Birodar Abduraimov
Birodar Hasanovich Abduraimov (1943-yil 14-mart, Toshkent) – futbolchi, „Paxtakor“ (Toshkent) futbol jamoasining hujumchisi (1960-1968-yillar, 1970—1974-yillar), sport ustasi (1962-yil), „Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan sport ustozi“ (1994-yil). 1972-yil mavsumda birinchi ligasi rekordini oʻrnatgan (34 toʻp). Rasmiy musobaqalarda jami 210 ta toʻp kiritgan. Birodar Abduraimov rahbarligida „Navbahor“ jamoasi Oʻzbekiston kubogini qoʻlga kiritgan (1992-yil). Abduraimov Xirosima (Yaponiya)da 12-Osiyo oʻyinlari chempioni boʻlgan (1994-yil) Oʻzbekiston milliy terma jamoasiga murabbiylik qilgan (Rustam Akramov bilan birga). 1995-yildan „Zarafshon“ (Navoiy shahri), 1999-yildan „Surxon“ (Termiz shahri) futbol jamoalari ustozi. „Shuhrat“ medali bilan taqdirlangan (1994-yil)[2][3].
 75 yillik yubileyida | |||
| Shaxsiy maʼlumot | |||
|---|---|---|---|
| Tavallud sanasi | 14-may 1943-yil | ||
| Tavallud joyi | Toshkent, OʻzSSR, USSR | ||
| Ampluasi | Hujumchi | ||
| Mukofotlari |
     | ||
| Professional faoliyati* | |||
| Yillar | Jamoa | Isht. | (Gol.) |
| 1960-1964 | Pakhtakor | 85 | (20) |
| 1964 | Spartak Moskva | 1 | (0) |
| 1964-1968 | Pakhtakor | 152 | (50) |
| 1969-1970 | CSKA Moskva | 38 | |
| 1970-1974 | Paxtakor | 122 | (61) |
| 1976 | Yangiyer | ?? | (11) |
| Boshqargan klublari | |||
| 1987-1988 | Paxtakor | ||
| 1989 | Spartak Andjian | ||
| 1991 | Umid Toshkent | ||
| 1992 | Navbahor Namangan | ||
| 1993 | MHSK Tashkent | ||
| 1994 | Oʻzbekiston | ||
| 1995 Yanvar-May | Navbahor | ||
| 1998 | Qizilqum | ||
| 1999 | Surxon Termez | ||
| 2002 | FC Uzbekistan | ||
| 2003 June – Sept | Dinamo Samarqand[1] | ||
| 2004 | FC Yassy | ||
| *Professional klublardagi gollari (ichki chempionat) | |||
Faoliyati
tahrir1960—1968 va 1970—1974 yillarda „Paxtakor“, 1969/1970-yilgi mavsumda Moskvaning SSKA jamoasida oʻynagan. 1976-yilda „Mieliorator Yangier“ klubida futbolchilik faoliyatini yakunlagan
1943-yil 14-mayda Toshkent shahrida tugʻilgan. Futbol bilan 1959-yili 16 yoshida Oʻzbekiston yoshlar terma jamoasi safida shugʻullana boshlagan. U 17 yoshidan oliy liga jamoasida „Paxtakor“ klubida oʻynay boshladi. 18 yoshida u SSSR yoshlar terma jamoasi tarkibida Ruminiya yoshlar terma jamoasi darvozasiga birinchi tarixiy golni urdi, chunki oʻsha paytda Ittifoq terma jamoasi birinchi marta ushbu darajadagi musobaqalarda qatnasha boshlagan. Oʻsha yili u xizmat koʻrsatgan sport ustasi boʻldi. Sportni kurash va boks bilan boshlagan, erkin kurash (48 kg) boʻyicha oʻsmirlar oʻrtasida Oʻzbekiston chempioni boʻlgan. Ammo Toshkentdagi „Spartak“ stadionidagi FSM murabbiyi Birodarni faqat futbol oʻynashga majbur qildi. Biroq, jang sanʼati keyinchalik Toshkent Jismoniy tarbiya instituti diplomini olishga yordam berdi.
