Vikipediya

Terrorizm xavfi indeksi

Global Terrorizm Indeksi (GTI) – IEP tomonidan har yili nashr etiladigan hisobot. Uni IT-tadbirkor va IEP asoschisi Steve Killelea ishlab chiqdi. Indeks 2000-yildan buyon terrorizm asosiy global tendensiyalarini qisqacha koʻrsatadi. Dunyo mamlakatlarini terrorchilik faoliyatiga qarab tizimli ravishda reytingga kiritiladi. Indeks terrorchilik taʼsiri toʻgʻrisida aniq tasavvur yaratish, tendensiyalarni koʻrsatish, tadqiqotchilar va siyosatchilar tomonidan tahlil qilish uchun maʼlumotlar seriyasini taqdim etish uchun terrorchilik hujumlari bilan bogʻliq bir qator omillarni birlashtiradi. Bu terrorizm taʼsiri boʻyicha mamlakatlarning tartibli reytingini taqdim etish uchun tarkibiy sonni ishlab chiqaradi[1].

GTI Global Terrorism Database (GTD) dan olingan maʼlumotlarga asoslangan. GTD 190,000dan ortiq terrorchilik holatlarini kodifikatsiya qildi. Indeks 163 mamlakatni qamrab oladi, bu dunyo aholisining 99,7% ni tashkil etadi[2].

GTI Global tinchlik indeksining ekspertlar panelini maslahatlashganda ishlab chiqilgan. Ushbu maqola terrorizmning kelajagi va zarur siyosiy javoblar haqida ijobiy va amaliy munozara oʻtkazilishiga yordam berish uchun rivojlanayotgan tendensiyalarni oʻrganish va taʼminlash maqsadida amalga oshiriladi.

Metodologiya

tahrir

Terrorizmni nimani anglatishi haqida xalqaro miqyosda tan olingan yagona taʼrif mavjud emas[3]. IEP GTD mualliflari, terrorizmni oʻrganish va terrorizmga javob qaytarish milliy konsorsiumi (START) tadqiqotchilari olib borishadi. Uning maslahat kengashi tomonidan kelishilgan terminologiya va taʼriflarni qabul qilinadi. Ushbu taʼrif terrorizmning jismoniy harakatlari emas, balki uning koʻp yillar davomida jamiyatga boʻlgan psixologik taʼsiri ekanligini tan oladi.

Terrorchilik hujumi sifatida baholanishi uchun hodisa uchta mezonga javob berishi kerak:

  1. Qasddan sodir etilgan boʻlishi kerak.
  2. Muayyan darajada zoʻravonlik yoki mol-mulkka zarar yetkazish va odamlarga nisbatan zoʻravonlik.
  3. Sodir etganlar milliy qahramon boʻlmagan shaxslar boʻlishi kerak[4].

Maʼlum bir yilda mamlakat uchun GTI ballari yil davomida yuz bergan hodisalarning nisbiy taʼsirini hisobga olish uchun noyob bal tizimiga asoslanadi. Har bir mamlakatning yillik natijalarida toʻrtta koʻrsatkich hisobga olinadi:

Miqdori Ball
Jami hodisalar soni 1
Oʻlimlarning umumiy soni 3
Yovuzliklarning umumiy soni 0.5
Mol-mulk zararlari toʻgʻrisidagi chora summasi Oʻrtacha 0 dan 3 gacha

Shunday qilib, eng katta oʻlim holatiga umumiy ravishda katta oʻlchov qoʻyilmoqda. Mulkka yetkazilgan zarar chorasi bir hodisa oqibatida yetkazilgan mol-mulkka yetkazilgan zararning oʻlchanilgan doirasidan kelib chiqqan holda toʻrtta toʻplamga boʻlinadi. 1 million dollardan kam boʻlgan hodisalarga 1 million dollarga va 1 milliard dollardan ortiq miqdorda va 1 milliard dollardan ortiq miqdorda toʻlov beriladi. GTDda aksariyat hodisalar „boʻlmagan“ miqdordagi mol-mulk zararlari sifatida qayd etiladi va bu nol natija beradi, „halokatli“ hodisalar esa juda kam uchraydi.

