Tatariston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi

Tatariston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi
Татарская Автономная Советская Социалистическая Республика, tatarcha: *Татарстан Автономияле Совет Социалистик Республикасы*^[1]
Gerb;	Bayroq;
Mamlakat	СССР
Yirik shahari	Qozon
Asos solingan sanasi	1920-yilning 27-mayida
Sovet Raisi	M. Sh. Shaymiyev
Oliy Sovet Prezidiumining Raisi	M. Z. Zakiyev
Rasmiy tillar	rus, tatar
Aholi (1989)	3 637 809
Millatlar tarkibi	tatarlar, ruslar, chuvashlar va boshqalar
Maydoni	68 ming atrofida km²
Vaqt mintaqasi	MSK
Qisqacha	TASSR
Xaritada
Maʻlumotlar 1989-yilga 56°0′0″N 50°0′0″E / 56.00000°N 50.00000°E

Tatariston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi (TASSҖ, Tatarstan; eski tat. تاتارستان ئاۋتۇنۇمىەلىُ سۇۋىُت سۇتسیالىُق جۇمھوریەتىُ‎, Tatarstan Avtonomiäle Sovet Sotsialstik Cömhüriäte , ruscha: Татарская Автономная Советская Социалистическая Республика) — Rossiya Sovet Federativ Sotsialistik Respublikasi tarkibida boʻlgan avtonom respublika.

Geografiyasi

TASSR hozirgi Tatariston hududida oʻrnashgan boʻlgan.

TASSR tarkibida kirgan yerlar (%):

Inqilobdan oldingi maʼmuriy birligi↓/Yil→	1920	1921	1922	1923	1924
Qozon guberniyasining Zoʻya uyezdi	100	100	98	98	98
Qozon guberniyasining Qozon uyezdi	100	100	100	100	100
Qozon guberniyasining Layesh uyezdi	100	100	100	100	100
Qozon guberniyasining Mamadish uyezdi	100	100	100	100	100
Qozon guberniyasining Tetesh uyezdi	100	100	87	87	87
Qozon guberniyasining Shar uyezdi	4	4	5	5	5
Qozon guberniyasining Shistay uyezdi	100	100	95	95	95
Qozon guberniyasining Shuyel uyezdi	0	0	6	6	6
Qozon guberniyasining Ispas uyezdi	100	100	86	86	86
Vyatka guberniyasining Alabuga uyezdi	10	43	42	42	42
Vyatka guberniyasining Malmij uyezdi	9	9	9	9	9
Vyatka guberniyasining Sarapul uyezdi	0	3	3	3	3
Samara guberniyasining Boʻgelme uyezdi	70	70	75	75	75
Ufa guberniyasining Minzele uyezdi	100	100	100	100	100
Sibir guberniyasining Bua uyezdi	53	53	41	41	41
Simbir guberniyasi Sibir uyezdi	8	8	8	8	8

Tarix

1920-yilning martida Vladimir Lenin Moskva kremilida Borhan Mansurov, Sexibgerey Seitgʻaliyev ham boshqalar bilan Tatariston respublikasi tashkil qilish masalasi toʻgʻrisida fikrlashganlar.

TASSR Butun Rossiya markaziy boshqarma komiteti va RSFSR Xalq Komissarlar soveti qarori bilan 1920-yilning 27-mayida eʼlon etilgan.

1990-yilning 30-avgustida TASSR Yuqori Sovet „Tataristonning davlatr suverniteti toʻgʻrisida“ deklaratsiyasini qabul etdi va TASSR nomini Tatariston Sovet Sotsialistik Respublikasi — Tatariston Respublikasi nomiga oʻzgartirdilar. 1991-yilning 24-mayinda RSFSR xalq deputatlari majlisida bu nomni qabul qildilar va RSFSR Asosiy qonuniga tegishli oʻzgartirishlarni kiritdilar^[3].

Idora-yer tuzilishi

Eng boshida TASSR oʻn kantonga boʻlingan boʻlgan. Archa, Boʻgelme, Bua, Layesh, Mamadish, Minzele, Zoʻya, Ispas, Tetesh va Chistay. 1921-yilda yana uch kanton (Allabuga, Egerje va Challi) tashkil etilgan.

1924-yildan kantonlarni yoʻqga chiqarish va rayonlar bilan almashtirish jarayoni boshlangan, bu 1930-yilning 23-iyulida tugatilgan.

1940-yillar oʻrtasiga qadar rayonlar soni orta boshlangan; masalan 1948-yilda TASSR 70 rayonga va 3 respublika qaramogʻidagi shaharga boʻlingan

1950-yillar boshida Tatarston ham Boshqird MSSRining viloyatlarga boʻlish rejasi turmushga oshirila boshlandi. 1952-yilning 8-mayida TASSR ichida ikki viloyat (Qozon va Chistay) uyushtirilgan. 1953-yilning 21-fevralida Boʻgelme viloyati paydo boʻladi. Lekin Stalin oʻlimidan soʻng bu reja toʻxtatilgan ham 1953-yilning 30-aprelida barcha viloyatlar yoʻq qilindi. Bundan soʻng ham 1963-yilga qadar rayonlarni kattalash jarayoni olib borilgan.

Yana qarang

Havolalar

1920-yilning 27-mayidagi Avtonom Tatariston Sotsialistik Sovet Respublikasi toʻgʻrisida Butun Rossiya Markaziy Boshqarma Komiteti va Xalq Komissarlari Sovet dekreti^{[sayt ishlamaydi]}

Manbalar

↑ Tatariston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi — maʼlumot Katta sovet ensiklopediyasidan olindi..
↑ Конституция ТАССР от 25 июня 1937 года // Сборник законов Татарской АССР, указов Президиума Верховного Совета Татарской АССР и постановлений Совета министров Татарской АССР. — Казань: Татарское книжное издательство, 1970.
↑ http://constitution.garant.ru/history/ussr-rsfsr/1978/zakony/183124/

[bse-1] Tatariston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi — maʼlumot Katta sovet ensiklopediyasidan olindi..

[konst1937-2] Конституция ТАССР от 25 июня 1937 года // Сборник законов Татарской АССР, указов Президиума Верховного Совета Татарской АССР и постановлений Совета министров Татарской АССР. — Казань: Татарское книжное издательство, 1970.

[3] ttp://constitution.garant.ru/history/ussr-rsfsr/1978/zakony/183124/

[1]

[2]

[3]