Eon (Geologiya)

Eon (qadimgi yunoncha: αἰών — asr, davr) geologiyada — Yerning geologik tarixidagi davr, Yer litosferasi va biosferasi rivojlanishining uzoq davom etgan bosqichi, bu davrda eonotema shakllangan. Eon oʻzida bir necha geologik davrlarni birlashtiradi, 1991-yilda qabul qilingan geologik vaqtning xalqaro shkalasida bu eng katta boʻlinmadir. Ushbu atama 1875-yilda J. Dana tomonidan taklif qilingan.

Hozirgi eon — fanerozoy boʻlib, u 540 million yildan ortiq vaqtdan beri davom etib kelmoqda.

Xalqaro shkalada

Hozirgi vaqtda xalqaro geoxronologik shlkalada toʻrtta eon mavjud, ularning avvalgi uchtasi, proterozoy, arxey va katarxey (Gadey) dokembriy deb ataladigan super-eon guruhlariga birlashtirilgan, bu shkalaning norasmiy boʻlinishi hisoblanadi. Ilgari proterozoy va arxey ham era deb hisoblangan, ammo uzoq davom etganligi bois ularni eralarga boʻlish, ushbu davrlarni naderu yoki eon deb atash odat tusiga kirgan^[1].Oxirgi uchta eraning birikmasi sifatida fanerozoyga eon maqomi berilishi va Katarxeyning arxeydan ajralishi bilan zamonaviy eonlar tizimi shakllangan.


Aeon		Vaqt
Fanerozoy		541 million yil avvaldan hozirgi kungacha
Prekembriy	Proterozoy	2,5 milliarddan 541 million yil avvalgacha
	arxey	4-2,5 milliard yil oldin
	Katarxey	4,6-4 milliard yil oldin

Rossiya shkalasida

Geologik vaqtning zamonaviy rus shkalasida proterozoy va arxeyga yuqori darajadagi boʻlinmalar — akronlar sifatida qaraladi. Birinchisi erta arxey (saami, 800 mln.yil) va soʻnggi arxey (lopiy, 700 mln.yil), ikkinchisi esa erta proterozoy (karel, 850 mln.yil) va soʻnggi proterozoy (1109 mln.yil) eonlariga boʻlinadi^[2].


Akron	Aeon		Vaqt
	Fanerozoy		535 million yil avvaldan hozirgi kungacha
Proterozoy	Yuqori proterozoy		1650 mln.dan 535 mln yil avvalgacha
	Yuqori proterozoy	Rifeylik	1650 mln.dan 600 mln yil avvalgacha
	Quyi proterozoy		2500 mln.dan 1650 mln yil avvalgacha
Arxey	Yuqori arxey		3,2 milliarddan 2,5 milliard yil avvalgacha
Arxey	Quyi arxey		4,54 milliarddan 3,2 milliard yil avvalgacha

Yana qarang

Stratigrafiya

Manbalar

↑ К. Паффенгольц, В. Марченко „Протерозойская "эра" (эон)“, . Геологический словарь. Недра, 1978 — 150-bet.
↑ Oбщая stratigraficheskaya shkala po sostoyaniyu na 2019 god^{[sayt ishlamaydi]}

Adabiyotlar

Эон // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
Акрон // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.

[1] К. Паффенгольц, В. Марченко „Протерозойская "эра" (эон)“, . Геологический словарь. Недра, 1978 — 150-bet.

[2] Oбщая stratigraficheskaya shkala po sostoyaniyu na 2019 god^{[sayt ishlamaydi]}

[1]

[2]