1960-yili futbol maktabini tamomlagan Abduraimov „Paxtakor“ jamoasiga qabul qilindi. Bu jamoa oliy ligada debyut qilgan yil edi, ammo Birodar mavsumni zaxira futbolchisi sifatida boshladi. Keyinchalik bu tezkor futbolchini „Paxtakor“ning oʻsha paytdagi ustozi Aleksandr Keller nazariga tushgan va mavsum oʻrtasidan Abduraimov asosiy jamoaga jalb etila boshlandi. Abduraimov 17 yoshida Markaziy Osiyo derbisida oliy diviziondagi gollari bilan Olmaotaning „Qayrat“ jamoasiga qarshi oʻyinda hisobni ochdi, bu yoshdayoq Grigoriy Fedotov nomidagi klub aʼzolari orasida edi. Ulardan tashqari sovet davrining eng mashhur hujumchilari ham 17 yoshida yuqori saviyada gol ura olmadilar.
19 yoshida „Paxtakor“ ittifoq chempionatida 6-oʻrinni egallaganida SSSR sport ustasi unvoni bilan taqdirlangan[4]. 1964-yilda SSSR poytaxtining „Spartak“ jamoasida oʻynadi, ammo jamoada uzoq qolmadi va „Paxtakor“ klubiga qaytdi.
1968-yil boshiga kelib, u yetti mavsumda 38 ta gol urdi va toʻsatdan bir mavsumda u 35 oʻyinda 22 ta gol urib, SSSRning eng yaxshi toʻpurariga aylandi (garchi bu yutuqning halolligi baʼzi tadqiqotchilar tomonidan soʻroq qilinsa ham)[5]. Uning muvaffaqiyatidan soʻng, 1969-yil fevral oyida Abduraimov Bosh murabbiy Gavriil Kachalin boshchiligida Janubiy Amerika boʻylab mashgʻulot safariga tayyorgarlik koʻrayotgan terma jamoaga taklif qilindi. Mashgʻulot oʻyinlarida Abduraimov barcha sheriklar bilan til topishib, koʻpincha gol urgan. Birinchi oʻyinda Chilining „Kolo-Kolo“ jamoasiga qarshi Birodar xet-trik qayd etdi va oʻyinda SSSR terma jamoasi 5:4 hisobida gʻalaba qozondi. Ushbu safarda Abduraimov Kolumbiya terma jamoasi bilan yagona rasmiy oʻyinda maydonga tusha olmadi va keyinchalik, ajablanarlisi shundaki, u keyinchalik terma jamoaga kiritilmadi, garchi uning joriy mavsumda futbolchi koʻchib oʻtgan Moskvaning SSKA jamoasidagi oʻyini juda yaxshi boʻlsa ham. SSSR olimpiya terma jamoasi darajasida Birodar 7 ta oʻrtoqlik oʻyini oʻtkazdi va uchta gol urdi.
1970-yilda Abduraimov uchinchi va oxirgi marta „Paxtakor“ klubiga qaytdi va birinchi ligadagi 34 ta golli rekordi uchun u 1972-yilgi mavsumning eng yaxshi toʻpurari sovrinini oldi, bu esa klubning atigi bir mavsumdan keyin elitaga qaytishiga yordam berdi.
32 yoshida, Abduraimov hali ham ajoyib sport formasida boʻlsada, futbol mutasaddilari unga katta futbol oʻynashni toʻxtatishni qattiq taklif qilishgan. Oʻsha paytlarda futbolchining yoshi oʻttizdan oshgan boʻlsa, uni „oʻchirish“ vaqti keldi, degan fikr bor edi. Shunday qilib, oʻsha yillarda Anatoliy Byshovets, Valeriy Lobanovskiy va boshqa koʻplab sovet futboli yulduzlari futbol bilan juda erta xayrlashdilar. Bu vaqtga kelib „Paxtakor“ safida Vladimir Fyodorov, Mixail An, Olimjon Ashirov, Vasilis Xatzipanagis va boshqa koʻplab yulduzlar paydo boʻlgan edi. Shuning uchun Abduraimov oʻz oʻrnini shu yosh futbolchilarga berib, quyi liga klubida oʻynashda davom etdi. 1976-yilda „Mieliorator Yangier“ klubida futbolchilik faoliyatini yakunlagan.