2022-yilgi global terrorizm xavfi indeksi

tahrir
Legenda
  •   8-10 (Juda yuqori xavf)
  •   6-8 (Yuqori xavf)
  •   4-6 (Oʻrta xavf)
  •   2-4 (Past xavf)
  •   0-2 (Juda past xavf)
  •   0 (Xavf yoʻq)
2022-yilgi terrorizm xavfi indeksi[5]
# Davlat Koʻrsatkich
(2022) [6] 		Oʻzgarish
1   Afgʻoniston 9.109  
2   Iroq 8.511  
3   Somali 8.398  
4   Burkina Faso 8.270   2
5   Suriya 8.250  
6   Niger 8.233   2
7   Mali 8.152  
8   Niger 7.856   4
9   Myanma 7.830   15
10   Pokiston 7.825   2
11   Kamerun 7.432  
12   Hindiston 7.432   2
13   Mozambik 7.432   4
14   Kolumbiya 7.068  
15   Misr 6.932   2
16   Filippin 6.790   1
17   Kongo DR 6.733   5
18   Chili 6.496   5
19   Chad 6.379   3
20   Keniya 6.166   2
21   Yaman 5.870   1
22   Tailand 5.723   3
23   Turkiya 5.651   6
24   Indoneziya 5.500   4
25   Shri Lanka 5.445   4
26   Liviya 5.100   1
27   Eron 5.015  
28   AQSh 4.961   2
29   Gretsiya 4.849   10
30   Isroil 4.778   4
31   Birlashgan Qirollik 4.770  
32   Falastin 4.736   1
33   Olmoniya 4.729   1
34   Nepal 4.693   4
35   Fransiya 4.562   6
36   Tanzaniya 4.530  
37   Peru 4.471   18
38   Tunis 4.447   1
39   Jazoir 4.432   4
40   Bangladesh 4.411   1
41 Andoza:NZ 4.376   6
42   Kot-d'Ivuar 4.310   2
43   Burundi 4.271   13
44   Rossiya 4.219   6
45   Uganda 4.106   59
46   Venesuela 4.005  
47   Tojikiston 3.988   7
48   Kanada 3.882  
49   Efiopiya 3.759   7
50   Italiya 3.687   3
51   Livan 3.566   6
52   Avstriya 3.261   2
53   Benin 3.164   19
54   Saudiya Arabistoni 3.110   5
55   Ispaniya 2.861   3
56   Ekvador 2.766   2
57   Argentina 2.657   9
58   Iordaniya 2.594   5
59   Shveysariya 2.522   3
60   Avstraliya 2.438   2
61   Meksika 2.428   4
62   Ukraina 2.304   3
63   Malayziya 2.247   2
64   Paragvay 2.194   4
65   Bahrayn 2.145   2
66   Niderlandiya 2.077   7
67   Xitoy 1.863   3
68   Belgiya 1.745   17
69   Shvetsiya 1.660   2
70   Senegal 1.580   2
71   Yaponiya 1.460   1
72   Urugvay 1.322   1
73   Ruanda 1.243   3
74   Janubiy Afrika Respublikasi 1.243   3
75   Togo 1.243   31
76   Marokash 1.156   2
77   Norvegiya 1.109   2
78   Irlandiya 1.060   2
79   Ruminiya 1.060   3
80   Finlandiya 1.007   2
81   Braziliya 0.951   2
82   Kipr 0.922   2
83   Litva 0.827   2
84   Mavritaniya 0.509   3
85   Vyetnam 0.407   3
86   Angola 0.291   3
87   Chexiya 0.291   3
88   Daniya 0.291   3
89   Gabon 0.291   3
90   Kosovo 0.291  
91   Sudan 0.291   3
92   Tayvan 0.227   4
93   Albaniya 0.000  
94   Armaniston 0.000   6
95   Ozarbayjon 0.000   6
96   Belarus 0.000  
97   Butan 0.000  
98   Boliviya 0.000  
99   Bosniya va Gertsogovina 0.000  
100   Botsvana 0.000  
101   Bolgariya 0.000  
102   Kambodja 0.000  
103   Markaziy Afrika Respublikasi 0.000   28
104   Kosta Rika 0.000  
105   Xorvatiya 0.000  
106   Kuba 0.000  
107   Jibuti 0.000  
108   Dominikan Respublikasi 0.000  
109   Salvador 0.000  
110   Ekvatorial Gvineya 0.000  
111   Eritreya 0.000  
112   Estoniya 0.000  
113   Gruziya 0.000   1
114   Gana 0.000  
115   Gvatemala 0.000  
116   Gvineya 0.000  
117   Gvineya-Bisau 0.000  
118   Gayana 0.000  
119   Gaiti 0.000  
120   Gonduras 0.000  
121   Vengriya 0.000   4
122   Islandiya 0.000  
123   Yamayka 0.000  
124   Qozogʻiston 0.000   18
125   Quvayt 0.000   6
126   Qirgʻiziston 0.000   1
127   Laos 0.000   22
128   Latviya 0.000  
129   Lesoto 0.000  
130   Liberiya 0.000  
131   Shimoliy Makedoniya 0.000  
132   Madagaskar 0.000   24
133   Malavi 0.000  
134   Mavrikiy 0.000   6
135 Andoza:MLD 0.000   6
136   Mongoliya 0.000  
137   Chernogoriya 0.000  
138   Namibiya 0.000  
139   Nikaragua 0.000  
140   KXDR 0.000  
141   Ummon 0.000  
142   Panama 0.000  
143   Papua Yangi Gvineya 0.000  
144   Polsha 0.000   5
145   Portugaliya 0.000  
146   Qatar 0.000  
147   Kongo Respublikasi 0.000  
148   Serbiya 0.000  
149   Syerra Leone 0.000  
150   Singapur 0.000  
151   Slovakiya 0.000  
152   Sloveniya 0.000  
153   Koreya Respublikasi 0.000  
154   Janubiy Sudan 0.000  
155   Esvatini 0.000  
156   Gambiya 0.000  
157   Sharqiy Timor 0.000  
158   Trinidad va Tobago 0.000  
159   Turkmaniston 0.000  
160   Birlashgan Arab Amirliklari 0.000  
161   Oʻzbekiston 0.000  
162   Zambiya 0.000  
163   Zimbabve 0.000  

