Aznakayevo

Aznakayevo
Aznakayevo; Азнáкай
	shahar
	; Bayroq ; Gerb
	54°51′0″N 53°4′0″E / 54.85000°N 53.06667°E
Mamlakat	Rossiya
Respublika	Tatariston
Munitsipal tuman	Aznakayevo
Shahar jamoati	Aznakayevo shahar jamoati
Hukumat
• Mer	Marsel Zufarovich Shaydullin
Asos solingan	1762
Qachondan beri shahar	1987
Maydon	15 km2 (5.8 kv mi)
Markazi balandligi	180 m
Milliy tarkib	tatarlar – 90,5%, ruslar – 7,7% (2010)
Konfessiyaviy tarkib	musulmon-sunniylar pravoslavlar
Etnoxoronim	aznakayevolik
Telefon kodi	85592
Pochta indeks(lar)i	423330…423333,423303
	Aznakayevo Aznakayevo

Aznakayevo (tatarcha: Aznakáy – Rossiyaning Tatariston Respublikasidagi shahar. Aznakayevo tumanining maʼmuriy markazi. Shahar tarkibidagi yagona aholi punkti sifatida shahar posyolkasi maqomiga ega Aznakayevo shahri munitsipalitetini tashkil qiladi^[2]. Polisentrik-Almetyevsk (Almetyevsk-Bugulma) aglomeratsiyasiga kiritilgan.

Etimologiyasi

Taxminlarga koʻra, nomining kelib chiqishi bu hududlarga birinchi boʻlib qoʻnim topgan shaxs nomidir. Aznakay forscha-turkcha ism boʻlib, „azna“ ~ „atna“ soʻziga -kay kamaytiruvchi affiksini qoʻshish orqali hosil qilingan („Juma“ – musulmonlar orasida muqaddas kun)^[3]^[4]^[5]^[6]. Boshqa manbalar, Aznakayevo nomining kelib chiqishi va uning tashkil etilishining oldingi davri va asosini XVI asrga toʻgʻri keladi deb taʼkidlaydilar. Shunday qilib, akademik Begunov kitobida shunday deyilgan:

…3000 yillik Belek qoplami ostidagi manbalarga koʻra: Sin-Said bolgarlarni Kichi-Bulgartau („Kichik Bolgar togʻlari“) yoki „Kichik Ural“ (hozirgi Bugulmin-Belebeyev togʻlari)dagi Ijdarli (Styarle) daryosigacha olib borgan. Soʻng Kichik-Bulgʻor yoki Aznakay-Bulgʻor (Aznakayevo) shahri qurilgan. Bu shahar avval Bolgariya imperiyasining ikkinchi poytaxti boʻladi, keyinchalik esa bu shaharda atigi 200 bolgar qoladi…
Sokrovisha bulgarskogo naroda. Vipusk 1. Etnogenez. Istoriya. Kultura. Akademik Yu. K.Begunov nashri ostida Sankt-Peterburg, 2007-yil

Geografiyasi

Shaharning maydoni 15 km². Zakamye shahrida, Bugulma-Belebeyev togʻining etagida, Styarle daryosi boʻyida (Ik daryosining chap irmogʻi), Yutaza temir yoʻl stantsiyasidan 34 km shimolda, Qozondan 376 km uzoqlikda joylashgan. Shahar yaqinida Chatir-Tau (Shotyor togʻ) tepaligi bor – respublikaning eng baland nuqtalaridan biri, yashil tepaliklar etagida mis konlari mavjud . Ommabop eʼtiqodga koʻra, shoh-magnit togʻning tubida yashiringan va uning tarkibida kumush koʻp boʻlgani sababli, buloqlaridan oqib chiqadigan suv shifobaxsh, muqaddas deyiladi. Shotyor togʻ yonbagʻirlarida Qizil kitobga kiritilgan dasht oʻsimliklarining noyob turlari oʻsadi.

Tarixi

Aznakayevo qishlogʻi 1740-1750 yillar oxirida tashkil etilgan. Bu haqda birinchi eslatma ikkinchi tahrir (1762) materiallarida mavjud.

Aznakayevo aholisi mulklari jihatidan boshqirdlar, davlat dehqonlari va teptyarlarga tegishli boʻgan^[7].

1795-yilda „1743-yilgi Yurmiy volostining boshqirdlari bilan kelishuvga binoan“ 24 boshqird erkak va 324 teptyar yashagan.

1834-yilda XII Boshqird kantonining 3-yurti tarkibida 33 ta boshqird yer egalari qayd etilgan. 1859-yilda 213 xonadonda 1103 davlat dehqonlari va boshqirdlar roʻyxatga olingan.

1918-yildan sovet hokimiyati eʼlon qilingandan soʻng okrug hududida qishloq sovetlari va volost ijroiya qoʻmitalari tuzilgan. Bu hudud, 1920-yilgacha Samara guberniyasining Bugulma va Ufa guberniyasining Menzelin uyezdlari tarkibiga kirgan. 1920-yildan 1930-yilgacha avgust oyida Tumutuk tumani tashkil topgunga qadar Bugulma uyezdining bir qismi boʻlgan. Aznakayevo tumani 1931-yil 20-oktyabrda tashkil topgan. 1963-yil 1-fevralda bekor qilingan. Hudud Almetyevsk tumani tarkibiga oʻtkazilgan. 1963-yil 7-avgustda uning tarkibida Aznakaevo sanoat okrugi tashkil etiladi. Hudud 1965-yil 12-yanvarda tiklangan.

Iqtisodiyoti

Aznakayevo hududi Romashkin neft konining bir qismidir. 1950-yil oktyabr oyi bu yerda ilk bor sanoat moyi olingan. Hududni burgʻulash uchun 1951-yil 7-avgustda Aznakayevo burgʻulash idorasi tashkil etildi. Rejali qazib olish 1951-yil 20-noyabrda boshlangan. Oʻsha vaqtdan beri Aznakayevo tumanini sanoatlashtirish kursi oʻtkaziladi.

Shu munosabat bilan iqtisodiyot asosan neft sektori va unga aloqador korxonalar – quduqlarni burgʻulash va qayta ishlash, montaj qilish va boshqalar bilan bogʻliq. Bundan tashqari, shaharda mashinasozlik va metallga ishlov berish, oziq-ovqat va yengil sanoat korxonalari mavjud.

Transporti

Toʻrtta shahar avtobus yoʻnalishi va oltita shahar atrofida avtobus yoʻnalishlari mavjud. Shaharlararo Aznakayevo-Qozon va Aznakayevo-Naberejnye Chelni avtobuslari qatnaydi.

Madaniyati

Bolalar ijodiyoti markazi.
Madaniyat saroyi.
„Premyer-Zal“ kinoteatrlar tarmogʻining „Vostok“ kinoteatri.
Viloyat mzeyi.
Yoshlar markazi.

Sport majmualari

„Altin Alka“ muz sport saroyi
„Yubiley“ yoshlar sport maktabi.
„Delfin“ suv dam olish majmuasi.
„Chatirtau Arena“ sport majmuasi.

Shaharning diqqatga sazovor joylari

Gʻalaba maydonidagi abadiy alanga.
Qahramonlar xiyoboni.
Qatagʻon qurbonlari yodgorligi.
R. K. Ishkayev nomli istirohat bogʻi.
Tarsus shahri sharafiga Tarsus bogʻi. Aznakayevo tumani bilan yaqindan qardosh shahar aloqalari mavjud.
Tatariston maydonidagi musiqiy favvora.
Gʻalaba bogʻi (Shayxutdinova mitti-tumanida).
„Dobroti“ istirohat bogʻi
Ona yodgorligi (Syuyumbike k.)
Oilaviy istirohat bogʻi
Yoshlar istirohat bogʻi

Ommaviy axborot vositalari

Bosma nashrlar

„Mayak“ gazetasi.
„Kuryer-Tatariston“ gazetasi.

Televideniyesi

Shaharda bir vaqtning oʻzida: "Birinchi kanal", „Rossiya-1“, „Rossiya-2“, „Rossiya-K“, „NTV“, „TNT“, „STS“, „REN TV“, "Pyatiy kanal ", „Domashniy“, „TV Sentr“ kabi federal telekanallarning signallari qabul qilinadi va Tatariston telekompaniyasi „Tatariston – Novy Vek“ kanali efirga uzatiladi. Hozirda raqamli televideniye eshittirishlari olib boriladi.

Yana shuningdek shaharda „Tatarstan – Noviy Vek“, „Tatarstan 24“ va mahalliy „TNT-Aznakayevo“ telekanali (2021-yilgacha TNT hamkori boʻlgan, hozirgi hamkori 360 °) kabi Tatariston telekompaniyalari faoliyat olib bormoqda.

Taniqli kishilari

Ilyas Daudi – Rossiya qahramoni.

Manbalari

↑ „Азнакаево“. 2018-yil 20-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 27-dekabr.
↑ „Закон Республики Татарстан от 31 января 2005 года N 48-ЗРТ «Об установлении границ территорий и статусе муниципального образования „Азнакаевский муниципальный район“ и муниципальных образований в его составе»“. 2018-yil 22-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 21-mart.
↑ „АЗНАКАЕВО“. 2014-yil 1-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 2-fevral.
↑ „250-летие со дня основания и 25-летие города Азнакаево“.^{[sayt ishlamaydi]}
↑ Альтаф Гюльахмедов. Татарские поселения, авыл и МКП - 1, 2014.
↑ „Татарские мужские имена“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 2-fevral.
↑ Асфандияров А. З.. Аулы мензелинских башкир. Уфа: Китап, 2009 — 561-bet. ISBN 978-5-295-04952-1.

Havolalar

Aznakayevo shahar maʼmuriyati portali (Wayback Machine saytida 2014-03-23 sanasida arxivlangan)
Aznakayevo „Moy gorod“ ensiklopediyasida

[1] „Азнакаево“. 2018-yil 20-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 27-dekabr.

[2] „Закон Республики Татарстан от 31 января 2005 года N 48-ЗРТ «Об установлении границ территорий и статусе муниципального образования „Азнакаевский муниципальный район“ и муниципальных образований в его составе»“. 2018-yil 22-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 21-mart.

[3] „АЗНАКАЕВО“. 2014-yil 1-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 2-fevral.

[4] „250-летие со дня основания и 25-летие города Азнакаево“.^{[sayt ishlamaydi]}

[5] Альтаф Гюльахмедов. Татарские поселения, авыл и МКП - 1, 2014.

[6] „Татарские мужские имена“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 2-fevral.

[7] Асфандияров А. З.. Аулы мензелинских башкир. Уфа: Китап, 2009 — 561-bet. ISBN 978-5-295-04952-1.

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Aznakayevo Азнáкай
shahar
Bayroq Gerb
54°51′0″N 53°4′0″E / 54.85000°N 53.06667°E / 54.85000; 53.06667
Mamlakat	Rossiya
Respublika	Tatariston
Munitsipal tuman	Aznakayevo
Shahar jamoati	Aznakayevo shahar jamoati
Hukumat
• Mer	Marsel Zufarovich Shaydullin
Asos solingan	1762
Qachondan beri shahar	1987
Maydon	15^[1] km² (5.8 kv mi)
Markazi balandligi	180 m
Milliy tarkib	tatarlar – 90,5%, ruslar – 7,7% (2010)
Konfessiyaviy tarkib	musulmon-sunniylar pravoslavlar
Etnoxoronim	aznakayevolik
Telefon kodi	85592
Pochta indeks(lar)i	423330…423333,423303
Aznakayevo Aznakayevo