Umuman olganda, u Toshkent klubida 15 yil oʻtkazdi (shundan 13 tasi oliy ligada), 302 ta uchrashuvni yuqori saviyada oʻtkazdi, uzoq yillar sardorlik vazifasini bajardi, „Paxtakor“ jamoasiga yetakchilik qildi. Umuman olganda, Birodar oʻz faoliyati davomida Grigoriy Fedotov nomidagi klubga kkiritildi, oliy divizionda 105 ta gol urdi, shuningdek, Sovet futbolining 100 ta eng yaxshi toʻpurari va eng yaxshi 100 nafar faxriylari roʻyxatiga kiritilgan (oliy ligada 341 ta oʻyin). 2001-yilda Oʻzbekiston futbol federatsiyasi va „Nash futbol“ futbol jurnali tashabbusi bilan oʻzbek toʻpurarlari klubi tashkil etildi va uning nomini oldi – Birodar Abduraimovning „Klub 200“[6]. U faoliyati davomida jami 221 ta gol urgan. U „Paxtakor“ safida 358 ta oʻyin oʻtkazgan holda klubning eng koʻp oʻyin oʻtkazgan 2-oʻyinchisi hisoblanadi[7]. U „Paxtakor“ safida jami 131 ta gol urgan va Gennadiy Krasnitskiyning 202 ta golidan keyin „Paxtakor“ning eng yaxshi toʻpurarlari roʻyxatida 2-oʻrinda turadi.
Xalqaro
tahrir1961-yilda u Sovet yoshlar futbol jamoasida debyut qildi va Ruminiyaga qarshi oʻyinda gol urdi. U Sovet Ittifoqi Olimpiya terma jamoasida oʻynagan, u yerda 7 ta oʻrtoqlik oʻyinida qatnashgan va 3 ta gol urgan.
Murabbiylik faoliyati
tahrir1977-yilda Abduraimov murabbiy va „Paxtakor“ bolalar futbol maktabi rahbari sifatida ish boshladi. Ikki yil oʻtgach, u kattalar futboliga oʻtib, „Shahrixanets“ ni boshqardi, undan keyin „Dinamo“ (Samarqand) va SSSR ikkinchi ligasi zonasida gʻalaba qozondi.
1979-yilda aviahalokat roʻy berdi, unda „Paxtakor“ jamoasi butun asosiy tarkibi halok boʻldi. Bu jamoaning barcha yigitlari Birodarning koʻz oʻngida shakllangan, bundan tashqari Birodar kapitanlik bogʻichini shaxsan oʻzining doʻsti va jamoadoshi Vladimir Fyodorovga topshirgan, u ham baxtsiz hodisada vafot etgan. Shundan soʻng, Birodar uzoq vaqt qora koʻylagini yechmay, „Paxtakor“ jamoasi xotirasiga bagʻishlangan mitingda marhum futbolchilarning oila aʼzolari va farzandlariga yordam berishini, bir kun kelib yangi futbolkada marhum futbolchilarning farzandlari oʻynaydigan jamoa yigʻishini vaʼda qildi.
