TAPI gaz quvuri
TAPI gaz quvuri Turkmanistondan Afgʻoniston, Pokiston va Hindistonga qurilayotgan 1735[1] km magistral gaz quvuridir. Loyiha quvvati yiliga 33 milliard kub metr gazni[2] tashish quvvatiga ega. Gaz quvurining taxminiy qiymati 8-10 milliard AQSh dollarni tashkil etadi[3]. Loyihani ishga tushirish 2017-yilga rejalashtirilgan edi[4], ammo keyinga qoldirildi.
Texnik jarayonlar
tahrirGaz quvurining umumiy uzunligi 1735 kilometrni tashkil etadi. Turkmaniston hududida — 200 km, Afgʻoniston hududida — 735 km, Pokiston hududida — 800 km. Gaz quvuri Turkmanistonning Galkinishdan Afgʻonistonning Hirot va Qandahor shaharlari orqali oʻtib, soʻnggi nuqtasi — Pokistonning Hindiston bilan chegarasidagi Fazilka aholi punktigacha boʻlgan masofani oʻz ichiga oladi[5].
Gaz quvurining quvvatini taʼminlash uchun Turkmanistondagi eng yirik Galkinish gaz koni magistral gaz quvurini gaz bilan taʼminlab beradi.
Magistral gaz quvuri 30 yillik tegishli shartnoma Turkmangaz tomonidan Hindistonning GAIL va Pokistonning Inter State Gas Systems kompaniyalari bilan tuzilgan[1][6].
Tarixi
tahrir2010-yil 11-dekabr kuni Ashxobodda loyiha ishtirokchilari Davlat rahbarlarining Sammiti boʻlib oʻtdi, uning natijasida Gaz quvuri boʻyicha doiraviy bitim va TAPI loyihasini amalga oshirish boʻyicha Turkmaniston, Afgʻoniston, Pokiston va Hindiston oʻrtasida umumiy bitim imzolandi.
2012-yil may oyida III Xalqaro gaz kongressi doirasida Turkmaniston Hindiston va Pokiston milliy kompaniyalari bilan tabiiy gazni sotish va sotib olish boʻyicha shartnomalar imzoladi.
2013-yil 9-iyul kuni Turkmangaz va Afgʻoniston gaz korporatsiyasi oʻrtasida gaz oldi-sotdi shartnomasi imzolandi.
19-noyabr kuni Ashxobodda Xalqaro neft va gaz forumi doirasida Turkmangaz, Afgʻoniston gaz korporatsiyasi, Davlatlararo gaz tizimlari cheklangan korporatsiyasi (Pokiston), GAIL oʻrtasida tranzaksiya boʻyicha maslahatchi bilan xizmat koʻrsatish shartnomasi imzolandi. Osiyo taraqqiyot banki TAPI gaz quvuri loyihasi boʻyicha tranzaksiya boʻyicha maslahatchi vazifasini bajarmoqda[7].
2015-yilning 13-dekabr kuni Turkmanistonning Mary shahrida Turkmaniston-Afgʻoniston-Pokiston-Hindiston (TAPI) yoʻnalishi boʻylab oʻtadigan gaz quvurining birinchi toshini qoʻyish marosimi boʻlib oʻtdi. Marosimda Turkmaniston prezidenti Gurbanguli Berdimuhamedov, Pokiston bosh vaziri Navoz Sharif, Afgʻoniston prezidenti Ashraf Gʻani Ahmadzay va Hindiston vitse-prezidenti Muhammad Hamid Ansoriy[8] ishtirok etdi.
2018-yilning 23-fevralida gaz quvurining Afgʻonistondagi magistral quvurning yotqizish ishlari boshlandi[9].
2018-yil 13-noyabr — TAPI konsorsiumining ijrochi direktori Muhammadmurod Amanov, Abu-Dabidagi ADIPEC xalqaro neft va gaz konferensiyasida soʻzlagan nutqida, xarajatlarni optimallashtirish orqali TAPI qiymati 10 dan 7 milliard dollarga tushirilishini aytdi. M.Amonov, shuningdek, TAPI loyihasi boʻyicha investitsiya qarori 2019-yilning birinchi yarmida qabul qilinishini maʼlum qildi[10].
2019-yil 12-mart — Islomobodda mezbon hukumat bilan TAPI Bitim imzolandi[11].
2019-yil 8-aprel — ChQPZ guruhi (Chelyabinsk quvur prokat zavodi, Rossiya) „Turkmangaz“ davlat konserniga diametri 1420 mm boʻlgan 150 ming tonnadan ortiq quvurlarni yetkazib berish boʻyicha shartnoma imzolanganligini eʼlon qildi[12].
Manbalar
tahrir- ↑ 1,0 1,1 Prezentatsiya proekta gazoprovoda TAPI sostoitsya osenyu v Singapure, Nyu-Yorke i Londone
- ↑ Gazoprovod TAPI predlojeno dostroit do Rossii cherez Kazaxstan
- ↑ „Пакистан приступит к реализации проекта ТАПИ к декабрю 2018 года“ (ru). Qaraldi: 2018-yil 15-oktyabr.
- ↑ „Туркмения, Афганистан, Пакистан и Индия эТАПИруют газ мимо России“. 2013-yil 29-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 23-oktyabr.
- ↑ „В Ашхабаде подписано очередное соглашение по строительству газопровода ТАПИ“. 2018-yil 26-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 19-noyabr.
- ↑ „Газопровод ТАПИ: кто обеспечит его безопасность?“. 2013-yil 29-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 23-oktyabr.
- ↑ „Азиатский банк развития стал транзакционным советником проекта газопровода ТАПИ“. 2015-yil 15-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 19-noyabr.
- ↑ TASS: Ekonomika i biznes — Perviy kamen v stroitelstvo gazoprovoda TAPI zalojen v turkmenskom gorode Mari
- ↑ „Стартовало строительство афганского участка газопровода ТАПИ“ (ru). Qaraldi: 2018-yil 15-oktyabr.
- ↑ Turkmenistan prodoljaet peregovori s Yevrokomissiey o vozmojnosti postavok gaza na evropeyskiy rinok — Novosti TEK na Neftegaz.RU
- ↑ V seredine oktabrya 2019 g. budet soglasovana data nachala stroitelstva pakistanskogo uchastka TAPI — Novosti TEK na Neftegaz.RU
- ↑ Chast MGP TAPI budet postroena rossiyskimi trubami — Novosti TEK na Neftegaz.RU