Global terrorizm indeksi (2015)

tahrir
#[7][8] Davlat Xavf darajasi Oʻzgarish
(2013-2014 yillarga nisbatan)
1   Iroq 10   0.406
2   Afgʻoniston 9.233   0.238
3   Nigeriya 9.213   1.018
4   Pokiston 9.065   −0.009
5   Suriya 8.108   0.358
6   Hindiston 7.747   0.046
7   Yaman 7.642   0.486
8   Somali 7.6   0.48
9   Liviya 7.29   0.966
10   Tailand 7.279   0.096
11   Filippin 7.27   0.073
12   Ukraina 7.2   4.059
13   Misr 6.813   0.475
14   Markaziy Afrika Respublikasi 6.721   1.638
15   Janubiy Sudan 6.712   1.392
16   Sudan 6.686   0.988
17   Kolumbiya 6.662   0.218
18   Keniya 6.66   0.362
19   Kongo Respublikasi 6.487   0.733
20   Kamerun 6.466   4.945
21   Livan 6.376   0.17
22   Xitoy 6.294   1.212
23   Rossiya 6.207   −0.432
24   Isroil 6.034   1.118
25   Bangladesh 5.921   0.448
26   Mali 5.871   0.683
27   Turkiya 5.737   −0.144
28   Birlashgan Qirollik 5.613   0.162
29   Gretsiya 4.976   −0.259
30   Uganda 4.894   2.133
31   Bahrayn 4.871   0.198
32   Nepal 4.791   −0.643
33   Indoneziya 4.755   −0.021
34   Jazoir 4.75   −0.635
35   AQSh 4.613   −0.055
36   Fransiya 4.553   −0.331
37   Mozambik 4.386   0.278
38   Janubiy Afrika Respublikasi 4.231   0.707
39   Eron 4.222   −0.439
40   Paragvay 4.094   0.391
41   Myanma 4.08   −0.275
42   Shri Lanka 4.077   0.004
43   Saudiya Arabistoni 4.006   1.234
44   Meksika 3.985   −0.524
45   Tanzaniya 3.979   0.356
46   Chili 3.969   0.797
47   Tunis 3.697   0.145
48   Irlandiya 3.663   0.487
49   Malayziya 3.579   0.056
50   Efiopiya 3.544   −0.085
51   Niger 3.485   0.767
52   Senegal 3.467   −0.067
53   Olmoniya 3.442   1.676
54   Italiya 3.364   0.483
55   Burundi 3.342   −0.506
56   Ruanda 3.334   −0.476
57   Peru 3.316   0.051
58   Kot-d'Ivuar 3.141   −0.657
59   Avstraliya 3.114   2.894
60   Shvetsiya 3.083   1.37
61   Kipr 3.08   −0.106
62   Kosovo 3.018   −0.188
63   Nikaragua 2.928   2.928
64   Norvegiya 2.738   −0.674
65   Ispaniya 2.622   −0.112
66   Dominikan Respublikasi 2.581   1.394
67   Jibuti 2.567   2.567
68   Chexiya 2.484   1.62
69   Madagaskar 2.444   0.635
70   Bolgariya 2.421   −0.333
71   Gruziya 2.373   −0.576
72   Kanada 2.297   0.368
73   Shimoliy Makedoniya 2.252   0.875
74   Braziliya 2.207   0.585
75   Chad 2.142   1.937
76   Venesuela 2.139   1.514
77   Belarus 2.125   −0.653
78   Albaniya 2.116   1.896
79   Avstriya 2.088   0.406
80   Gonduras 2.077   −0.261
81   Gvatemala 2.009   −0.632
82   Belgiya 1.977   0.944
83   Qozogʻiston 1.881   −0.666
84   Tojikiston 1.869   −0.244
85   Iordaniya 1.751   −0.207
86   Qirgʻiziston 1.722   1.474
87   Zimbabve 1.71   0.141
88   Argentina 1.674   −0.682
89   Eritreya 1.636   −0.709
90   Trinidad va Tobago 1.583   −0.646
91   Bosniya va Gertsogovina 1.516   0.038
92   Marokash 1.446   −0.648
93   Ozarbayjon 1.381   1.247
93   Gana 1.381   1.381