1984-yilda Birodar Hasanovich besh yil oldin oʻzini katta futbolda sinab koʻrish uchun borgan „Paxtakor“ jamoasi yoshlar klubini boshqargan. Bir yil oʻtgach, klubning yoshlar jamoasi oʻn toʻqqiz yil avvalgi natijani takrorlab, SSSR chempionatida uchinchi oʻrinni egalladi. „Paxtakor“ yoshlari umumittifoq turnirlarida medallarni qoʻlga kiritgan ikki medal edi. 1987-yilda Abduraimov bir yil avval ikkinchi ligaga deyarli tushib ketgan „Paxtakor“ klubining asosiy jamoasiga bosh murabbiy etib tayinlandi. U bilan klub tarkibni yoshartirdi va boʻlajak „Paxtakor“ jamoasining asosini tayyorladi. Keyingi yili „Paxtakor“ butun mavsum davomida yaxshi oʻyin koʻrsatdi va faqat oxirgi masofada „Rotor“ va SKA (Rostov)ga safarda ikkita oʻyinda magʻlub boʻldi. Aynan mana shu ikki oʻyin oxir-oqibat oʻsha paytdagi ittifoq hakamlari va futbol mutasaddilarining halolligi haqida koʻplab mish-mishlarga sabab boʻldi. Kelajakda bunday uzoq davom etgan „gilam ostidagi oʻyinlar“ Abduraimovning barcha rejalarini amalga oshirishga imkon bermadi va shundan soʻng u oʻn yil avvalgidek Andijon viloyatiga ketishga majbur boʻldi, ammo bu gal „Spartak“ (Andijon) jamoasida atigi olti oy ishlashga muvaffaq boʻldi.
1989-yilning yozida bosh murabbiy Viktor Nosov isteʼfoga chiqarilganidan soʻng Abduraimov yana Toshkentga qaytarildi va „Paxtakor“ jamoasiga klub rahbari etib tayinlandi. U bu lavozimda 1990-yilning oxirigacha ishladi, aynan shu yili „Paxtakor“ oliy ligaga qaytdi. Ushbu yutuqlari uchun Birodar Abduraimovga „Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan murabbiy“ faxriy unvoni berildi. 1991-yilda esa Abduraimovning vaʼdasi amalga oshdi, u Toshkentning „Umid“ jamoasiga bosh murabbiy boʻldi. Shu zahotiyoq „Paxtakor-79“ futbolchilari Ashirov, Bakanov, Ana, Korchenov va boshqa marhum futbolchilarning oʻgʻillarilarni shu jamoaga taklif qildi. Bu jamoa bilan u sobiq ittifoq chempionati ikkinchi ligasi zonasida ikkinchi oʻrinni egalladi va bufer zonada oʻynash huquqini qoʻlga kiritdi, ammo shundan soʻng SSSR chempionati oʻz faoliyatini toʻxtatdi va Abduraimov ketishga majbur boʻldi. 1992-yilda „Navbahor“ jamoasiga murabbiylik qildi va tarixiy birinchi Oʻzbekiston kubogini qoʻlga kiritdi.
1993-yilda Abduraimov Toshkentga qaytib, „Markaziy Harbiy Sport Klubi (MHSK)“ bosh murabbiyi boʻldi, 1994-yilda esa Oʻzbekiston milliy terma jamoasi katta murabbiyi lavozimiga oʻtkazildi va bosh murabbiy Rustam Akramov bilan birgalikda terma jamoani oʻyinlarga tayyorlashni boshladi. Osiyo oʻyinlari oldidan, Toshkentda boʻlib oʻtgan Oʻzbekiston Mustaqilligi kuni arafasida ilk bor „Mustaqillik kubogi“ kichik chempionati boʻlib oʻtdi, unda Oʻzbekiston jamoalaridan tashqari „NAK Breda“ va „Vitesse“ yevropa futboli vakillari ham ishtirok etishdi. Akramov va Abduraimov boshchiligidagi Oʻzbekiston terma jamoasi esa ushbu kubok sohibiga aylandi. Oradan biroz vaqt oʻtib, kuzda ularning boshchiligida Oʻzbekiston terma jamoasi barcha oʻyinlarda gʻalaba qozonib, Koreya terma jamoasi (Anatoliy Byshovets boshchiligida), Kuvayt (oʻz vaqtida Valeriy Lobanovskiy tomonidan soʻnggi daqiqagacha tayyorlangan) yoki Yaponiya (taniqli braziliyalik mutaxassis Falkao boshchiligidagi) kabi favoritlarni magʻlub etib, Osiyo oʻyinlari chempioniga aylandi. Shundan soʻng Abduraimov oʻzining ilk hukumat mukofoti – „Shuhrat“ medalini oldi.
