgorlik sifatida Sung Ching-lingning sobiq qarorgohiga aylantirildi. Xonalar va mebellar u foydalanganidek saqlangan.
Mukofotlari
tahrir„Xalqlar oʻrtasida tinchlikni mustahkamlash uchun“ xalqaro Stalin mukofoti (1951-yil) Ilya Erenburg tomonidan taqdim etilgan[12].
Yana qarang
tahrir- Qoʻshiq opa-singillar
- Sung Ching-ling uyi (Pekin)
- Sung Ching-ling uyi (Shanxay)
Manbalar
tahrir- ↑ „宋庆龄上海出生地解谜“. news.eastday.com. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 20-oktyabr.
- ↑ „宋庆龄出生地在川沙“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 20-may.
- ↑ Coble, Parks M.. The Collapse of Nationalist China: How Chiang Kai-shek Lost China's Civil War. Cambridge New York, NY: Cambridge University Press, 2023. ISBN 978-1-009-29761-5.
- ↑ Re-encounters in China: Notes of a Journey in a Time Capsule. Routledge, July 2016. ISBN 9781315495644.
- ↑ Allen-Ebrahimian, Bethany „The Chinese Communist Party Is Still Afraid of Sun Yat-Sen's Shadow“ (2019-yil 8-mart).
- ↑ „The Guomindang (Kuomintang), the Nationalist Party of China“. www.sjsu.edu.
- ↑ „Which is Sun Yat-sen's heir - Communist Party or KMT?“. South China Morning Post (2016-yil 25-noyabr).
- ↑ Godley, Michael R. (1987). "Socialism with Chinese Characteristics: Sun Yatsen and the International Development of China". The Australian Journal of Chinese Affairs (18): 109–125. doi:10.2307/2158585. https://www.jstor.org/stable/2158585.
- ↑ https://krex.k-state.edu/dspace/bitstream/handle/2097/26100/LD2668T41966L735.pdf?sequence=1 [formatsiz URL PDF]
- ↑ Dosti, Rose. „KITCHEN MATRIARCHS : The Unsinkable Madame Wu“ (1994-yil 3-noyabr).
- ↑ Avelihiihine-Dubach, Natacha. „The Revival of the Funeral Industry in Shanghai: A Model for China“ in Invisible Population: The Place of the Dead in East-Asian Megacities, pp. 79–80. Lexington Books (Lanham), 2012.
- ↑ „Китай: управляемый тектонический сдвиг“. «Правда» (2011-yil 24-mart). 2012-yil 16-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 16-iyul.
Havolalar
tahrir- Sun Tsinlin — statya iz Baydupedii (kit.)
- China Welfare Institute — sayt organizatsii, osnovannoy Sun Tsinlin.