Ahmadbek Suyumboyev
Ahmadbek Suttubaevich Suyumboyev (qirgʻizcha: Акматбек Сүттүбай уулу Сүйүмбаев; 1920-yil 17-dekabr, Orto-Alish, Pishpek uyezdi, Yettisuv viloyati, Turkiston ASSR, RSFSR – 1993-yil 14-fevral, Bishkek, Qirgʻiziston) – sovet qirgʻiz davlat va partiya arbobi. Qirgʻiziston SSR Vazirlar Kengashi raisi (1968—1978). Qirgʻiziston Respublikasi Qahramoni (2021-yil, vafotidan keyin).
| Ahmadbek Suyumboyev | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ahmadbek Suyumboyev | ||||||||||
 ;_Flag_of_Kyrgyzstan_(1991%E2%80%931992).svg) | ||||||||||
|
Mansab davri 1978 – 1984 | ||||||||||
| Hukumat boshligʻi |
Sultan Ibraimov Arstanbek Duysheev | |||||||||
| Oʻtmishdoshi | Noma’lum | |||||||||
| Vorisi | Noma’lum | |||||||||
| ||||||||||
|
Mansab davri 1968-yil 23-yanvar – 1978-yil 22-dekabr | ||||||||||
| Oʻtmishdoshi | Bolot Mambetov | |||||||||
| Vorisi | Sultan Ibraimov | |||||||||
 | ||||||||||
|
Mansab davri 1962 – 1968-yil yanvar | ||||||||||
| Oʻtmishdoshi | Tyuregeldi Baltagulov | |||||||||
| Vorisi | Sultan Ibraimov | |||||||||
| ||||||||||
|
Mansab davri 1960 – 1962 | ||||||||||
| Oʻtmishdoshi | Tyuregeldi Baltagulov | |||||||||
| Vorisi | Ivan Kapustyan | |||||||||
| ||||||||||
|
Mansab davri 1955 – 1960-yil 22-fevral | ||||||||||
| Hukumat boshligʻi |
Abdi Suerkulov Kazy Dikambaev | |||||||||
| Oʻtmishdoshi | Noma’lum | |||||||||
| Vorisi | Aliasqar Toktonaliyev | |||||||||
| Shaxsiy maʼlumotlari | ||||||||||
| Tavalludi |
17-dekabr 1920-yil s. Orto-Alish, Pishpek uyezdi, Semirechenskaya viloyati, Turkiston ASSR, RSFSR | |||||||||
| Vafoti |
14-fevral 1993-yil (72 yoshda) Bishkek, Qirgʻiziston | |||||||||
| Siyosiy partiyasi | VKP(b) / KPPS | |||||||||
| Taʼlim | Butunrossiya Moliya-iqtisod sirtqi instituti | |||||||||
| Kasbi | Byudjet hisobchisi, iqtisodchi | |||||||||
| Mukofotlari |
| |||||||||
Biografiya
tahrir1920-yil 17-dekabrda Oʻrto-Alishda (hozirgi Chuy viloyatining Alamudun tumanidagi Baytiq) dehqon oilasida tugʻilgan[1].
1942-yildan KPSS aʼzosi. 1954-yilda Butunittifoq sirtqi moliya institutini byudjet hisobchisi va iqtisodchi mutaxassisligi boʻyicha tamomlagan.
- 1938—1938-yillar – Norin shahar moliya boshqarmasi tuman moliya boʻlimi buxgalter, bosh hisobchi (Tyan-Shan viloyati),
- 1939—1940-yillar – Xarkov harbiy okrugining 23-oʻqchi diviziyasi otryadi boshligʻi. 1940-yil avgustdan – Boltiqboʻyi harbiy okrugining 17-intizomiy batalonining serjanti.
- Ulugʻ Vatan urushi qatnashchisi:
- 1941-yil iyundan – Shimoli-gʻarbiy frontning 91-oʻqotar diviziyasining 19-oʻqchilar polkining kompaniya serjanti.
- 1941-yil sentyabrdan – kompaniya serjanti, Kalinin va 2-Boltiq frontlari 33-oʻqotar diviziyasi toʻsiq otryadi vzvod komandiri.
- 1945-yil yanvardan – vzvod komandiri, 33-piyoda diviziyasining rota komandiri, 1-Belorussiya fronti.
1945-yil iyuldan Germaniyadagi Sovet bosqinchi kuchlari guruhi 33-piyoda diviziyasining oʻquv batalonida rota komandiri boʻlgan. 1946-yil noyabrdan Germaniyadagi Sovet ishgʻol kuchlari guruhining 207-oʻqotar diviziyasining 289-oʻqchi polki batalon komandirining oʻrinbosari.
Ahmadbek Suyumboyevning harbiy xizmatlari haqida yirik sovet harbiy rahbarlarining xotiralarida oʻqishingiz mumkin.