1995-yilda Abduraimov yana „Navbahor“ni boshqargan, keyinchalik esa „Zarafshon“ (Navoiy) va „Surxon“ jamoalarida ishlagan. Keyinchalik, Oʻzbekiston futbol assotsiatsiyasi qoshidagi murabbiylar kengashi aʼzosi etib saylandi. 2002-yilda ikkinchi ligasining „Soliqchi“ (Toshkent viloyati) jamoasi bilan ishlab, qisqa vaqt ichida uni birinchi ligaga olib chiqdi. Keyinchalik jamoa birinchi ligadagi ishtirokidan chetlashtirildi (klub rahbariyati moliyaviy xarajatlar yukini koʻtarmadi). 2003-yilgi mavsumda Birodar Abduraimov mashhur „Samarqand-Dinamo“ futbol klubiga bosh murabbiy boʻldi. 2004-yilda Qozogʻistonning „Yassi-Sayram“ klubida murabbiy-maslahatchi boʻlib ishlagan
Shaxsiy hayoti
tahrirUning oʻgʻillari Azamat Abduraimov, Bahodir va Jasur ham futbolchi boʻlgan, hujumchi sifatida oʻynagan[8].
Birodar amerikalik ssenariynavis va rejissyor Alia Azamat Ashkenazining bobosi boʻlib, u rejissyor Brayan Song tomonidan suratga olingan „Misha“ futbol hujjatli filmini yozgan[9], filmda Birodar qahramonlardan biri sifatida tasvirlangan. Birodar oʻzbekistonlik eng faol tennischi Nigina Abduraimovaning ham bobosi.
Yutuqlar
tahrirKlub muvaffaqiyatlari
tahrir- SSSR Birinchi ligasi chempioni : 1972-yil
- SSSR Birinchi ligasining bronza medali sovrindori: 1964-yil
- SSSR kubogi finalchisi : 1968-yil
Murabbiylik muvaffaqiyatlari
tahrir- SSSR Ikkinchi ligasining vitse-chempioni: 1980, 1991
- SSSR Birinchi ligasining vitse-chempioni: 1990-yil
- Oʻzbekiston kubogi sohibi : 1992-yil
- Osiyo oʻyinlari chempioni: 1994-yil
Shaxsiy muvaffaqiyatlar
tahrir- SSSR chempionatining eng yaxshi toʻpurari: 1968 (22 gol)
- SSSR birinchi ligasining eng yaxshi toʻpurari: 1972-yil (34 gol)
- Klub azosi Grigoriy Fedotov: 106 ta gol
- Jamoa safida maydonga tushganlar soni boʻyicha „Paxtakor“ rekordchisi: 358 ta oʻyin
- Oʻzbekistonlik toʻpurarlar klubi uning nomi bilan atalgan
- Erkin kurash boʻyicha yoshlar oʻrtasida Oʻzbekiston chempioni
Mukofotlar
tahrir- SSSR sport ustasi unvoni (1962-yil);
- Oʻzbekiston SSRda xizmat koʻrsatgan murabbiy unvoni (1990-yil);
- Shuhrat medali (1994-yil)[10];
- Oʻzbekiston iftixori medali (2003-yil)[11].
