Vikipediya

Fatxulla Abdullayev

Fatxulla Habibullayevich Abdullayev (1948-yil 14-yanvarda tugʻilgan, Toshkent, Oʻzbekiston SSR, SSSR) — sovet va oʻzbek fizigi, fizika-matematika fanlari doktori, professor, Oʻzbekiston Fanlar Akademiyasi aʼzosi — akademik[1], Abu Rayhon Beruniy nnomidagi Davlat mukofoti laureati[2], Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan fan arbobi hamda Al-Xorazmiy nomidagi medal bilan taqdirlangan[3].

Fatxulla Abdullayev Xabibullayevich
Tavalludi 14-yanvar 1948-yil (1948-01-14) (76 yosh)
Toshkent,
Fuqaroligi Oʻzbekiston bayrogʻi Oʻzbekiston
Millati Oʻzbek
Sohasi fizika
Taʼlimi Toshkent davlat universiteti

Tarjimai hol

tahrir

Fatxulla Xabibullayevich Abdullayev 1948-yil 14-yanvarda Oʻzbekiston SSR Toshkent shahrida tugʻilgan.

Taʼlim shakli

tahrir

• 1954-yildan to 1964-yilgacha - 82-sonli oʻrta maktabda oʻqigan, oʻta iqtidorli boʻlganidan eksternat oʻquvchi sifatida tamomlagan.

• 1964-1969-yillarda Toshkent Davlat universitetining fizika fakultetida taʼlim olgan.

Harbiy xizmat

tahrir
  • 1969-1971-yillarda - SSSR Qurolli Kuchlari safida xizmat qilgan[3].

Ilmiy darajasi

tahrir
  • 1975-yil - Oʻzbekiston SSR Fanlar akademiyasi qoʻshma ilmiy kengashida Fatxulla fizika-matematika fanlari nomzodi ilmiy darajasini olish uchun " Polinominal boʻlmagan lagranjlar bilan oʻzaro kuchsiz ta’sir nazariyasi "mavzusidagi nomzodlik dissertasiyasini himoya qildi.
  • 1985-yil - Kiyevdagi Nazariy fizika instituti ilmiy Kengashida “Bir jinsli boʻlmagan muhitlarda solitonlar dinamikasi” nomli doktorlik dissertasiyasini himoya qilgan.

Ilmiy unvoni

tahrir


Mehnat faoliyati

tahrir
  • 1971-yilda u Dubna shahridagi JINR aspiranturasida oʻqish davrida polinominal boʻlmagan lagranjlar va mahalliy boʻlmagan oʻzaro ta’sirlarga ega Li tipidagi modellar boʻyicha tadqiqotlarni boshladi. Keyin u tortishish kuchi bilan kvant elektrodinamikasining yarim klassik gravitasiyasini oʻrganishga oʻtdi.
  • 1986-1992-yillarda — Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi issiqlik fizikasi kafedrasi mudirining ilmiy ishlar boʻyicha oʻrinbosari, soʻngra ilmiy ishlar boʻyicha rahbar lavozimlarida ishlagan[2][3].
  • 1977-yildan — Oʻzbekiston SSR Fanlar akademiyasi Issiqlik fizikasi boʻlimida katta ilmiy xodim lavozimida ishlaydi.
  • 1987-yildan taklif etilgan professor sifatida  Avstraliya, Buyuk Britaniya (1993), Germaniya (1995), Braziliya (1999-2000, 2006-2007), Gresiya, Daniya, Italiya (1991, 2005) Ispaniya (1992), Malayziya, Portugaliya, AQSH, (1998, 2001) Finlandiya, Fransiya (1993, 1994, 1997, 2004) va Yaponiya mamlakatlaridagi tadqiqot markazlarida faoliyat olib borgan[3].
  • 1992-1997-yillarda — Oʻzbekiston Respublikasi Oliy attestasiya komissiyasining fizika boʻyicha ekspertlar kengashiga boshchilik qilgan.

Mukofotlar

tahrir
  • 1989-yilda — “Lazer nurlanishining materiya bilan oʻzaro ta’sirining chiziqli boʻlmagan toʻlqin jarayonlarini oʻrganish” turkumidagi ishlari uchun Abu Rayhon Beruniy nomidagi fan va texnika boʻyicha Davlat mukofotiga sazovor boʻldi.
  • 1995-yilda  — “Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan fan arbobi” unvoni.
  • 2003-yilda — Bose-Eynshteyn kondensatini oʻrganish boʻyicha qator ishlari uchun Al-Xorazmiy medali[2][3].

Ilmiy boyligi

tahrir
  • Nochiziqli fizika boʻyicha jahon ilmiy maktabining asoschisi.
  • Molekulyar zanjirlardagi proton va domen devorlarining bogʻlangan holatini, tashqi maydon ta’sirida bir jinsli boʻlmagan muhitda vujudga keladigan solitonlarning dinamik xaosini oldindan koʻra bilgan.
  • Soliton birlashtiruvchi nazariyasini yaratdi, keyinchalik u eksperimental tarzda isbotlandi.
  • Tasodifiy parametrlarga ega optik tolalar panjaralarida Anderson lokalizasiyasining optik analogi mavjudligini taxmin qildi, bu F.Lederer guruhi tomonidan 2004-yilda eksperimental ravishda kuzatilgan.
  • 2003-yilda G.Millot guruhi tomonidan tasdiqlangan optik tolalarda modulyasiya beqarorligining yangi sohasi topildi.
  • Oʻzgaruvchan doimiy ulanishga ega ikki quduqli potensialdagi kondensatdagi nochiziqli rezonans va xaosni oldindan bilgan[3].