95   Shveysariya 1.349   −0.677
96   Islandiya 1.219   1.143
96   Liberiya 1.219   1.143
98   Gvineya 1.187   −0.665
98   Vengriya 1.187   1.044
98   Yangi Zelandiya 1.187   1.187
101   Birlashgan Arab Amirliklari 1.045   0.768
102   Kongo DR 0.823   −0.683
103   Chernogoriya 0.659   −0.657
104   Ekvador 0.577   −0.699
105   Niderlandiya 0.429   −0.596
106   Serbiya 0.41   −0.744
107   Butan 0.305 ▬ 0
107   Burkina Faso 0.305   −0.354
107   Mavritaniya 0.305   −0.841
110   Portugaliya 0.267   −0.282
111   Angola 0.243   −0.443
112   Yamayka 0.229   0.229
113   Kambodja 0.153   −0.152
113   Gvineya-Bisau 0.153   −0.267
113   Tayvan 0.153   −0.152
116   Armaniston 0.115   −0.229
116   Xorvatiya 0.115   −0.114
118   Daniya 0.091   −0.09
119   Boliviya 0.076   −0.349
119   Estoniya 0.076   −0.077
121   Laos 0.038   −0.038
121   Moldova 0.038   −0.31
123   Quvayt 0.019   −0.019
124   Benin 0 ▬ 0
124   Botsvana 0 ▬ 0
124   Kosta Rika 0 ▬ 0
124   Kuba 0 ▬ 0
124   Salvador 0 ▬ 0
124   Ekvatorial Gvineya 0   −0.129
124   Finlandiya 0 ▬ 0
124   Gabon 0 ▬ 0
124   Gambiya 0 ▬ 0
124   Gayana 0 ▬ 0
124   Gaiti 0 ▬ 0
124   Yaponiya 0   −0.086
124   Latviya 0 ▬ 0
124   Lesoto 0   −0.086
124   Litva 0 ▬ 0
124   Malavi 0 ▬ 0
124   Mavrikiy 0 ▬ 0
124   Mongoliya 0 ▬ 0
124   Namibiya 0 ▬ 0
124   KXDR 0 ▬ 0
124   Ummon 0 ▬ 0
124   Panama 0   −0.038
124   Papua Yangi Gvineya 0 ▬ 0
124   Polsha 0 ▬ 0
124   Qatar 0 ▬ 0
124   Ruminiya 0 ▬ 0
124   Syerra Leone 0 ▬ 0
124   Singapur 0 ▬ 0
124   Slovakiya 0 ▬ 0
124   Sloveniya 0 ▬ 0
124   Koreya Respublikasi 0 ▬ 0
124   Esvatini 0 ▬ 0
124   Sharqiy Timor 0 ▬ 0
124   Togo 0 ▬ 0
124   Turkmaniston 0 ▬ 0
124   Urugvay 0 ▬ 0
124   Oʻzbekiston 0 ▬ 0
124   Vyetnam 0 ▬ 0
124   Zambiya 0 ▬ 0

Manbalar

tahrir
  1. ↑ „About the GTI“. 2018-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-fevral 2013-yil. (Wayback Machine saytida 2018-12-24 sanasida arxivlangan)
  2. ↑ „About the GTI“. 2013-yil 11-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 11-fevral.
  3. ↑ „Data Collection Methodology“ (en). www.start.umd.edu. 2019-yil 6-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 13-iyul.
  4. ↑ https://www.start.umd.edu/gtd/downloads/Codebook.pdf [formatsiz URL PDF]
  5. ↑ „Global Terrorism Index“ (en-US). Vision of Humanity. Qaraldi: 2022-yil 14-mart.
  6. ↑ „Global Terrorism Index“ (en-US). Vision of Humanity. Qaraldi: 2022-yil 14-mart.
  7. ↑ „Global Terrorism Index Report“. Vision of Humanity. Institute for Economics & Peace.
  8. ↑ „Global Terrorism Index Report 2015“ (PDF). Institute for Economics & Peace. 2019-yil 7-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 4-fevral. (Wayback Machine saytida 2019-02-07 sanasida arxivlangan) 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Terrorizm_xavfi_indeksi&oldid=4182029" dan olindi