Sovet Ittifoqi Qahramoni, general-polkovnik Vasiliy Shatilov oʻzining „Reyxstag ustidagi bayroq“ kitobida shunday yozadi: „Bizga shimoldan Karlshtrass tomon yurgan 33-piyoda diviziyasidan kutilmagan qoʻshinlar keldi. Jangda dushman bosib olgan kvartallarni yorib oʻtgan uning oʻquv batalyoni oldida toʻsatdan hujum qilayotgan dushman guruhining oʻng qanoti va orqasi ochildi. Batalyonga 24 yoshli katta leytenant Ahmadbek Suyumboyev qoʻmondonlik qilgan. Batalyon komandiri, albatta, qoʻshnilari bilan qanday vaziyat yuzaga kelganini va agar dushman Klimenkov va Teslenko pozitsiyalarini yorib oʻtgan boʻlsa, Reyxstag uchun jang natijasi qanday xavf tugʻdirishini bilmas edi. Ammo uning orqasida serjant va katta ofitser sifatida, oʻqlardan yashiringan holda, yaralanganidan keyin uzoq vaqt kasalxonada oʻtirmasdan oʻrgangan butun urush maktabi bor edi. Shunday qilib, maʼlum boʻlishicha, unga bir zumda oʻz nuqtai nazarini olishga yordam beradigan oldingi sezgi bor edi. Siyosiy ishlar boʻyicha oʻrinbosari, gvardiya kapitani Fyodor Ermakov uni bir qarashda tushundi. Suyumboev esa avvalgidek birinchi boʻlib hujumga chiqdi. Jangchilar batalyon komandirining orqasida turishdi“[2].
- 1947—1948-yillar – Frunze viloyati Qizil-Asker deputatlari kengashi ijroiya qoʻmitasi kotibi;
- 1948—1949-yillar – Frunze shahar moliya boshqarmasi boshligʻining oʻrinbosari, keyin Frunze shahri Pervomayskiy tuman moliya boshqarmasi boshligʻi;
- 1949—1950-yillar – Frunzenskiy shahar moliya boshqarmasi soliq sektori boshligʻi,
- 1950—1953-yillar – Frunze shahri Pervomayskiy tumani moliya boshqarmasi boshligʻi,
- 1952—1954-yillar – Qirgʻiziston SSR Moliya vazirligining soliqlar va yigʻimlar boshqarmasi boshligʻi;
- 1954—1955-yillar – Prjevalsk shahri viloyat moliya boshqarmasi boshligʻi,
- 1955—1960-yillar – Qirgʻiziston SSR moliya vaziri;
- 1960—1962-yillar – Xalq deputatlari Oʻsh viloyat Kengashi ijroiya qoʻmitasi raisi,
- 1962—1968-yillar – Qirgʻiziston Kommunistik partiyasi Oʻsh viloyat qoʻmitasi birinchi kotibi,
- 1968—1978-yillar – Qirgʻiziston SSR Vazirlar Kengashi Raisi;
- 1978—1984-yillar – Qirgʻiziston SSR kommunal xoʻjaligi vaziri.
KPSS Markaziy Qoʻmitasi aʼzoligiga nomzod (1971—1981). 6-9-chaqiriq SSSR Oliy Kengashining deputati.
1993-yil 14-fevralda vafot etgan va Ala-Archa qabristoniga dafn etilgan.
Qirgʻizistondagi koʻchalar va Oʻshdagi stadion Ahmadbek Suyumboyev nomi bilan atalgan, Davlat arboblari xiyoboniga haykali oʻrnatilgan[3]. 2023-yil dekabr oyida Suyumbayev koʻchasidagi (Chuy prospekti bilan kesishgan joyda) bino oxirida Ahmadbek Suyumboyevga bagʻishlangan devoriy surat paydo boʻlgan[4]. U Qirgʻiziston Respublikasi Qahramoni xotirasini saqlash maqsadida yaratilgan. Tashabbus Ahmadbek Suyumboyevning farzandlari va boshqa homiylar koʻmagida amalga oshirilgan[5].
Mukofotlar va unvonlar
tahrir- Qirgʻiziston Respublikasi Qahramoni – Qirgʻiziston Prezidentining 2021-yil 31-avgustdagi Farmoni (vafotidan keyin), Qirgʻiziston davlati va xalqi oldidagi alohida xizmatlari, Vatan oldidagi fidokorona xizmatlari uchun[6]
- Ikkita Lenin ordeni
- 2-darajali Vatan urushi ordeni
- Uchta Mehnat Qizil Bayroq ordeni
- Qizil yulduz ordeni
- Bir qator SSSR medallari
Manbalar
tahrir- ↑ [Suyumbaev Axmatbek Suttubaevich // Bolshaya sovetskaya ensiklopediya: [v 30 t.] / pod red. A. M. Proxorov – 3-e izd. – M.: Sovetskaya ensiklopediya, 1969.]
- ↑ Мария ОРЛОВА. „Битва за Рейхстаг. Как кыргызстанец оплот Гитлера штурмовал“ (ru-RU). 24.kg (2020-yil 8-fevral). 2021-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 25-oktyabr.
- ↑ Мария ОРЛОВА. „Битва за Рейхстаг. Как кыргызстанец оплот Гитлера штурмовал“ (ru-RU). 24.kg (2020-yil 8-fevral). 2021-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 25-oktyabr.
- ↑ „В Бишкеке появился мурал, посвященный Ахматбеку Суюмбаеву“ (ru). 24.kg. 24.kg (2023-yil 23-dekabr). 2023-yil 26-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 26-dekabr.
- ↑ „В Бишкеке появился мурал, посвященный Ахматбеку Суюмбаеву“ (ru). Мэрия. 2023-yil 26-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 26-dekabr.
- ↑ „Ахматбеку Суюмбаеву присвоена высшая степень отличия «Кыргыз Республикасынын Баатыры»“. 2021-yil 31-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 31-avgust.