Abdulla Shahiyev

Abdulla Shahiyev
Tavalludi	23-fevral 1907-yil; Uralsk, Rossiya imperiyasi
Vafoti	4-may 1993-yil; Agidel, Boshqirdiston, Rossiya
Unvoni
Jang/urush	Ikkinchi jahon urushi

Abdulla Fayzurahmonovich Shahiyev (tatarcha: Абдулла Шаһиев; 23-fevral 1907-yil Uralsk — 4-may 1993-yil Agidel Boshqirdiston) — sovet harbiy xizmatchisi, Buyuk Vatan urushi qatnashchisi, Sovet Ittifoqi Qahramoni (1944-yil va 1959—1992-yillarda qayta tiklangan).

Tarjimai holi

Abdulla Shahiyev 1907-yil 23-fevralda hozirgi Qozogʻiston Respublikasi Gʻarbiy Qozogʻiston viloyatining maʼmuriy markazi boʻlgan Ural viloyati Ural tumani Uralsk shahrida dehqon oilasida dunyoga kelgan. U tatar oilasiga mansub. Uning ota-onasi Uralskka Qozon viloyatidan koʻchib kelishgan. Otasi Qizil Armiya safida jang qilgan va fuqarolar urushi paytida halok boʻlgan. Abdullani jambeytalik amakisi Faxri Shahiyev tarbiyalagan, u Uralsk koʻchasidan Trudovaya 52-sonli (hozirgi Frunze koʻchasi 56-uy) uyni sotib olgan. Abdulla uchinchi sinfni bitirgach, qassob boʻlib ishladi. 1929—1931-yillarda Qizil Armiya safida xizmat qilgan.

Harbiy xizmatdan boʻshagandan soʻng u oilasi bilan Tojikiston SSRning Koʻlob shahriga koʻchib oʻtdi. 1935—1940-yillarda oʻzgaruvchan qoʻshinlarning Uralsk otliq polkida, 1940-yildan Tojikistonda xizmat qilgan.

Urushdan oldin oila Turkmaniston SSR, Chordjou viloyati, Charshanginskiy tumani, Tashrabot qishlogʻiga koʻchib kelgan. 1941-yildan KPSS(b) saflarida boʻldi. 1941-yil sentyabr oyida u yana Qizil Armiya safiga chaqirilib, 4-otliqlar korpusining 61-otliq diviziyasi 213-otliq polki tarkibida jang qildi. Abdulla Shahiyev Stalingrad jangi qatnashchisi boʻlgan. SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1944-yil 15-yanvardagi „Qizil Armiya generallari, ofitserlari, serjantlari va oddiy askarlariga Sovet Ittifoqi Qahramoni unvonini berish toʻgʻrisida“gi farmoni "nemis bosqinchilariga qarshi frontida qoʻmondonlikning jangovar topshiriqlarini namunali bajarganligi shu bilan birga gvardiya jasorati va qahramonligini koʻsatganligi uchun" serjant Shahiyev Abdulla Lenin ordeni „Oltin Yulduz“ medali va Sovet Ittifoqi Qahramoni unvoni bilan mukofotlandi.

1944-yilning yozida u Qizil Bayroq otliq askarlar maktabiga oʻqishga yuborildi. Birinchi otliq armiya Qoʻrgʻon viloyatining Shadrinsk shahriga keldi, shundan keyin u kichik leytenant unvonini oldi.

Xizmatdan boʻshagandan keyin u Tashrabot qishloqgʻiga oilasining yoniga qaytdi. 1952-yilda Chordju viloyatining Chorshagansk tumani Muqri stansiyasidagi oltingugurt konining ORS markaziy omboriga boshliq etib tayinlanadi. 4 yil davomida omborda hech qanday tekshiruv oʻtkazilmagan. Shahiyevning oʻzi 179,4 ming rubl miqdoridagi kamchilikni aniqlagan va bunda uning oʻzi aybdor deb topildi. 1956-yil 21-avgustda uning mol-mulki musodara qilingan holda 12 yilga ozodlikdan mahrum etildi. Lekin u bu ayblovni tan olmadi. Abdulla Shahiyev bunga sobiq raykom kotibi Ammanov qarindoshlarining qasosi, deb bildi. SSSR Oliy Soveti Prezidiumining 1959-yil 2-yanvardagi farmoniga koʻra Abdulla Shahiyev oʻzi ishlagan omborxonada oʻgʻirlik sodir etgani uchun Sovet Ittifoqi Qahramoni unvoni va qolgan barcha mukofotlari olib qoʻyilgan.

Jazoni oʻtab boʻlgach, Oʻzbekiston SSR Zarafshon shahrida yashagan. 1976-yil 11-iyulda Zarafshon shahar xalq sudi undan hukmni olib tashladi. Keyinchalik Qozogʻiston SSR Jambul viloyati Chu shahrida yashagan. 1984-yilda Shahiyevlar RSFSRga koʻchib oʻtdilar, ular Milniki qishlogʻida, keyin Udmurt ASSR Sarapul tumani Sigayevo qishlogʻida yashadilar.

1986-yil boshida ular Boshqird Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi, Krasnokamskiy tumani, Novokabanovo qishlogʻiga koʻchib oʻtishdi, uning yonidagi Agidel shahrida qizi yashagan. Rossiya Federatsiyasi Prezidentining 1992-yil 3-apreldagi Farmoni bilan Abdulla Fayzurahmonovich Shahiyevga Sovet Ittifoqi Qahramoni unvoni, orden va medallarini olish huquqi tiklandi. 1992-yildan Abdulla Shahiyev Agidel shahrida yashagan. 1992-yil oktyabr oyida uning olib qoʻyilgan mukofotlar va hujjatlari rasman topshirildi. Abdulla Fayzurahmonovich Shahiyev 1993-yil 4-mayda Boshqirdiston Respublikasi Agidel shahrida vafot etdi. U Boshqirdiston Respublikasi Krasnokamsk tumani Novokabanovskiy qishloq kengashining Novokabanovo qishlogʻi qabristoniga dafn etilgan.

Mukofotlari

Sovet Ittifoqi Qahramoni, 1944-yil 15-yanvar
- 3023-sonli „Oltin yulduz“ medali
- 16681-sonli Lenin ordeni
Ikkinchi darajali Vatan urushi ordeni, 1985-yil 6-aprel
medallar
- Harbiy xizmatlari uchun medali, 1942-yil 12-dekabr
- „Stalingrad mudofaasi uchun“ medali
- "1941—1945 yillardagi Ulugʻ Vatan urushida Germaniya ustidan qozonilgan gʻalaba uchun" medali

1959-yil 2-yanvarda u barcha mukofotlardan mahrum qilingan edi. 1992-yil 3-aprelda mukofotlarga boʻlgan huquq yana qayta tiklandi.

Xotirasi

Udmurt Respublikasining Sigayevo qishlogʻida, Qahramon yashagan uyda yodgorlik lavhasi ochilgan.
Boshqirdiston Respublikasining Agidel shahridagi yodgorlik lavhasi, Mira koʻchasi, 12-uy 2018-yil 15-dekabrda ochilgan. Yodgorlikni ochish huquqi Abdulla Fayzurahmonovichning kenja oʻgʻli — Komil Abdullayevichga berildi^[1].
Boshqirdiston Respublikasining Agidel shahri fuqarolik mudofaasi boshqarmasi arxiv boʻlimida 2015-yil^[2] „Hayot uchun“ arxiv hujjatlari koʻrgazmasi boʻlib oʻtdi.

Oilasi

1926-yilda amakisi uni 14 yoshli Zinnat Gabdrahmonovna Fattoxovaga uylantirgan^[3].

Manbalar

Adabiyotlar

Axmadiev T. X. Bashkirskaya gvardeyskaya kavaleriyskaya. Ufa, 1999.
Geroi Sovetskogo Soyuza — turkmenistansi. Ashxabad. 1950.
Kavaleri ordena Slavi tryox stepeney: Kratkiy biograficheskiy slovar / Pred. red. kollegii D. S. Suxorukov. — M.: Voenizdat, 2000. — 703 s. — 10 000 ekz. — ISBN 5-203-01883-9.

[1] V pamyat o cheloveke so slojnoy sudboy.

[2] V arxivnom otdele administratsii GO g. Agidel Respubliki Bashkortostan otkrilas vistavka arxivnix dokumentov „Radi jizni“.

[3] Lyubov UDALOVA. Abdulla ShAGIYeV — Geroy Soyuza, sin Priuralya.

[1]

[2]

[3]