Asosiy ilmiy ishlari

tahrir

Monografiyalar

tahrir
  • F. X. Abdullaev, P.K.Habibullaev, Bir jinsli kondensatsiyalangan muhitda solitonlarning dinamikasi, Fan nashriyoti, Toshkent, 1986, 200-bet.
  • F. X. Abdullaev, S.A.Darmanyan va P.K.Xabibulaev, Optik solitonlar, Fan nashriyoti, Toshkent, 1987, 180-bet.
  • F. X. Abdullaev, Solitonlarning dinamik xaosi, Fan nashriyoti, Toshkent, 1990, 200-bet.
  • Optik solitonlar, F. X. Abdullaev (Tahr.), World Scientific, Singapur, 1991-yil
  • Nochiziqlilik va tartibsizlik, F. X. Abdullaev, A.R.Bishop va St. Pnevmatikos (Ed.), Qattiq holatda Springer Series, v.67, Springer-Verlag, Heidelberg, 1992.
  • F. X. Abdullaev, SA Darmanyan va P.K. Xabibullaev, Optik Solitonlar, Springer-Verlag, Heidelberg, 1993-yil.
  • F. X. Abdullaev, Bir jinsli muhitda solitonlar nazariyasi, Jon Uayli, Chichester, 1994-yil
  • Tartibsizlik bilan nochiziqlilik: nazariya va ilovalar, F. X. Abdullaev, O. Bang va deputat Soerensen (Tahr.), NATO Sience Series, jild.45, Kluwer Academic Publisher, 2001.
  • Nochiziqli to'lqinlar: klassik va kvant jihatlari, F. X. Abdullaev va VV Konotop (Tahr.), NATO ilmiy seriyasi, 153-jild, Kluwer Academic Publisher, 2004.
  • F. X. Abdullaev, Sovuq kvant gazlarida chiziqli bo'lmagan materiya to'lqinlari, IIUM press, Kuala-Lumpur, Malayziya, 2005-yil.
  • F. X. Abdullaev, Solitonlar va chiziqli bo'lmagan davriy to'lqinlarning dinamik xaosi, Fizika hisobotlari, v.179, n1, 1-78, 1989-yil.
  • F. X. Abdullaev va S.A.Darmanyan, Solitonlar va nafas oluvchilarning xaotik dinamikasi, “Buzilish va chiziqli boʻlmaganlik”, AR Bishop, D.Kampbell, S.Pnevmatikos (Eds.), Springer-Verlag, Heidelberg, Prok. Fizikadan, jild. 39, b. 93, 1989-yil.
  • F. X. Abdullaev, Optik solitonlarning xaotik dinamikasi, In ”Proc. Optik solitonlar bo'yicha Les Houshes maktabi", S. Wabnitz, V.E. Zaxarov (Eds), Physique-Springer nashri, 1999-yil.
  • F. X. Abdullaev, SA Darmanyan, J. Garnier, bir hil va diskret muhitda elektromagnit to'lqinlarning modulyatsiyaviy beqarorligi, "Optikadagi taraqqiyot", E. Wolf (Ed.), 5-bob, v.44, pp. 303–365, Shimoliy Gollandiya, Elsevier, 2002.
  • F. X. Abdullaev, Nochiziqli to'lqinlarning dinamik barqarorlashuvi, "Nochiziqli to'lqinlar: klassik va kvant aspektlari", Kluwer Akademik nashriyoti, Dodrecht, 2004.
  • F. X. Abdullaev, Diskret dissipativ solitonlar, “Dissipativ solitonlar”, N. Axmediev va Ankievich (Tahrirlar), s. 327-341, Springer-Verlag, 2005-yil.
  • F. X. Abdullaev va J. Garnier, Tasodifiy muhitda optik solitonlar, E. Wolf (Tahr.), Optikada taraqqiyot, 48-v., 2-bob, 2005-yil.
  • F. X. Abdullaev, A. Gammal, A. Kamchatnov va L. Tomio, Bose-Eynshteyn kondensatidagi yorqin materiya to'lqin solitonlarining dinamikasi, Int. J. Mod. fizika. B 19, 3415 2005-yil.
  • F. X. Abdullaev va J. Garnier, Boze-Eynshteyn kondensatlarida yorqin solitonlar, “Boze-Eynshteyn kondensatlarida paydo bo'lgan chiziqli bo'lmagan hodisalar”, D. Frantzeskakis, P. Kevrekidis (Tahr.), Springer, 2008-yil.

Manbalar

tahrir
  1. ↑ „Об утверждении действительных членов Академии наук Республики Узбекистан“. president.uz. Qaraldi: 2023-yil 23-dekabr.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 „ИНСТИТУТ ИОННО-ПЛАЗМЕННЫХ И ЛАЗЕРНЫХ ТЕХНОЛОГИЙ АКАДЕМИИ НАУК РЕСПУБЛИКИ УЗБЕКИСТАН“ (ru). 2015-yil 11-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 10-avgust.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Фатхулла Абдуллаев Хабибуллаевич. Ташкент: АН РУз, 2008. 
  4. ↑ „O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasiga yangi akademiklar tasdiqlandi“. oyina.uz. Qaraldi: 23-dekabr 2023-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Fatxulla_Abdullayev&oldid=5286476" dan olindi