Statistika
tahrir| Mavsum | Klub | Chempionat | Milliy kubok(lar) | Jami | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Dvizion | Isht | Gol | Isht | Gol | Isht | Gol | ||
| 1960 | Paxtakor Toshkent | D1 | 9 | 3 | - | - | 9 | 3 |
| 1961 | Paxtakor Toshkent | D1 | 16 | 3 | - | - | 16 | 3 |
| 1962 | Paxtakor Toshkent | D1 | 30 | 8 | 1 | 0 | 31 | 8 |
| 1963 | Paxtakor Toshkent | D1 | 30 | 6 | 1 | 0 | 31 | 6 |
| Jami | 85 | 20 | 2 | 0 | 87 | 20 | ||
| 1964 | Spartak Moskva | D1 | 1 | 0 | - | - | 1 | 0 |
| Jami | 1 | 0 | - | - | 1 | 0 | ||
| 1964 | Paxtakor Toshkent | D2 | 23 | 10 | - | - | 23 | 10 |
| 1965 | Paxtakor Toshkent | D1 | 30 | 7 | - | - | 30 | 7 |
| 1966 | Paxtakor Toshkent | D1 | 33 | 7 | 2 | 0 | 35 | 7 |
| 1967 | Paxtakor Toshkent | D1 | 31 | 4 | 2 | 2 | 33 | 6 |
| 1968 | Paxtakor Toshkent | D1 | 35 | 22 | 4 | 3 | 39 | 25 |
| Jami | 152 | 50 | 8 | 5 | 160 | 55 | ||
| 1969 | SSKA Moskva | D1 | 30 | 7 | 5 | 2 | 35 | 9 |
| 1970 | SSKA Moskva | D1 | 8 | 1 | 2 | 0 | 10 | 1 |
| Oraliq jami | 38 | 8 | 7 | 2 | 45 | 10 | ||
| 1970 | Paxtakor Toshkent | D1 | 20 | 6 | - | - | 20 | 6 |
| 1971 | Paxtakor Toshkent | D1 | 27 | 7 | 4 | 0 | 31 | 7 |
| 1972 | Paxtakor Toshkent | D2 | 33 | 34 | 2 | 2 | 35 | 36 |
| 1973 | Paxtakor Toshkent | D1 | 29 | 12 | 3 | 1 | 32 | 13 |
| 1974 | Paxtakor Toshkent | D1 | 12 | 1 | 2 | 1 | 14 | 2 |
| Jami | 121 | 60 | 11 | 4 | 132 | 64 | ||
| Umumiy faoliyati | 397 | 138 | 28 | 11 | 425 | 149 | ||
Adabiyotlar
tahrir- Vladimir Safarov: „Oʻzbek futboli afsonasi“. – Toshkent. – 2009 yil.
- Viktor Xoxlyuk : "Berador Abduraimov: „Paxtakor – mening hamma narsam“". // „InterFutbol“ – 20-son (488), 2018-yil may – b. 12-13.
Manbalar
tahrir- ↑ Berador Abduraimov (Wayback Machine saytida 2019-03-02 sanasida arxivlangan), Player info at spartak.com (ruscha)
- ↑ "Abduraimov Birodar Hasanovich" OʻzME. A-harfi[sayt ishlamaydi] Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
- ↑ „footballplayers.ru: Берадор Абдураимов: (Ruscha)“. 25 bereznya 2012da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5 listopada 2016.
- ↑ Berador Abduraimov: Ya bil i ostayus patriotom svoey rodini, 18 Aprelya 2008 (ruscha) (Wayback Machine saytida April 30, 2012, sanasida arxivlangan)
- ↑ Дмитрий Туманов. „Как я с Абдураимовыми плов ел“ (ru). Советский спорт (2008-yil 8-dekabr). 2014-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 19-fevral.
- ↑ Yest Klub Uzbekistanskix Bombardirov! , 22 Iyulya 2008 (ruscha) (Wayback Machine saytida 2011-10-04 sanasida arxivlangan)
- ↑ footballplayers.ru: Berador Abduraimov: (ruscha) (Wayback Machine saytida March 25, 2012, sanasida arxivlangan)
- ↑ „Архівована копія“ (deadlink). 28 травня 2009da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5 листопада 2016.
- ↑ Uzbekistan: The Koryo Saram’s tragic Soviet soccer superstar Eurasinet – December 18, 2020 – by Chris Rickleton
- ↑ Указ Президента Республики Узбекистан от 5 noyabr 1994 года № УП-981 «О награждении группы спортсменов и тренеров республики
- ↑ Указ Президента Республики Узбекистан от 16 may 2003 года № УП-3246 «О присвоении Абдураимову Б. почётного звания «Узбекистон ифтихори»
Havolalar
tahrir- Berador Abduraimov, Profile (Wayback Machine saytida 2019-03-02 sanasida arxivlangan) at spartak.com, (ruscha)
- Birodar Abduraimov WorldFootball.net saytida
| Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |